رویداد۲۴ ساعت ۴:۴۰ دقیقه سحرگاه یکشنبه، یک قایق چوبی در صد متری ساحل کالابریا ایتالیا بر اثر امواج متلاشی شد و نزدیک به ۲۰۰ نفر سرنشین این قایق که چند روز قبل از ازمیر ترکیه حرکت خود را آغاز کرده بود، بی‌پناه در آب‌های خروشان مدیترانه رها شدند؛ از میان سرنشینان این قایق فقط ۸۲ نفر به ساحل سلامت رسیدند.
یک دهه قبل زمانی که یک شناور چوبی مملو از مهاجران در نزدیکی سواحل لامپدوسای سیسیل در ایتالیا آتش گرفت و ۳۶۸ پناهجو را به کام مرگ کشاند، اتحادیه اروپا تصمیم گرفت ده‌ها میلیون دلار کمک مالی در اختیار ایتالیا قرار دهد تا ساز و کار‌های امدادرسانی به پناهجویان را تقویت کند. از آن زمان اتحادیه اروپا تلاش کرد تا ساز و کار‌های پذیرش مهاجران و پناهجویان خود را اصلاح کرده تا از رویداد‌های اینچنینی جلوگیری کند.
در طول سال‌های اخیر کشور‌های ساحلی اروپا بسیاری از برنامه‌های امداد و نجات در دریا را متوقف کرده‌اند تا خطرات برای پناهجویانی که راه خطرناک سفر دریایی را برای رسیدن به خاک اروپا انتخاب می‌کنند، به شکل چشمگیری افزایش پیدا کند.
بر اساس آماری که سازمان ملل متحد منتشر کرده است، از آن سال ۲۰۱۴ تاکنون ۲۹ هزار پناهجوی دیگر هم در مسیر رسیدن به کشور‌های اروپایی جان خود را از دست داده‌اند و اغلب این کشته‌شدگان هم در آب‌های مدیترانه در حال عبور از دریا به مقصد ایتالیا و اسپانیا جان باخته‌اند.
ابتدای هفته جاری فروپاشی یک قایق چوبی در نزدیکی سواحل کالابریای ایتالیا و مرگ ۶۴ پناهجو در صد متری خاک این کشور بار دیگر مساله جانباختن مهاجرانی را که قصد ورود به اروپا دارند در مرکز توجه‌ها قرار داده است.
بر اساس گزارش‌ها در حادثه سحرگاه یکشنبه دست‌کم ۱۴ کودک جان خود را از دست دادند. این قایق چوبی از ازمیر ترکیه به سمت ایتالیا حرکت کرده بود و سرنشینان قایق از ایران، پاکستان، افغانستان، سومالی، عراق و ترکیه بودند. مشخص نیست چه تعداد از سرنشینان قایق ایرانی بودند و احتمالا چند نفر از هموطنان‌مان جان خود را از دست داده‌اند، اما به نوشته رسانه‌ها اغلب جانباختگان شهروندان افغانستان هستند.
دولت پاکستان اعلام کرده است که ۱۶ نفر از شهروندان این کشور از این حادثه نجات پیدا کرده‌اند و ۴ نفر مفقود هستند. ۸۲ نفر از میان ۱۴۰ تا ۱۵۰ سرنشین این قایق زنده مانده‌اند و احتمال می‌رود که دست‌کم ۲۰ نفر دیگر مفقودالاثر باشند. بی‌بی‌سی نوشته است که ممکن است تعداد کشته‌شدگان این حادثه به ۱۰۰ نفر برسد.
بی‌بی‌سی می‌نویسد که یک پسر ۱۶ ساله افغان در ساحل شاهد جان دادن خواهر ۲۸ ساله خود بود، اما توان آن را نداشت که به والدینش چیزی بگوید. یک مرد ۴۳ ساله افغان با پسر ۱۴ ساله‌اش از حادثه نجات پیدا کرد، اما همسر و سه فرزند ۱۳، ۹ و ۵ ساله‌اش را از دست داد.
بر اساس آمار پروژه مهاجران مفقود وابسته به سازمان مهاجرت ملل متحد (IOM) که آبان ماه سال جاری منتشر شد، دست‌کم ۵۶۸۴ پناهجو در مسیر‌های منتهی به اروپا از ابتدای سال ۲۰۲۱ تا پاییز امسال جان خود را از دست داده‌اند.
جولیا بلک، نویسنده گزارش سازمان مهاجرت در خصوص مهاجران مفقود می‌گوید: «از سال ۲۰۱۴ دست‌کم ۲۹ هزار نفر در مسیر رسیدن به اروپا جان خود را از دست داده‌اند.» وی می‌گوید: «استمرار مرگ و میر پناهجویان شاهد دردناکی برای ماست که نشان می‌دهد تا چه اندازه به مسیر‌های قانونی و امن مهاجرت نیاز داریم.» از ابتدای سال ۲۰۲۱ تا ۲۴ اکتبر ۲۰۲۲ (دوم آبان امسال) دست‌کم ۲۸۶۳ نفر در مسیر مرکزی دریای مدیترانه جان خود را از دست داده‌اند یا مفقود شده‌اند که نسبت به دوره مشابه قبلی (۲۰۲۰-۲۰۱۹) نزدیک به ۶۰۰ نفر بیشتر بود. علاوه بر مرگ و میر پناهجویان در مسیر رسیدن به اروپا، تعدادی از آن‌ها هم بعد از اخراج اجباری از کشور‌های اروپایی جان خود را از دست داده‌اند. بر اساس گزارش سازمان مهاجرت از ابتدای ۲۰۲۱ تا اکتبر ۲۰۲۲ دست‌کم ۲۵۲ نفر بعد از اخراج از کشور‌های اروپایی جان خود را از دست داده‌اند.
بیشتر بخوانید: قایق حامل مهاجرانی از ایران در جنوب ایتالیا غرق شد + عکس
در دو ماهی که از آغاز سال ۲۰۲۳ می‌گذرد، بر اساس آمار کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد (UNHCR) مجموعا ۱۴ هزار و ۴۳۷ پناهجو و دست‌کم ۱۱ هزار و ۸۷۴ آن‌ها از طریق دریا خود را به خاک ایتالیا رسانده‌اند که ۶۷۸ نفر آن‌ها در بندر کالابریا پیاده شده‌اند. این میزان پناهجو بالاترین رقم ورود پناهجویان به ایتالیا از سال ۲۰۱۷ تاکنون محسوب می‌شود.
در قایقی که سحرگاه یکشنبه در سواحل کالابریا غرق شد، مسافران از پاکستان، افغانستان، ترکیه و ایران بودند که از طرف ترکیه به سمت ایتالیا در حرکت بودند. اغلب پناهجویانی که خود را از آب‌های مدیترانه به اروپا می‌رسانند از کشور‌های آفریقایی هستند. بر اساس آمار در حالی که در میان پناهجویان ورودی به ایتالیا ۸.۳ درصد پاکستانی، ۶.۷ درصد افغانستانی و ۰.۷ درصد ایرانی هستند، ساحل عاج و گینه مجموعا نزدیک به ۳۰ درصد از پناهجویان ورودی به ایتالیا را تشکیل می‌دهند.
دولت‌های اروپایی در طول سال‌های اخیر به شکل گسترده‌ای سیاست‌های ضدمهاجرتی در پیش گرفته‌اند و اقدام‌های پیشگیرانه از جان آسیب دیدن پناهجویان را کنار گذاشته‌اند. دیدبان حقوق بشر این اقدامات دولت‌های اروپایی را «سیاست بگذار بمیرند» نامگذاری کرده است. در حالی که در سال‌های ابتدایی دهه ۲۰۱۰ اروپایی‌ها در چارچوب اقدام‌های بشردوستانه تصمیم گرفتند که ساز و کار‌هایی برای امداد و نجات پناهجویان روی آب‌های مدیترانه در نظر بگیرند.
اما به تدریج با افزایش احساسات ضدمهاجرتی در برخی کشور‌های اروپایی این سیاست‌ها به تدریج کمرنگ‌تر و کمرنگ‌تر شدند. جورجا ملونی، نخست‌وزیر جدید ایتالیا، پاییز امسال با شعار‌های تند ضد مهاجرت روی کار آمد. دولت او نه تنها به شکل چشمگیری گشت‌های گارد ساحلی برای امداد و نجات قایق‌های مهاجران را کاهش داده است، بلکه به شکل گسترده‌ای کار را برای سازمان‌های غیردولتی که با استفاده از کشتی‌های شخصی مهاجران را روی آب‌های مدیترانه نجات می‌دهند، مشکل کرده است.
در دولت ایتالیا از محاصره دریایی کشور‌های مبدا مهاجران سخن گفته می‌شود و در یونان دولت اقدام به استرداد پناهجویان با استفاده از قایق‌های بادی می‌کند. در حالی که مقام‌های اروپایی از ایتالیا گرفته تا اتحادیه اروپا، نسبت به حوادث مرگبار برای پناهجویان ابراز تاسف می‌کنند، اما به جای اقدام‌های مثبت برای حمایت و نجات جان آن‌ها ترجیح می‌دهند که مساله را به کشور‌های مبدا واگذار کنند که عمدتا کارنامه درخشانی در حقوق بشر ندارند. جورجا ملونی، در سفر اخیرش به لیبی به دولت این کشور بحران‌زده وعده واگذاری قایق‌های گشت‌زنی گارد ساحلی داد تا جلوی حرکت پناهجویان از خاک لیبی گرفته شود و پناهجویان در این کشور باقی بمانند.
اتحادیه اروپا سالانه میلیارد‌ها دلار در اختیار ترکیه قرار می‌دهد تا به این کشور اجازه ندهد پناهجویان از خاک ترکیه به سمت اروپا حرکت کنند. یونان در مرز‌های خود با ترکیه حصار کشیده است و تاکید می‌کند که بر اثر کشیده شدن این حصار، عبور پناهجویان از مرز ترکیه به سمت یونان ۸۰ درصد نسبت به سال ۲۰۱۹ کاهش پیدا کرده است. مجارستان در حال ساخت دیوار‌های مرزی است و کرواسی و صربستان به شکل خشونت‌باری پناهجویان را به آن سوی مرز مسترد می‌کنند. اما کمتر شدن عبور مهاجران از مرز زمینی باعث می‌شود تا تعداد بیشتری از آن‌ها دل به دریا بزنند و مسیر دریای مدیترانه به سمت ایتالیا، مسیری عملی‌تر برای رسیدن به خاک اروپا شده است.
فلاویو دی جیاکومو، سخنگوی سازمان بین‌المللی مهاجرت (OIM) می‌گوید: «اروپا اکنون فرصتی دارد تا رویکرد بشردوستانه‌تری در مقابل مهاجرت در پیش بگیرد و عملیات امداد و نجات را به اولویت اصلی خود بدل کند. چنین قایق‌های چوبی مسیر طولانی را طی می‌کنند و این نشان می‌دهد که لازم است تا ساختار گشت‌زنی امداد و نجات اروپا را تقویت کنیم.» مارگو برتوتو، مقام ارشد پزشکان بدون مرز در ایتالیا نیز افزایش مرگ و میر در غرق شدن و شکستن کشتی‌های مهاجران را به دلیل تضعیف عملیات امداد و نجات می‌داند. وی می‌گوید: «وقتی ناو‌های ایتالیا و اتحادیه اروپا روی آب باشند و ظرفیت امداد و نجات خود را افزایش دهند، امکان بروز چنین فجایعی کاهش پیدا می‌کند.»