رویداد۲۴ مدیر گروه کشاورزی و توسعه روستایی دفتر مطالعات زیر بنایی مرکز پژوهش‌های مجلس به سیاست وضع عوارض صادرات بر محصولات کشاورزی انتقاد وارد کرد و گفت: راه تقویت تولید اقلام اساسی از مسیر سرکوب قیمت محصولات جالیزی نمی‌گذرد.
حجت ورمزیاری مدیر گروه کشاورزی و توسعه روستایی دفتر مطالعات زیر بنایی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با رویداد۲۴ در واکنش به سیاست وزارت جهاد کشاورزی برای وضع عوارض بر صادرات محصولات جالیزی گفت: احتمالا از اتخاذ این تصمیم در وزارت جهاد کشاورزی اصلاح الگوی کشت است. در عین حال که این تصمیم یک اقدام رو به جلو محسوب میشود، اما با آنچه که باید باشد تفاوت خیلی زیادی دارد. این تصمیم به این دلیل از سوی مسئولان اتخاذ شده که به سمت تولید اقلام اساسی در کشور پیش برویم.
وی با بیان اینکه، اما واقعاً راه تقویت تولید محصولات اساسی «در حالی که وابستگی بالایی در این زمینه به کشور‌های خارجی داریم» این تصمیم نیست ادامه داد: راه تقویت تولید اقلام اساسی از مسیر سرکوب قیمت محصولات جالیزی و محصولات باغی نمی‌گذرد. وقتی که قیمت زمین، اجاره زمین و قیمت نهاده‌ها سر به فلک کشیده، آن کشاورزی که سیب زمینی و گوجه فرنگی و خیار تولید می‌کند صرفه اقتصادی ندارد که محصول اساسی در زمین خود کشت کند؛ لذا باید برنامه جدی از سوی دولت و وزارت جهاد کشاورزی اندیشیده شود.
مدیر گروه کشاورزی و توسعه روستایی دفتر مطالعات زیر بنایی مرکز پژوهش‌های مجلس خاطر نشان کرد: اگر به دنبال تقویت تولید اقلام اساسی در کشور هستیم باید نسخه دیگری برای آن تجویز کنیم. به عنوان مثال همین محصولات جالیزی که در کشور ما تولید میشود، نیاز مالی تعداد زیادی از کشاورزان را تامین می‌کند. وقتی ما بخواهیم این قیمت را اینگونه سرکوب کنیم معیشت خیلی از کشاورزان خرده مالک به این ترتیب تهدید میشود و امکان دارد که این کشاورزان به زیر خط فقر بروند و نتوانند درآمد لازم را کسب کنند.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: وقتی که میخواهیم سیاستی را اتخاذ کنیم ضمن اینکه باید ارزآوری بخش کشاورزی با توجه به ملاحظات مورد نظر قرار بگیرد، می‌توان راه‌هایی برای تقویت تولید محصولات اساسی مد نظر قرار داد. به عنوان مثال چند سال قبل کمبود گوجه فرنگی برای کشور مشکل ایجاد کرد پس ما نباید تصور کنیم که این محصولات جالیزی غیراساسی هستند و کمبود آن برای کشور مشکل ایجاد نمی‌کند.
ورمزیاری در ادامه بیان کرد: تنها در صورتی می‌توانیم کشاورز جالیزی کار را به سمت کشت سایر محصولات ببریم که این تولید برای آن‌ها سودآوری داشته باشد. هم اکنون برخی اوقات سودآوری کشت سیب زمینی بالاتر از کشت محصولات اساسی است. در این شرایط اگر بخواهیم تولید این محصولات را سود آور کنیم باید سطح زیر کشت آن‌ها را بالا ببریم و برای تحقق آن باید اراضی را یکپارچه و مالکیت سطح زیر کشت مالک را افزایش بدهیم.
مدیر گروه کشاورزی و توسعه روستایی دفتر مطالعات زیر بنایی مرکز پژوهش‌های مجلس توضیح داد: راهکار دوم این است که هزینه تولید محصولات اساسی را با به کارگیری دانش پایین بیاوریم. راه سوم افزایش عملکرد در واحد سطح است. به عنوان مثال بین کشاورز نمونه با کشاورز معمولی ۴ برابر تفاوت در میزان برداشت محصول وجود دارد. اگر با به کارگیری دانش این تفاوت را از بین ببریم میزان محصولی که کشاورز برداشت می‌کند بالا می‌رود و به سود آوری ما کمک می‌کند.
وی افزود: راه کار چهارم این است که اشتغال مکمل در حوزه صنایع تبدیلی و تکمیلی در روستا‌ها برای این کشاورزان ایجاد کنیم. تا منبع درآمدی جدیدی برای آن‌ها ایجاد شود. این ۴ راه می‌تواند تولید محصول اساسی را برای کشاورز سودآور کند. راه حل رفتن به سمت تولید محصولات اساسی، سرکوب تولید محصولات جالیزی نیست.
وی در ادامه بیان کرد: یکی دیگر از مشکلات این تصمیم وزارت جهاد کشاورزی این است که تعدادی از اراضی ما هستند که فقط برخی از محصولات در آن‌ها به عمل می‌آید. کشاورزی که در آنجا مجبور است به عنوان مثال هندوانه بکارد چرا با اجرای این تصمیم درآمدش پایین بیاید و نتواند آن محصول را صادر کند و در نتیجه نتواند معیشتش را به این طریق تامین کند. وقتی تعرفه ۱۰۰ درصدی صادرات روی این محصولات در نظر میگیریم، به تبعات آن فکر نمیکنیم. از سوی دیگر هر زمینی هم مناسب کشت محصول اساسی نیست.
مدیر گروه کشاورزی و توسعه روستایی دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهش‌های مجلس متذکر شد: این نکته که وقتی به یک باره قیمت محصولات اساسی را افزایش دهیم و قیمت سایر محصولات کشاورزی غیر اساسی را سرکوب کنیم باعث میشود که در اراضی نامناسب مردم اقدام به کشت این محصولات کنند و عوارضی از جمله فرسایش آب و خاک در پی داشته باشد، اصلا مد نظر تصمیم گیران قرار نگرفته است.
وی ادامه داد: علاوه بر این مقدار قابل توجهی هم محصول از این زمین‌ها برداشت نمی‌شود و با این محصول معیشت کشاورز هم تامین نمی‌شود. این نوع سیاست‌ها می‌تواند اثرات پایداری در تولید محصولات اساسی ما داشته باشد و از سوی دیگر هم باعث سرکوبِ هرچه بیشتر ارزآوری محصولات جالیزی میشود و صادرات را از بین می‌برد.