رویداد۲۴ پروانه بندپی: دولت در لایحه بودجه ۱۴۰۲ کل کشور، بودجه دارو را ۶۹ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته است. موضوعی که انتقاد و نگرانی کارشناسان حوزه سلامت و تولید دارو واردات دارو را به دنبال داشته است.
کارشناسان و متخصصان حوزه دارو و سلامت معتقدند این مبلغ اگر ۲ برابر هم شود، پاسخگو نخواهد بود و سال آینده با یک فاجعه در حوزه دارو مواجه خواهیم شد؛ از تشدید قیمت انواع دارو گرفته تا ورشکسته شدن تولیدکنندگان و مشکلات واردات دارو.
بی‌توجهی به اعتبار دارو حتی واکنش برخی نمایندگان مجلس که عضو هیات رئیسه کمیسیون تلفیق لایحه بودجه بودند را هم به دنبال داشت.
بودجه دارو در حالی مطرح شده که درخواست سازمان غذا و دارو برای اعتبار اجرای این طرح در سال آینده ۱۰۵ هزار میلیارد تومان بود.
دکتر سید حیدر محمدی، رئیس سازمان غذا و دارو چندی پیش از بودجه تعیین‌شده برای دارو انتقاد کرد و درخواست اصلاح آن را داشت. او گفت: «بودجه ۶۹ هزار میلیارد تومانی برای دارو منجر به کمبود در حوزه دارو خواهد شد و باید پرسید چرا این اتفاق افتاده، در حالی که تورم در حال افزایش است.»
مجتبی بوربور، نائب رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو نیز در گفتگو با همشهری‌آنلاین می‌گوید: با این بودجه، سال آینده در بهترین حالت ۴ تا ۵ ماه می‌توانیم وضعیت را تحمل کنیم. بعدش باید کاسه چه کنم در دست بگیریم.
بوربور می‌گوید: وقتی ذخایر استراتژیک ما در حوزه مواد اولیه، اقلام بسته‌بندی و داروهای ساخته‌شده‌ی وارداتی امسال کاهش پیدا کرده، و نیز با توجه به این که بودجه در نظر گرفته‌شده فقط ۳۰ تا ۳۵ درصد نیاز کشور را جوابگو است، سال آینده چطور می‌توانیم کمبودهای دارویی نداشته باشیم؟
این فعال اقتصادی می‌گوید: همه دست‌اندرکاران حوزه سلامت به خصوص حوزه دارو نگران وضعیت موجود هستند. مسئولان سازمان غذا و دارو، ذی‌نفعان و تولیدکنندگان دارو در شرایطِ نبود بودجه، با محدودیت‌های منابع ارزی و با این همه نوسان دارند می‌جنگند برای این که داروهای مردم سر وقت به آنها برسد. واقعیت این است که وضعیت می‌توانست خیلی بدتر از این باشد. من چند وقت پیش اعلام کرده بودم که اگر درست کار نکنیم، به کمبود ۱۰۰۰ قلم دارو هم می‌رسیم. اما الان اعتراف می‌کنم که سازمان غذا و دارو در دو سه ماه اخیر بهتر از چیزی که فکر می‌کردم، عمل کرده است.
بوربور می‌گوید: در شرایطی که افزایش قیمت، محدودیت تخصیص ارز، محدودیت بودجه طرح دارویار و ... را داشتیم، این اتفاقات به راحتی می‌توانست ما را در اسفند با یک پدیده بسیار بدی مواجه کند. با این وجود سازمان غذا و دارو دارد حتی از پیش‌بینی‌ها دارد بهتر عمل می‌کند. دولت در طرح دارویار همان مبلغ معیّن را نداد و رئیس سازمان غذا و دارو روز ۷ اسفند به سختی توانست ۹ هزار میلیارد تومان از مطالبات تخصیصش را بگیرد و بزند که تا شب عید، سیستم تامین دارو از تولیدکنندگان دارو تا واردکنندگان دارو از هم نپاشد.
این واردکننده دارو ادامه می‌دهد: سازمان غذا و دارو از نظر رصد بازار خوب دارد پیش‌بینی و برنامه‌ریزی می‌کند اما دستش بسته است. دانش و تیم منابع انسانی را دارد اما منابع مالی ندارد. دارو به خاطر نهاده‌های محیطی‌اش دارد مشمول افزایش قیمت می‌شود ولی اینها نمی‌توانند کاری کنند. سازمان غذا و دارو کمبودها را محرمانه و غیرمحرمانه به مسئولین بالادستی اعلام کرده و صبح تا شب دارند کار می‌کنند اما نواقص موجود، دست آنها نیست.
نائب رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو می‌گوید: وقتی امسال ذخایر استراتژیک ما در حوزه مواد اولیه، اقلام بسته‌بندی و داروهای ساخته‌شده وارداتی کاهش پیدا کرده، و با توجه به این که بودجه در نظر گرفته‌شده فقط ۳۰ تا ۳۵ درصد نیازهای دارویی کشور را جوابگو است، سال آینده چطور می‌توانیم با کمبودهای دارویی و افزایش قیمت آن مواجه نشویم؟
بوربور ادامه می‌دهد: قیمت کاغذ و اقلام بسته‌بندیِ منتج از کاغذ در ماه جاری تقریبا ۲ برابر شده و پیش‌بینی می‌شود که بعد از عید تا ۳ برابر هم افزایش قیمت داشته باشد. این فقط مثال کاغذ است و از قیمت سایر اقلام بسته‌بندی صرف نظر می‌کنم. در زمینه اقلام وارداتی هم الان تخصیص ارز به شدت کم شده است. ارز یورویی در سیستم بانکی اصلا موجود نیست. البته اعلام می‌کنند که در سامانه نیما مثلا این قدر ارز تخصیص یافته اما شما به من بگویید کجاست؟ ما الان عملا یورو نداریم. یا حداقل اگر یورو در منابع کشور وجود دارد، تخصیصش به شرکت‌های دارویی با وقفه انجام می‌شود. بیش از ۴ هفته است که این اتفاق افتاده است. اگر عملیات تامین ارز ۴ هفته عقب بیفتد، اثرات ناگواری بر تامین محصول ساخته‌شده‌ای که بیمار می‌خواهد استفاده کند، خواهد داشت.
او می‌گوید: علاوه بر این که بودجه دارو برای سال آینده ناچیز است، ساز و کارهای بانکی کشور هم در یک حالت انقباض مانده است. علی‌رغم این که از مهرماه گفته شده که شرکت‌های دارویی در تامین دارو و مواد اولیه مستثنا دیده شوند، اما عملا این وعده تا ۵۰ درصد هم تحقق پیدا نکرده است.
بوربور می‌گوید: نکته بعدی، مطالباتی است که در سیستم‌های دولتی مثل بیمارستان‌ها و مراکزی که به مردم خدمات ارائه می‌دهند، انباشته شده است. اینها هم به دلیل عدم تخصیص بودجه، در ایفای تعهد به شرکت‌های پخش و تولیدکننده‌ها و واردکننده‌ها ناتوان هستند. یعنی در این بخش هم ما تحت فشاریم. این موارد بسیار جدی و نگران‌کننده است.
بیشتربخوانید: امسال بدترین سال تامین دارو بعد از دوران جنگ!
نائب رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو در پاسخ به این سوال که آیا در حوزه دارو دارو تحریم هستیم و تحریم‌ها روی کمبودهای دارویی اثر گذاشته یا خیر، توضیح می‌دهد: دارو تحریم نیست ولی مگر می‌شود دارو را مفت و رایگان وارد کشور کرد؟ ما الان تنوع ارزیِ مورد نیاز را نداریم. یعنی نمی‌توانیم بگوییم الان می‌خواهیم با یورو دارو وارد کشور کنیم. دلار که کلا از تجارت ارزی ما حذف شده است.
بوربور می‌گوید: تنوع ارزی محدود شده است، دسترسی به منابع ارزی کشور در خارج از کشور محدود شده است. شرکای خارجی هم به دلیل شرایط سیاسی محتاط‌تر شده‌اند و اول پول خود را می‌گیرند و بعد کالا را به ما تحویل می‌دهند. درواقع مکانیزم‌های تحریم به صورت غیرمستقیم، تامین دارو و مواد اولیه و سلامت مردم ما را به خطر انداخته است.
نائب رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو با اشاره به بودجه بخش دارو برای سال ۱۴۰۲ می‌گوید: ۶۹ هزار میلیارد تومان به دارو اختصاص داده‌اند که هنوز کامل نیامده و برای سال آینده هم تنها حدود یک‌سوم پولی که در حوزه دارو نیاز است، دارند در بودجه می‌گذارند! خب معلوم است که فاجعه اتفاق خواهد افتاد. در بهترین حالت ۴ تا ۵ ماه می‌توانیم این وضعیت را تحمل کنیم. بعدش باید توی سر خود بزنیم و کاسه چه کنم در دست بگیریم.
بوربور درباره تبعات بودجه اندک دارو می‌گوید: ارز آقای فرزین که دلار ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی است، الان به راحتی پیدا نمی‌شود. اگر ارز نیمایی را حساب کنیم، حدود ۳۳ – ۳۴ هزار تومان درمی‌آید که با کارمزدش می‌شود ۳۵ هزار تومان. با این یوروی ۳۵ هزار تومانی، اندازه بازار دارویی ایران سال آینده تقریبا حدود ۲۵۰ هزار میلیارد تومان می‌شود. اگر ۷۰ درصدش را دولت یا بیمه‌گذار بدهد و ۳۰ درصدش را مردم بپردازند، جمعش می‌شود ۱۸۰ هزار میلیارد تومان. شما در بهترین حالت می‌گویید ما می‌خواهیم ۷۰ هزار میلیارد تومان برای بودجه دارو هزینه می‌کنیم. ۱۲۰ هزار میلیارد تومان باقیمانده را باید از مردم بگیرند که این شدنی نیست. چون مردم توانش را ندارند و موافقش هم نخواهند بود. درواقع یک کسری بودجه ذاتی برای حوزه دارو خلق کردند و انتظار دارند که سازمان غذا و دارو بتواند کمبودها را رفع و رجوع کند.
او می‌گوید: بیشتر شرکت‌های دارویی ما در بورس هستند. شما ببینید امسال این شرکت‌ها چقدر افت سودآوری داشته‌اند ولی صداشان در نیامده و با وجود تورم ۵۰ – ۶۰ درصدی، همچنان با سود پایین دارند تولید می‌کنند. بعد تازه پول‌شان را هم نمی‌دهند. بانک هم به آنها وام نمی‌دهد. خب اینها قرار است چه بلایی سرشان بیاید؟! اینها سال آینده دیگر نمی‌توانند تولید کنند.
نائب رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو به قاچاق دارو در وضعیت مواجهه کشور با کمبود دارو هم اشاره می‌کند و می‌گوید: قاچاق دارو در کشور فاجعه است و مدام دارد بدتر می‌شود. با آن که ما خودمان محدودیت دارو داریم، اوضاع قاچاق خیلی بدتر از قبل شده و متاسفانه قاچاق دارو به شکل روزانه درآمده است.
بوربور می‌گوید: ما دو نوع مکانیزم قاچاق داریم؛ یک سری داروها به صورت قاچاق از کشور خارج می‌شوند و یک سری هم وارد کشور می‌شوند. ما قاچاق معکوس یعنی واردات غیررسمی و غیرمجاز دارو هم داریم. هر دو نوع را داریم. متاسفانه بازار غیررسمی در دو حوزه دارو و غذایی و آرایشی - بهداشتی خیلی بالا گرفته است.