یوسف مولایی، استاد حقوق بینالملل دانشگاه تهران، درباره انتخابات آمریکا و تأثیر این انتخابات بر مناسبات جهانی در گفتوگو با رویداد۲۴ گفت: تنها چیزی که درباره ترامپ میشود گفت که شاید به حقیقت نزدیک باشد غیرقابلپیشبینی بودن اوست. ولی اگر جهتگیریهای کنگره و سنا را با نهادهای تصمیمگیری آمریکا کنار هم بگذاریم فکر نمیکنم با آغاز دوران ریاست جمهوری ترامپ در کوتاهمدت اتفاق خاصی در نظام بینالمللی شاهد باشیم.
وی در مورد تأثیر ریاست جمهوری ترامپ بر تصمیمگیریهای بینالمللی بهویژه توافق هستهای ایران بابیان اینکه در این رابطه هم بعید است که اتفاق خاصی رخ دهد گفت: بحث برجام فقط بحث آمریکا نیست. بحث، قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت است. بعیداست که آمریکاییها بخواهند ریسک و هزینه شرمندگی جهانی را با نقض برجام برای خودشان بپذیرند که دستاورد خاصی هم برای آنها ندارد.
مولایی با تأکید بر اینکه البته این از منظر حقوقی مطرح میشود که بعید است خدشهای به برجام وارد شود گفت: ازلحاظ حقوقی، این قطعنامه شورای امنیت است که اعتبار دارد. برجام هم در دل قطعنامه است و قطعنامه هم یک اقدام سازمان ملل است که از طریق شورای امنیت بررسیشده است. از همین رو هیچیک از اعضای شورای امنیت نمیتوانند به لحاظ حقوقی آن را بهتنهایی متزلزل کنند.
از سویی دیگر این استاد دانشگاه با پیشبینی متزلزل شدن نظم جهانی از سوی ترامپ گفت: بههرحال آمریکا کشوری است که هر سیاستی در آن تغییر کند، بهنوعی روی سیاست جهانی هم تأثیر خواهد گذاشت. البته این موضوع منحصر به آمریکا نیست. تغییر رفتار هر کشوری که بازیگر جامعه جهانی است در تغییر نظم جهانی مؤثر خواهد بود؛ اما ازآنجاییکه ترامپ سیاستمدار ورزیدهای نیست، ممکن است تغییرات آن بهصورت هیجانی، احساسی و بدون مقدمه و بهصورت خیلی انفجاری صورت بگیرد.
مولایی با اشاره به تأثیری که انتخاب ترامپ در بازارهای جهانی گذاشت گفت: بههرحال تغییر سیاستهایی که جهان امروز با آن کنار آمده است تبعاتی دارد. تغییر ناگهانی این سیاستها میتواند مشکلاتی را برای جامعه جهانی به وجود بیاورد؛ بنابراین یک نظم حداقلی بر اساس توازن نیرو بین کشورهای مختلف وجود دارد؛ این توازن قدرت به شکل مستقیم یا غیرمستقیم توافق شده است. برای مثال اینکه در سوریه یا خاورمیانه هر کشوری چه نقشی را میتواند بازی کند که برای کشورهای دیگر قابلتحمل باشد بهگونهای توافق شده است. تغییر ناگهانی این مناسبات آغاز یک دومینو است که بر روی مسائل بسیاری تأثیر میگذارد.
این کارشناس مسائل بینالملل همچنین درباره تأثیر نگاه منفی ترامپ به کشورهای عربی منطقه و نقش آن در تغییرات جایگاه جمهوری اسلامی ایران در منطقه گفت: منافع آمریکا در سطح منطقهای و بینالمللی، توسط نهادهای مختلف اقتصادی، سیاسی، نظامی و فرهنگی تا حدی تعریفشده است. بههرحال آمریکا یکی از پایههای نظم جهانی است. به این راحتی نیست که ترامپ اراده کند و بتواند همه مسائل را تغییر دهد؛ بنابراین در کوتاهمدت همهچیز در حد شعار و حرفوحدیث پیش میرود. اگر هم قرار به تغییری باشد، نیاز به زمانی طولانی است.
مولایی درباره گمانهزنیهایی مبنی بر نزدیک شدن سیاست ترامپ به روسیه و در پی آن تأثیرات این نزدیکی بر ایران نیز گفت: شعارها و برنامههای انتخاباتی را از برنامههای اجرایی رئیسجمهور آمریکا باید جدا کرد. حرفها و شعارهایی که در رقابت انتخاباتی از سوی ترامپ مطرح شد برای مقابله با رقیب انتخاباتی بود. در حال حاضر با کنار رفتن کلینتون مسئولیت سنگینی برای حفظ منافع آمریکا در چارچوب سیاستهای تعریفشده بر دوش ترامپ است. ازاینپس ترامپ مثل دوران انتخابات دستش بازنیست و خیلی از شعارهایی که مطرح کرده است فقط در حد شعار باقی خواهد ماند.
مولایی همچنین درباره به هم ریختن پیشبینیهای کارشناسان مبنی بر رأی آوردن کلینتون و پوست انداختن جامعه آمریکایی نیز گفت: ما هنوز جامعه آمریکا را بهخوبی نشناختهایم. اگرچه میدانستیم آمریکا هم کشوری با بیعدالتیها و تبعیضهاست. بههرحال جامعه سرمایهداری، جامعه رقابتی بین انسانهاست؛ بنابراین سرمایهداری درجات مختلفی از سطح زندگی و شعور انسانی را میتواند تولید کند.
وی افزود: سرمایهداری هم بهجایی رسیده است که مثل گذشته نمیتواند همه را راضی کند. نارضایتیهایی در درون جامعه وجود داشت و صدای اعتراضی در این انتخابات فرصتی پیداکرده بود که بلند شود. صدای اعتراض در آمریکا دو بال داشت که یک بال آن را ساندرز از سوی دموکراتها نمایندگی میکرد. این جریان با توجه به معیارهای آمریکایی جریان نسبتاً مترقی بود. بال دیگر این اعتراضها را هم ترامپ مدیریت میکرد.
مولایی ادامه داد: وقتی دموکراتها متوجه پوستاندازی جامعه و بلند شدن صدای اعتراض نشدند؛ با خاموش کردن صدای ساندرز کمک کردند که صدای ترامپ ناخودآگاه بلندتر شود. از همین رو بخشی از آراء ترامپ اعتراضی و سلبی است و آراء ایجابی نیست. بخشی از آرا هم از طرف مردمی است که از سیاستمدارها با شعارهای کلیشهای آنها ناامید شدند و با دیدن روزنههایی در ترامپ با اعتراض به سیاستهای موجود توانستند سیاستهای خود را پیش ببرند.
وی در پایان گفت: جامعه آمریکا بهتازگی شروع به پوستاندازی کرده است و صدای اعتراض آن شنیدهشده است. حتی بعد از انتخاب شدن ترامپ شاهد آن هستیم که در ۳۰ شهر آمریکا علیه ترامپ تظاهرات شده است. اگرچه این تظاهرات خیلی قوی ادامه پیدا نکرد اما ممکن است شاهد نوعی بیثباتی در آمریکای پس از ترامپ باشیم.