سفر ابتکار در مراکش؛ از سخنرانی درباره ورود ریزگردها به ایران تا گفت‌وگو بر سر حق‌آبه تالاب هامون

روز گذشته، معصومه ابتکار معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست برای بیست دومین اجلاس تغییر اقلیم به مراکش رفت و امروز هم با حضور او نشست مشترک برنامه محیط زیست (UNEP)و برنامه عمران (UNDP) سازمان ملل با همکاری سازمان محیط زیست به نمایندگی از دولت جمهوری اسلامی ایران تحت عنوان «گرد و غبار و توفان های شن» در مراکش برگزارشد.

سه چهارم ریزگردهای ورودی به ایران از کشورهای همسایه است

در این نشست که سخنران اصلی آن معاون رییس جمهور کشورمان بود، هلن کلارک رییس برنامه عمران سازمان ملل متحد و اریک سلهایم معاون دبیرکل سازمان و مدیر اجرایی برنامه محیط زیست نیز حضور و سخنرانی داشتند.

گری لوییس نماینده مقیم و هماهنگ کننده سازمان ملل در تهران که سخنرانی مقدماتی نشست را بر عهده داشت به ترسیم چالش های جهانی به خاطر پدیده گرد و غبار پرداخت و ارتباط ماهوی میان تغییرات آب و هوایی و گسترش و انتشار گرد و غبار و توفان های شن را به عنوان معضلی جدید و رو به گسترش در سطح پنج قاره جهان تشریح کرد.

پدیده ریزگردها اکنون از استرالیا گرفته تا ایالت متحده، ژاپن، چین، عراق، اردن، سوریه، ترکمنستان و بخش عظیمی از افریقا به خصوص شمال آن قاره را تبدیل به کانون انتشار ریزگردها کرده است.

معصومه ابتکار، پس از سخنان مقدماتی نماینده مقیم سازمان ملل در تهران طی سخنانی به چگونگی پدیده گرد و غبار در ایران پرداخت.

معاون رییس جمهور کشورمان با نمایش و استناد به تصاویر ماهواره ای و نیز عکس هایی از هنگام وقوع توفان های گرد و غبار در شهرهای مختلف کشور به مقادیر اندازه گیری شده غلظت آلاینده ها اشاره کرد.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست با ارایه تصاویرمسیر توده گرد و غبار با اتکار به منابع علمی، تاکید کرد که دست کم سه چهارم ریزگردهای ورودی به کشور از همسایگان ایران است.

ابتکار افزود علاوه بر خوزستان که به شدت از همجواری با کانون های ریزگرد عراق در رنج است، استان هایی مانند ایلام، کردستان و کرمانشاه هم از این کانون های خارجی متاثر هستند و ۸ میلیون هکتار اراضی گردوغبارخیز آن کشور، ریزگردهایی با ارتفاع ۷ کیلومتری زمین را راهی ایران می سازند که برای مدت طولاتی در هوا پراکنده باقی می مانند.

تصاویر ارایه شده در این گزارش مشخص می کرد که چگونه کیفیت هوا بر اثر این ریزگردها، علاوه بر بخش غربی و جنوب غربی ایران، تا کشورهای کویت، اردن و امارات متحده عربی تحت تاثیر قرار می گیرد.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست همچنین گفت که استان های خراسان رضوی، شمالی و جنوبی به خاطر گرد و غبار حاصل از صحرای قرقوم در ترکمستان تحت تاثیر است و همچنین به خاطر خشکی های به وجود آمده ناشی از مشکلات مجموعه تالاب های بین المللی هامون، کانون های ریزگردی ایجاد شده که از ایران به بخش هایی از افغانستان سرایت می کند و مجددا به سوی ایران باز می گردد.

معاون رییس جمهور با اشاره به آثار سوء این پدیده بر سلامتی مردم و تاکید بر فراملی بودن این معضل، به تشریح تلاش های جمهوری اسلامی ایران در این زمینه پرداخت و گفت سه قطعنامه به تصویب رسیده که اولی در مجمع ملل متحد در آذرماه سال پیش با عنوان قطعنامه مقابله با گرد و غبار، دومی در کمیسیون اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد در آسیا و اقیانوسیه موسوم اسکاپ که همکاری منطقه ای را طلب کرده و سومین قطعنامه در مجمع محیط زیست ملل متحد در خرداد ماه که مداخله مجموعه های مالی جهانی را برای حرکت های منطقه ای فرا می خواند و الزاماتی در این باره دنبال می کند.

ابتکار بر ضرورت ورود تمامی مجموعه های بین المللی خاصه زیست محیطی مانند صندوق تسهیلات زیست محیطی موسوم به جف (Global Environmental Facility) و علاوه بر آن صندوق های سازگاری با تغییر اقلیم (Adaptation Fund) و صندوق اقلیم سبز (green climate fund) تاکید کرده و خواستار ایفای نقش آنها در فعالیت های منطقه ای شد تا بتوانند ماموریت های خود را جامه عمل بپوشانند.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره لزوم نقش آفرینی این صندوق ها علاوه بر ارایه راهکارهای فنی و کارشناسی برای کشورهای درگیر معضل گرد و غباربه ویژه برای غرب آسیا، آمادگی ایران برای آموزش و ظرفیت سازی در این زمینه را اعلام کرد.

در ادامه خانم هلن کلارک با جدی دانستن این معضل، آمادگی خود را همکاری با توجه به اینکه ۱۳۱ کشور جهان دارای دفاتر نمایندگی برنامه عمران ملل متحد هستند، اعلام کرد.

وی تاکید کرد که همه کشورهای جهان باید در تبادل تجارب و دانش علاوه بر تامین منابع مالی لازم تلاش کنند و با برطرف کردن یا سازگاری با این معضل در صف مقابله با آن قرار گیرد.

اریک سل هایم معاون دبیرکل و رییس برنامه محیط زیست سازمان ملل نیز در سخنان خود به چهار نکته اساسی در این بحث اشاره کرد.

وی «همکاری های فنی»، «همکاری های مالی برای برنامه ریزی و اجرا»، «کار سنتی ترویج کاشت درخت» و «آمادگی جامعه جهانی برای تغییر رویکرد مواجهه با طبیعت» را مورد تاکید قرار داد.

سل هایم گفت آمادگی برنامه محیط زیست ملل متحد را برای شکل دهی به حرکت های منطقه ای و به طور مشخص مشخصا در غرب آسیا با محوریت جمهوری اسلامی ایران اعلام داشت.

تغییر اقلیم یکی از عوامل افزاینده بادهای فرسایشی و ریزگردها در آینده خواهد بود. امروزه مشخص شده است که تغییرات آب و هوایی مساله ای ورای مرزهاست و هیچ کدام از این مشکلات نمی توانند به تنهایی و در سطح ملی رسیدگی شود. بنابراین برای حل مشکلات زیست محیطی نیاز به همکاری در سطح جهانی است.

گفتگو با وزیر محیط زیست افغانستان بر سر حق‌آبه هامون

روز گذشته هم رئیس سازمان محیط زیست کشورمان با وزیر محیط زیست افغانستان بر سر حق آبه هامون به مذاکره پرداخت.

معصومه ابتکار در این دیدار که محور اصلی آن موافقت‌نامه محیط زیستی با افغانستان بود، پیگیر نهایی شدن متن و رفع اختلاف از مواد مورد بحث برای همکاری به ویژه در زمینه تالاب‌های مشترک و دریافت حق‌آبه تالاب هامون شد.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: اکنون مجموعه تالاب‌های بین‌المللی هامون پس از تلاش‌های جدی به ثبت یونسکو رسیده و از این فرصت که برای دو کشور مغتنم است باید بهره برد.

ابتکار با اشاره به تاثیر طوفان‌های گرد و غبار ناشی از خشک شدن تالاب هامون و عوارض آن از سلامتی مردم گرفته تا گسترش نا امنی برای دو کشور، تاکید کرد که کارگروه فنی میان دو کشور برای رفع اختلافات هر چه سریع تر باید تشکیل شود.

مصطفی ظاهر رییس سازمان محیط زیست افغانستان نیز با اشاره به تاثیرات تغییر اقلیم بر کشورش مانند آب شدن سریع یخچال ها، به شرح موارد اختلاف در موافقت نامه پرداخته و برای رفع آنها ابراز امیدواری کرد.

وی گفت: به دلیل حساسیت‌های موجود در کشورش، این موضوع باید در سطوح بالاتر و تا تایید رییس جمهور افغانستان پیگیری شود.

معصومه ابتکار دیروز همچنین با زاهد حمید وزیر تغییر اقلیم پاکستان دیدار و گفت و گو داشت.

در این جلسه معاون رییس جمهور کشورمان با اشاره به سابقه همکاری‌های میان دو کشور، ابراز امیدواری کرد که این همکاری ها در زمینه اجرای توافق نامه پاریس و دستیابی به اهداف محیط زیستی برای منطقه مستحکم تر تداوم یابد.

ابتکار با اشاره به تصویب برنامه اقتصاد کم کربن در دولت ایران، افزود: از مهم ترین چالش های کشور ما، معضل گرد و غبار است که به این منظور تلاش می کنیم تالاب ها را احیاء کنیم.

وزیر تغییر اقلیم پاکستان نیز در این دیدار با اشاره به اینکه پاکستان هفته گذشته توافق نامه پاریس را به تصویب مراجع ملی رسانده، تاکید کرد: در کشور ما 20 میلیون نفر تحت تاثیر پدیده تغییر اقلیم قرار گرفته اند، و این معضل باید مورد توجه جدی دولت باشد.

وی اظهار امیدواری کرد که با ایران در بحث تغییر اقلیم همکاری کنند