رویداد۲۴ چند روز پیش بود که هلیکوپتر حامل وزیر ورزش و همراهانش در حال فرود در شهر بافت دچار سانحه شد و همین اتفاق تلخ باعث فوت اسماعیل احمدی و مجروح شدن چندین نفر از جمله حمید سجادی وزیر ورزش شده است. اما هلیکوپتر Mi-۱۷ که آقای وزیر سوار بر آن بود، چه هلیکوپتری است؟ ساخت کدام کشور است؟ چه قابلیت‌هایی دارد و درچه مواردی بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد؟
به گزارش خبرآنلاین، هلی کپوتر Mi-۱۷۱، هلیکوپتری برای حمل و نقل نظامی است که توسط UUAP (Ulan-Ude Aviation Plant) و کازان هلیکوپترز، کارخانه‌های هلیکوپترسازی در روسیه ساخته می‌شود. کارخانه هلی کوپترسازی کازان در تارتارستان یکی از معروف‌ترین کارخانه‌های هلی کوپترسازی در دنیاست. چند ماه قبل و همزمان هفته دولت بود که سید ابراهیم رییسی وقتی داشت درباره طرح ساخت هواپیمای ایرانی صحبت می‌کرد گفت: «من را در سفر به روسیه برای بازدید از یک کارخانه هلی کوپترسازی در تاتارستان بردند که یکی از مجهزترین و بهترین هلی کوپترسازی‌های دنیا بود. آنجا از این تجهیزات بازدید کردیم.»
اخیرا هم در سفر مخبر و مشاورانش به روسیه بود که باری دیگر گذر دولتی‌ها به کارخانه هلی کوپترسازی شهر کازان افتاد. کارخانه جنگ افزارسازی شهری که در ایران مردم نامش را با درخشش سردار آزمون در تیم فوتبالش می‌شناختند. در این سفر بود که بحث‌های اساسی درباره خرید هلی کوپتر‌های جدید کاموف ۶۰ برای ایران جدی‌تر شد تا شاید جای مدل‌های قدیمی هلی کوپتر‌های میل ۱۷ را بگیرند. میل‌های ۱۷ هلی کوپتر‌های ترابری - نظامی معروفی هستند که در دهه ۸۰ میلادی توانستند در سال‌های پانی جنگ سرد، دنیا را فتح کنند و شوروی آن‌ها را به بیش از ۷۰ کشور دنیا فروخت. این هلی کوپتر‌ها تا همین دو دهه قبل هم ساخته می‌شدند تا اینکه با بروزرسانی مدل‌های جدیدتر، از مسیر تولید خارج شدند.
در دوره محمود احمدی نژاد، اما بیش از ۲۰ فروند از این هلی کوپتر‌ها برای ایران خریداری شد که تعدادی در اختیار نیرو‌های نظامی و تعدادی هم برای تبدیل به هلی کوپتر امداد در اختیار هلال احمر و احتمالا اورژانس تهران قرار گرفت.
با سقوط هلی کوپتر حامل حمید سجادی بار دیگر بحث ناوگان هلی کوپتری ایران مطرح شد. ابتدا این سازمان هواپیمایی بود که اعلام کرد هلی کوپتر یاد شده شماره ثبت در تشکیلاتش ندارد و متعلق به هلال است. بعد احسان مازندرانی اعلام کرد این هلی کوپتر ساخت کارخانه بل آمریکاست و ۴۰ سالی می‌شود که دیگر تولید نشده، اما بسیاری با انتقاد از او نوشتند این هلی کوپتر میل ۱۷ روس است. هلی کوپتری جدیدتر از بل. هلی کوپتری که حمزه پاریاب کارشناس نظامی - جنگ افزار می‌گوید: «این هلی کوپتر‌های ترابری در دولت آقای احمدی نژاد وارد شدند و قیمتی بین ۱۲ تا ۱۵ میلیون دلار داشتند و در آن زمان تکنولوژی ساخت شان خیلی هم قدیمی نبود؛ و شاید هنوز در حال تولید در کارخانه روسی بودند.».
اما بر اساس آنچه گفته شده، هلی کوپتر میل ۱۷ چه ویژگی‌هایی دارد؟
هلیکپوتر Mi-۱۷۱، هلیکوپتری دو موتوره برای کاربرد‌های نظامی و حمل و نقل است که از سال ۱۹۷۷ تاکنون توسط دو کمپانی اولان اوده UUAP (Ulan-Ude Aviation Plant) و کازان هلیکاپترز، کارخانه‌های هلیکوپترسازی در روسیه ساخته می‌شود. تا به امروز حدود ۱۵ هزار فروند از این هلیکوپتر‌ها ساخته شده و در ۷۰ کشور دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرند که در ناتو این هلیکوپتر را با نام Hip می‌شناسند
ماموریت‌های این هلی کوپتر چیست؟
هلیکوپتر Mi-۱۷۱ در ماموریت‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ از حمل و نقل نیرو‌های هوایی گرفته تا حمل محموله‌ها، پشتیبانی نیرو‌های جنگی، حمله‌های هوایی، انهدام اشیای زمینی و اسکورت ستون‌های نظامی. استفاده از این هلیکوپتر در موارد پزشکی نیز شامل مواردی مثل عملیات‌ها و جابجایی‌های پزشکی، ارائه مراقبت‌ها و فوریت‌های پزشکی در داخل هواپیما و ماموریت‌های جستجو و نجات در شرایط جنگی است و هدف اصلی استفاده از این هلیکوپتر حمل بار و سرباز و حمایت نظامی از آنهاست.
چه کشور‌هایی از این هلیکوپتر سفارش داده‌اند؟
همانطور که گفته شد، این هلیکوپتر در بیش از ۷۰ کشور دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد که از جمله آن‌ها می‌توان به کامبوج، لیبی، چین، بنگلادش، عربستان سعودی، تایلند، ایران و ارتش کشور‌هایی از جمله هند، سریلانکا، مکزیک، اسلوواکی، کرواسی، افغانستان، پاکستان و آرژانتین اشاره کرد.
در اثر مواقع از این هلیکوپتر در موارد نظامی بهره برداری می‌شود.
طراحی این هلیکوپتر نظامی
طراحی آن شامل یک موتور اصلی با ۵ تیغه، یک روتور دم و ارابه فرود دماغه سه چرخه غیرقابل جمع شدن است.
کابین خلبان، شیشه‌ای است و گنجایش سه خدمه را دارد و در نسخه مدرن این هلیکوپتر، یعنی Mi ۱۷۱ Sh ظرفیت کابین اصلی، حداکثر ۳۶ نفر یا حداکثر ۱۲ مجروح برروی برانکارد است. این هلیکوپتر مجهز به تجهیزات و ابزار‌هایی مدرن است که می‌توانند در همه شرایط آب و هوایی و در هر ساعتی از روز به فعالیت بپردازد.
حفاظت زرهی برروی کابین خدمه و واحد‌های حیاتی، بقای این هلیکوپتر به‌ویژه در موقعیت‌های جنگی را افزایش می‌دهد. این هلیکوپتر مجهز به سیستم‌هایی برای مقابله با موشک‌های زمین به هوا یا موشک‌های هوا به هواست و مخزن سوخت آن به خوبی آب‌بندی شده و محافظ فوم پلی‌اورتان، از احتمال انفجار سوخت و نشت در صورت آسیب‌های احتمالی جلوگیری می‌کند.
ابعاد و مشخصات فنی این هلیکوپتر
این هلیکوپتر دارای دو موتور توربو شفت است که بر بالای بدنه نصب شده‌اند؛ مدل موتور آن، Klimov TW ۳-۱۱۷ MT / TV ۳-۱۱۷ MT است و قدرت هریک از دو موتور، ۱۴۳۵ KW است. کابین خلبان گنجایش سه نفر را دارد. حداکثر سرعت آن ۲۵۰ کیلومتر برساعت خواهد بود و می‌تواند حداکثر تا ارتفاع ۵۰۰۰ متری پرواز کند. وزن این هلیکوپتر در حالت خالی ۷۱۰۰ کیلوگرم است و قادر است تا با حداکثر وزن ۱۳۰۰۰ کیلوگرم به پرواز دربیاید.
طول این هلیکوپتر، ۲۵.۳ متر و ارتفاع آن ۵.۶۵ متر است و فضای داخلی آن امکان حمل ۴۰۰۰ کیلوگرم بار را فراهم می‌کند. در عین حال می‌توان تا ۴۰۰۰ کیلوگرم بار هم به‌صورت خارجی و با قلاب به زیر هلیکوپتر آویزان کرد.
سوانح اخیر این هلیکوپتر در سراسر دنیا
در دهه‌های اخیر، بار‌ها اخباری از سوانح و حوادثی که برای هلیکوپتر Mi ۱۷ درسراسر دنیا رخ داده را شنیده‌ایم که در اینجا به برخی از مهمترین این حوادث در سه سال اخیر اشاره خواهیم کرد:
ژانویه ۲۰۲۰: هلیکوپتر Mi ۱۷ ارتش ملی افغان اندکی بعد از برخاستن سقوط کرد
فوریه ۲۰۲۰: شورشیان ترکیه، هلیکوپتر Mi ۱۷ ارتش هوایی سوریه را سرنگون کردند و چند روز بعد هم هلیکوپتر مشابهی متعلق به ارتش سوریه در عدلب سرنگون شد
مارس ۲۰۲۰: هلیکوپتر Mi ۱۷ ارتش هوایی میانمار اندکی بعد از برخواستن، سقوط کرد
ژوئن ۲۰۲۰: هلیکوپتر ارتش اندونزی دچار سانحه شد و سقوط کرد
جولای ۲۰۲۰: هلیکوپتر ارتش هوایی پرو، در رودخانه‌ای در آمازون سقوط کرد
اکتبر و نوامبر ۲۰۲۰ و مارس ۲۰۲۱: سقوط دو هلیکوپتر Mi ۱۷ ارتش ملی افغانستان و هدف قرار گرفتن یک هلیکوپتر دیگر
ژوئن ۲۰۲۱: سقوط هلیکوپتر ارتش هوایی کنیا
آگوست ۲۰۲۱: سقوط هلیکوپتر ارتش مکزیک
نوامبر۲۰۲۱: سقوط Mi ۱۷ آذربایجان
دسامبر ۲۰۲۱: سقوط هواپیمای ارتش هند
آوریل ۲۰۲۲: سقوط Mi ۱۷ ارتش مکزیک
منابع: flugzeuginfo، wikipedia