رویداد۲۴ میناسادات حسینی در اقتصاد24 نوشت: تابلوی بورس روز شنبه در ادامه واکنش به ارائه لایحه بودجه ۱۴۰۲ به مجلس دوباره قرمز شد، هرچند شاخص کل هم‌وزن خلاف جهت بازار سرمایه بازهم افزایش یافت. جریان دادوستد‌های بازار سرمایه در روز شنبه به گونه‌ای بود که فروشندگان از آغاز بازار پرقدرت ظاهر شدند.
علاوه بر بودجه ۱۴۰۲، اخبار توقف یا عدم توقف عرضه خودرو در بورس کالا، آینده بازار سرمایه را در ابهام فرو برده است و این دو عامل دست به دست هم داده اند تا بورس را در جهت اصلاح پیش ببرند. در میانه بازار خریداران آرام آرام قدرت خود را بازیابی کردند و به تعداد نماد‌های سبز بازار افزوده شد؛ اما بازار باز هم قرمز بسته شد.
بورس پس از انتشار جزئیات لایحه بودجه ۱۴۰۲ دچار ابهاماتی شده که تا زمان تصویب بودجه توسط مجلس، این ابهامات باقی خواهند ماند؛ بنابراین بورس در ادامه مسیر خود تا شب عید ۱۴۰۲ تحت تاثیر این اخبار خواهد بود. از جمله این مسائل، سقف ۷۰۰۰ تومانی برای نرخ خوراک پتروشیمی‌ها است؛ پتروشیمی‌ها بیشترین وزن را در بازار سرمایه دارند و هرگونه اثرگذاری در سودآوری این شرکت‌ها منجر به نوسانات گسترده در تمام شاخص‌های بازار خواهد شد.
اما سوال اصلی این است که اعداد و ارقام بودجه ۱۴۰۲ بورس را به چه سمت و سویی می‌برد؟
رشد بورس به واسطه کسری بودجه پنهان
پیمان مولوی، اقتصاددان در مورد چشم انداز بورس با توجه به اعداد و ارقام لایحه بودجه ۱۴۰۲ به اقتصاد ۲۴ گفت: واکنش همه بازار‌های مالی به بودجه منفی بوده و هست، زیرا بودجه ۱۴۰۲ واقع گرایانه نیست.
وی ادامه داد: تا زمانی که اقتصاد ایران، اقتصادی نباشد که رشد اقتصادی را هدف قرار بدهد و تورم را کنترل کند، هرچند در ظاهر شاهد رشد بورس باشیم، اما این رشد پایدار نیست و این‌ها بیشتر رویکرد ذینفعانه است.
به گفته مولوی، رویکرد غیر ذینفعانه این است که اقتصاد ایران باید رشد کند و تورم کنترل شود، در حالی که در رویکرد بودجه ۱۴۰۲ شاهد سیاست کنترل تورم نیستیم. به عنوان مثال کسری بودجه در ظاهر وجود ندارد، ولی در واقع در آن پنهان است و می‌دانیم هر زمانی که کسری بودجه وجود دارد چاپ پول هم اتفاق می‌افتد و تورم ادامه دارد. سهامدار باید به این نکته توجه کند که سال آینده بازار سرمایه تنها از مسیر تورم رشد خواهد کرد و نه از مسیری دیگر.
زنگ خطر کاهش سودآوری شرکت‌های بورسی
این اقتصاددان با اشاره به حاشیه سود پایین شرکت‌های بورسی در سال آینده گفت: اتفاق دومی که در سال آینده به بورس لطمه می‌زند، این است که هر زمان دچار کمبود منابع مالی دولتی می‌شویم، دولت‌ها نرخ خوراک و درآمد از معدن و... را افزایش می‌دهند و این کار حاشیه سود شرکت‌های بورسی را به طور مستقیم کاهش می‌دهد.
مولوی ادامه داد: در چنین شرایطی اتفاقی که در میان مدت و بلندمدت می‌افتد، رشد بورس به واسطه تورم است. این رشد طبیعت بازار سرمایه است؛ ولی کیفیت این رشد و کیفیت پولی که به دست می‌آید و کیفیت پولی که می‌خواهد در اقتصاد ایران سرمایه گذاری شود متاسفانه خیلی پایین است، زیرا شرکت‌های بورسی هر سودی شناسایی کنند با نوسان قیمت دلار و ارز از بین می‌رود؛ لذا بودجه ۱۴۰۲ بودجه‌ای است که در آن کسری بودجه داریم؛ ولی پنهان است و از آن طرف سیاست تورمی مجددا مشخص نیست.
رشد شکننده بورس در سال ۱۴۰۲
این فعال سرمایه گذاری با بیان اینکه در سال آینده هم دیر یا زود ارزش ریال پایین خواهد آمد، به اقتصاد ۲۴ گفت: واقعیت این است که بانک مرکزی درخصوص نرخ بهره و سیاست پولی یک دیدگاه منسجم ندارد و برعکس آن، یک دیدگاه سرکوبی در مورد نرخ ارز دارد؛ البته منظورم این نیست که نرخ ارز بالا رود؛ منظور من این است که بدون رشد اقتصادی و تورم و با ادامه شرایط کنونی، دیر یا زود ارزش ریال پایین خواهد آمد، ولی سیاستگذار باید واقعیت‌ها را ببیند.
مولوی ادامه داد: بودجه ۱۴۰۲ باز هم همان حساب کتاب‌های حسابداری ساده است و مشکل این است که دولتمردان از دیدگاه اقتصادی قضیه را نمی‌بینند. بورس ایران اگر بخواهد یک رشد پایدار داشته باشد نیازمند این است که سودآوری شرکت‌های بورسی پایدار باشد؛ در حالی که با ادامه وضعِ موجود پایدار نخواهد بود.
پشت پرده سودآوری شرکت‌های بورسی
این اقتصاددان با اشاره به رتبه ۱۵۹ ایران در آزادی اقتصادی در دنیا، به اقتصاد ۲۴ گفت: پس از ایران کشور‌های لیبی، آرژانتین، سوریه، ونزوئلا و سودان قرار دارند. عدم آزادی اقتصادی به این معناست که همه چیز در اختیار یک اقتصاد دستوری و دولتی و ذینفعانه قرار دارد. در چنین شرایطی شرکت‌های بورسی ما خصوصی نیستند و «از این کاسه به آن کاسه» و «از آن جیب به این جیب» همیشه در حال اتفاق افتادن است.
مولوی ادامه داد: لذا بودجه را نمی‌شود تنها براساس شرکت‌های بورسی تحلیل کرد حتی شرکت‌ها هم در معرض ریسک بودجه قرار دارند. به همین دلیل سودآوری آن‌ها نمی‌تواند پایدار باقی بماند و این مهم‌ترین چیزی است که سرمایه گذاران باید به آن توجه کنند.
هشدار نسبت به کاهش بودجه‌های عمرانی
به اعتقاد این فعال سرمایه گذاری، واکنش همه بازار‌ها به لایحه بودجه ۱۴۰۲ منفی است، چون بودجه واقع گرایانه نیست.
مولوی ادامه داد: لازمه رشد شرکت‌های بورسی و غیربورسی و به طور کلی اقتصاد، سرمایه گذاری در زیرساخت است؛ اما چقدر بودجه‌های عمرانی نسبت به ۱۰ سال پیش کم شده؟ این مسائل نشان می‌دهد ما به سمت درستی پیش نمی‌رویم و سرمایه گذاری را کنار گذاشته ایم و به اصطلاح «گنجشک روزی» شده ایم.