رویداد۲۴ یک هفته اخیر سیاست خارجی تمامی اخبار را در تمامی حوزه‌ها تحت تاثیر قرار داد و با دو توافق پر سر و صدا میان ایران و آژانس انرژی اتمی و ایران و عربستان باعث شد این نظر دوباره قوت بگیرد که عقلانیت سیاسی به مجموعه سیاست خارجی بازگشته است و احتمال گشایش‌هایی در این زمینه وجود دارد.
ابوالقاسم دلفی، دیپلمات سابق و سفیر اسبق ایران در فرانسه به «انتخاب» گفت: در دو هفته گذشته برخلاف روال ماه‌ها و شاید یکسال و نیم گذشته چند خبر خوب در کشور شنیده شد. اولین خبر بحث سفر آقای گروسی به تهران و توافقات این سفر بود که به هر حال فرصت‌ها و امتیازاتی نیز به آژانس داده شد تا از قطعنامه شورای حکام گذر کنیم و در فضای بین المللی و مذاکرات ما با آژانس این یک اتفاق خوشایند بود و پایان آن بستگی به نظر نهایی کارشناسان آژانس دارد و اگر نظرشان نهایی شد ابراز خوشایندی آژانس واقعیت داشته است، اما در مجموع خبر متفاوتی نسبت به گذشته بود و شاید این مسئله را باید به فال نیک گرفت.
وی افزود: اتفاق دوم مذاکرات سه جانبه ایران و چین و عربستان بود که منتهی به اعلام رسمی برقراری ارتباط ما با عربستان بود. در واقع، ما در منطقه و همسایگی مان با عربستان به عنوان یک کشور رقیب بالاخره به یک توافق رسیده ایم که با حسن همجواری دیپلمات هایمان برگردند. این مسئله از منظر ظاهر قضیه خبر نسبتا خوبی است که به هر حال شاید مردم و محافل سیاسی مقداری احساس کنند که عقلانیتی در روند سیاست خارجی کشور پدیدار می‌شود.
سفیر اسبق ایران در فرانسه خاطنراشن کرد: ما با تجربه‌ای که در یکسال و نیم گذشته داشته ایم، مقداری باید با چشم باز‌تر و توجه بیشتر به این دو پدیده نگاه کرد. موضوع آژانس را باید به سفر کارشناسان و گزارش مکتوب آن‌ها موکول کنیم. اما آنچه در مورد عربستان هست این است که دو ضلع این مثلث یعنی سعودی‌ها و چینی‌ها هر کدام بر اساس منافع مشخص و تعریف شده‌ای پای این قرارداد را امضا کرده اند.
وی ادامه داد: به نظر می‌رسد که سعودی‌ها در یک تنش پنهان که با آمریکایی‌ها دارند و موضوع قتل خاشقچی و علنی شدن گزارش ۱۱ سپتامبر و پرونده‌های دیگری که بین بن سلمان و دموکرات‌ها وجود دارد، ناخرسندی‌هایی بین این دو کشور به وجود آورده است. سعودی‌ها از خیلی وقت پیش سر ناسازگاری با منافع آمریکا در منطقه را شروع کرده اند و سفر رئیس جمهور چین به منطقه و توافقاتی که با سعودی‌ها انجام داد و تامین بخش اعظم نفت چینی‌ها توسط عربستان، گویای این مسئله است.
وی در ادامه درباره نقش آمریکا در این توافق افزود: فارغ از اینکه محتوای قرارداد هنوز خیلی روشن نیست و آنچه افشا شده است چندان مشخص نیست؛ البته مشخص است که امتیازاتی داده شده است. سعودی‌ها برای ارتباط با ما مشکلاتی در منطقه دارند از جمله موضوع یمن و هسته‌ای که برای سعودی‌ها جز خط قرمز هاست. اینکه سعودی‌ها در قبل این‌ها چه امتیازاتی گرفته اند باید صبر کرد تا معلوم شود.
دلفی اضافه کرد: رسانه‌های سعودی در چند روز گذشته روی دو مطلب تاکید کرده اند، اولا اینکه می‌فهمند در سیاست خارجی ما اختلاف نظر وجود دارد و سرمقاله العربیه به صراحت به این موضوع اشاره کرده است؛ بنابراین سعودی‌ها به این واقف اند که سیاست اعمالی ما ممکن است که در داخل کشور و کلیت اجماعی نداشته باشد.
این دیپلمات سابق گفت: اعراب برای این توافق به آمریکا دهن کجی کرده اند و با چین توافق کرده اند و با ما وارد تنش زدایی شده اند، چون می‌خواهند به سمت اهداف بلندمدت حرکت کنند. چینی‌ها نیز باید در همین چارچوب و در غیبت آمریکا در منطقه جای پای خود را محکم کرده است. یک نکته نیز مطرح می‌شود که چرا پای آمریکا در این قرارداد نبود. سعودی‌ها در مواضع رسانه‌ای شان پاسخ داده اند که چینی‌ها با ایران و عربستان روابط خوبی دارند، اما آمریکایی‌ها این ظرفیت را ندارند به همین خاطر نمی‌توانستند وارد این بازی شوند. آمریکایی‌ها نیز از این توافق چندان خوششان نمی‌آید و منتظر اند جزئیات بیشتری بشنوند. ضمن اینکه گفته اند انتظار دارند این قرارداد روی اوضاع یمن تاثیرگذار باشد، یعنی با تصور آمریکایی‌ها برقراری ارتباط ایران و عربستان منجر به آرامی یمن می‌شود. البته برخی معتقدند که سرنوشتی که در افغانستان بعد از رفتن آمریکایی‌ها شکل گرفت ممکن است برای یمن نیز طراحی شده باشد یعنی ایجاد یک حاکمیت در یمن که بتواند منافع همه را تامین کند.
دلفی در پایان درباره منافع مادی و سیاسی ایران و طرفین در این توافق گفت: ما به هر حال برقراری ارتباط با عربستان را بدست آوردیم و سعودی‌ها نیز مسلما شرایطی را برای این کار اعلام کرده اند از جمله حضور میدان و نظامی ما در برخی کشور‌های منطقه از جمله یمن و لبنان و سوریه است. اینکه چه امتیازاتی را ما بدست آوردیم نیز مشخص نیست، اما آنچه مهم است این است که برقراری ارتباط با عربستان حساسیت آمریکایی‌ها را به ما بیشتر کرده است. اینکه شاید در منطقه مجددا با تحریکی از سوی آمریکا مواجه شویم، نمی‌تواند علامت خوبی باشد، چون در بحث توافق با آژانس بنظر می‌رسید که به سمت احیا برجام حرکت میکنیم، اما با توافق عربستان بنظر نمی‌رسد آمریکایی‌ها چندان مشتاق به این کار باشند.
وی خاطرنشان کرد: اینکه عده‌ای فکر می‌کنند بهبود وضعیت با چین و عربستان منجر به بهتر شدن اقتصاد کشور می‌شود این یک سراب است. اینکه عده‌ای خوشحال اند که آمریکا و غرب را در مذاکرات با عربستان راه ندادیم صرفا در ظاهر زیباست. کاهش تحریم‌ها و تاثیر و نتیجه مذاکرات در برجام اتفاق می‌افتد. بنظر من اگر تصور این باشد که توافق با عربستان جایگزین برجام است، مقداری تصورات زودهنگامی است که آینده وضعیت آنرا مشخص‌تر می‌کند، چون نه چینی‌ها توان این را دارند که ما را از وضعیت تحریم خارج کنند نه برقراری با سعودی ما را به وضعیت اقتصادی بهتر خواهند رساند.