رویداد۲۴ بدن انسان از ویتامین‌های و مواد معدنی بسیاری تشکیل شده است که کمبود هر یک از آن‌ها سبب ناراحتی و آسیب به بدن می‌شود. یکی از آن ویتامین‌های ویتامین B۱۲ است. این ویتامین محلول در آب و یکی از مهم‌ترین ویتامین‌های موجود در بدن انسان است.
همان‌گونه‌که اشاره کردیم یکی از مهم‌ترین ویتامین‌ها در بدن انسان ویتامین B۱۲ است. این ویتامین در تولید گلبول‌های قرمز خون و DNA و عملکرد سیستم عصبی نقش دارد. ویتامین B۱۲
به شکل طبیعی در محصولات و مواد غذایی حیوانی مانند گوشت، ماهی، مرغ، تخم مرغ و لبنیات وجود دارد. شوربختانه کمبود این ماده در میان سالمندان رایج است بنابراین باید به این موضوع دقت شود تا از آسیب آن به بدن آسیبی وارد نشود.
پوست رنگ پریده یا زردی
کسانیکه به کمبود ویتامین B۱۲ دچارند رنگ پریده هستند یا پوست و چشم آن‌ها مایل به زرد است. چرا که کمبود این ویتامین در تولید گلبول‌های قرمز مشکل ایجاد می‌کند. ویتامین B۱۲ در تولید DNA مورد نیاز برای ساخت گلبول‌های قرمز نقش اساسی دارد. بدون آن سلول‌ها قادر به تقسیم نیستند. این مشکل باعث کمخونی مگالوبلاستیک می‌شود که گلبول‌های قرمز بسیار بزرگتر از آن می‌شوند که از مغز استخوان خارج شده و وارد گردش خون شوند. بنابراین، تعداد کمی گلبول قرمز در خون در گردش است و پوست رنگ پریده به نظر می‌رسد. شکنندگی گلبول‌های قرمز موجب تجزیه بسیاری از آن‌ها افزایش بیلی روبین می‌شوند. بیلی روبین در صورت تجزیه سلول‌های قدیمی خون توسط کبد تولید می‌شود. مقادیر زیاد بیلی روبین موجب زردی پوست و چشم می‌شود.
ضعف و خستگی
از دیگر نشانه‌های رایج کمبود ویتامین B۱۲ ضعف و خستگیست. چراکه بدن ویتامین B۱۲ کافی برای ساخت گلبول‌های قرمز خون که اکسیژن را به سراسر بدن منتقل می‌کند، ندارد. در افراد مسن، این نوع کمخونی اغلب به دلیل یک بیماری خود ایمنی ایجاد می‌شود که به آنمی پرنیشوز معروف است. افراد مبتلا به این کمخونی پروتئین مهمی به نام فاکتور ذاتی را تولید نمی‌کنند. فاکتور ذاتی برای جلوگیری از کمبود B۱۲ ضروری است، زیرا در روده با اتصال به ویتامین موجب جذب آن می‌شود.
احساس سوزن سوزن شدن
یکی از عوارض جدی کمبود طولانی مدت B۱۲ آسیب عصبی است. ویتامین B۱۲ نقش مهمی در مسیر متابولیک تولید کننده چربی میلین دارد. میلین اعصاب را به عنوان نوعی محافظ، احاطه کرده است. بدون B۱۲ سیستم عصبی قادر به عملکرد صحیح نیست. یکی از علائم رایج آن، احساس سوزن سوزن شدن است که شبیه احساس سوزش در دست و پا است. جالب این‌جاست که علائم عصبی مرتبط با کمبود B۱۲ معمولا در کنار کمخونی دیده می‌شود.
تغییر در حرکت
در صورت عدم درمان، آسیب به سیستم عصبی ناشی از کمبود B۱۲ می‌تواند باعث تغییر در راه رفتن شود. حتی ممکن است بر تعادل و هماهنگی بدن تأثیر بگذارد و فرد را بیشتر در معرض زمین خوردن قرار دهد. این علامت اغلب در کمبود B۱۲ تشخیص داده نشده در افراد مسن دیده می‌شود، زیرا افراد بالای ۶۰ سال بیشتر مستعد کمبود این ویتامین هستند. با این حال، پیشگیری یا درمان کمبود ممکن است تحرک را بهبود بخشد. همچنین این علامت ممکن است در جوانانی که دارای کمبود شدید باشند دیده شود.
گلوسیت و زخم‌های دهانی
به گزارش رویداد۲۴ گلوسیت اصطلاحی است که برای توصیف زبان ملتهب به کار می‌رود. در صورت ابتلا به گلوسیت، رنگ و شکل زبان تغییر کرده و دردناک، قرمز و متورم می‌شود. این التهاب همچنین می‌تواند زبان را صاف نشان دهد، زیرا تمام برآمدگی‌های کوچک حاوی جوانه‌های چشایی روی زبان، ناپدید می‌شوند. گلوسیت علاوه بر دردناک بودن می‌تواند چگونگی غذا خوردن و صحبت کردن را نیز تغییر دهد. مطالعات نشان داده است که زبان متورم و ملتهب می‌تواند نشانه اولیه کمبود ویتامین B۱۲ باشد. افزون بر این برخی از افراد مبتلا به کمبود ویتامین B۱۲
ممکن است علائم دهانی دیگری مانند زخم دهان، احساس سوزش و خارش در دهان را تجربه کنند.
بیشتر بخوانید: راه‌کارهایی برای رفع بوی بد پا
تنگی نفس و سرگیجه
اگر به دلیل کمبود B۱۲ دچار کم خونی شده اید، ممکن است احساس تنگی نفس و کمی سرگیجه داشته باشید. چرا که بدن فاقد گلبول‌های قرمز خون است تا بتواند اکسیژن کافی را به سلول‌های بدن برساند.
اختلال در بینایی
یکی از علائم کمبود ویتامین B۱۲ تاری دید یا اختلال در بینایی است. زمانی رخ می‌دهد که کمبود B۱۲ درمان نشده منجر به آسیب سیستم عصبی و عصب بینایی می‌شود. این آسیب می‌تواند سیگنال عصبی را که از چشم به مغز منتقل می‌شود مختل کرده و بینایی مختل می‌شود. این وضعیت به عنوان نوروپاتی بینایی شناخته می‌شود.
تغییرات خلقی و رفتاری
کمبود ویتامین B۱۲ با اختلالات خلقی و مغزی مانند افسردگی و زوال عقل مرتبط است. سطح بالای هموسیستئین ناشی از کمبود B۱۲ می‌تواند باعث آسیب به بافت مغز شده، سیگنال‌های وارد شده به مغز را مختل کرده و منجر به تغییرات خلقی شود. برخی از مطالعات نشان می‌دهد مکمل درمانی در افراد خاصی که کمبود ویتامین B۱۲ دارند، می‌تواند علائم را معکوس کند.
افراد در معرض خطر کمبود ویتامینB۱۲
سالمندان، افرادی که قسمتی از روده آن‌ها با جراحی برداشته شده است، افرادی که از داروی متفورمین برای دیابت استفاده می‌کنند، گیاهخواران و کسانی که دارو‌های ضد اسید مصرف می‌کنند در معرض کمبود B۱۲ شوربختانه علائم کمبود این ویتامین ممکن است بعد از سال‌ها ظاهر شوند و تشخیص آن را پیچیده می‌کند. گاهی کمبود ویتامین B۱۲ را می‌توان با کمبود فولات اشتباه گرفت چرا که کمبود این ویتامین سبب کاهش سطح فولات می‌شود. با کمبود فولات ممکن است کمبود ویتامین B۱۲ را پنهان کرده و مشکل اصلی دیده نشود.
بیشتر افراد می‌توانند کوبالامین لازم خود را از منابع غذایی دریافت کنند. برای افرادی که قادر به انجام این کار نیستند، پزشک مصرف مکمل غذایی را توصیه می‌کند. این نوع مکمل‌ها را می‌توان بدون نیاز به نسخه‌ی پزشک از داروخانه‌ها تهیه کرد. بیشتر مکمل‌های مولتی ویتامین حاوی ویتامین B۱۲ مکمل‌های این ویتامین به‌شکل قرص‌های خوراکی، قرص‌های زیرزبانی که در زیر زبان گذاشته شده و حل می‌شوند و آمپول در دسترس قرار دارند. افرادی که در جذب کوبالامین مشکل دارند، بهتر است برای درمان کمبود این ویتامین از فرم تزریقی آن استفاده کنند.
بدن برای انجام بسیاری از عملکرد‌های ضروری خود از جمله ساخت گلبول‌های قرمز به ویتامین B۱۲ نیاز دارد. کمبود این ویتامین سبب بروز علائم جسمی و روانی مانند مشکلات عصبی، خستگی و کاهش وزن می‌شود. این نشانه‌ها و علائم هم به دلیل کمبود گلبول‌های قرمز رخ می‌دهند. کمبود این سلول‌های خونی سبب می‌شود که بدن اکسیژن کافی دریافت نکند. تأمین اکسیژن لازم اندام‌ها برای حفظ تن‌درستی سلامت بدن بسیار مهم است.
همانند سایر مواد مغذی، در بیشتر افراد رژیم غذایی بهترین راه برای تأمین ویتامین B۱۲ محسوب می‌شود. اگر به هر دلیلی نمی‌توانید این ویتامین را از طریق رژیم غذایی معمول خود دریافت کنید، باید از غذا‌های غنی شده یا مکمل غذایی استفاده کنید.
در بیشتر موارد، پزشکان می‌توانند کمبود ویتامین B۱۲ درمان کنند. با این حال، افرادی که به مدت طولانی دچار کمبود این ماده‌ی مغذی می‌شوند، ممکن است عوارض جانبی مزمن مانند آسیب عصبی را تجربه کنند. هر اندازه کمبود این ویتامین زودتر تشخیص داده شود، درمان موفق‌تر و احتمال بروز عوارض جانبی کم‌تر خواهد بود.