رویداد۲۴ روزنامه ابتکار نوشت: در سال گذشته چند بار درباره مدیریت معادن کشور تذکر داده شد؛ رئیس جمهوری در بازدید از معدن سونگون به وزیر صمت دستور داد در وضعیت معادن کشور تجدیدنظر شود تا بتوان از این ظرفیت در ارزآوری و افزایش درآمد کشور استفاده کرد. در موارد بسیار نمایندگان مجلس از فاطمی گلایه داشتند که چرا نظارتی بر معادن کشور ندارد تا ایمیدرو هر آنگونه که بخواهد تصمیم بگیرد. برخی نمایندگان مجلس طرح «تحقیق و تفحص» از ایمیدرو را کلید زدند و حتی در عبارات تندتری خواستار پاسخگویی فاطمی امین شده بودند؛ از جمله علی‌اصغر عنابستانی که در مصاحبه با روزنامه رصد امروز گفته «متاسفانه در کشور قانون اجرا نمی‌شود و علتش هم شفاف است که آن هم وجود مافیای حاکم بر معادن است. بستر‌های مختلف معدنی توسط طیف‌های مختلف و حرفه‌ای، تصرف شده‌اند. این مافیا‌ها در ساختار وزارت صمت دست دارند و با کل سیستم در ارتباطند و برای همین، اجازه کنترل و ورود هم به دیگران نمی‌دهند.»
در نمونه دیگر عباس جهانگیرزاده نماینده پارس‌آباد گفته «باید به آقایانی که ادعای شایسته‌سالاری می‌کنند، بگویم که اصلاً این‌گونه عمل نمی‌کنند، زیرا خبری از شایسته‌سالاری در ایمیدرو نیست. متاسفانه، این‌ها فقط به نیرو‌های خودی و غیرخودی اکتفا دارند و کلیه برنامه‌های کشور بر همین اساس با چالش روبرو شده است، زیرا در سازمان ایمیدرو و معاونت امور معدنی وزارت صمت به چشم می‌خورد.»
تحقیق و تفحص از ایمیدرو کی کلید می‌خورد؟
تعدادی از نمایندگان مجلس بر این باورند که برای بررسی دقیق‌تر وضعیت معادن کشور و نحوه مدیریت وجیه‌الله جعفری باید طرح تحقیق و تفحص از ایمیدرو کلید بخورد. برخی موافق این ایده هستند و برخی نیز با آن مخالفت کرده‌اند. مخالفان بر این باورند طرح تحقیق و تفحص همچون تمامی نمونه‌های مشابه تاثیر خاصی نخواهد گذاشت و نیمه‌کاره رها می‌شود. موافقان نیز معتقدند گردش مالی معادن در ایران، صدبرابر صنعت خودروسازی است و این بار باید آنچنان دقیق و موشکافانه پیش رفت که، اما و اگری باقی نماند. به زعم آن‌ها وضعیت معادن در دولت رئیسی بسیار بدتر از گذشته شده و نمی‌توان به فعالیت در این صنعت امیدوار بود.
فاطمی امین وزیر صمت هدف اصلی انتقاد این گروه از منتقدان است و می‌گویند عدم درک دقیق وزیر صمت و فقدان تخصص او در حوزه و همچنین «تمرکز کامل وزارتخانه بر صنعت خودرو و مشکلات آن» باعث شده نتواند دخالت چندانی در تصمیم‌های ایمیدرو داشته باشد و همین مسئله باعث شده ایمیدرو به عنوان متولی معادن کشور به یک ولایت خودمختار تبدیل شود که اساسا وزارتخانه هم دخالتی در آن نداشته باشد.
مهدی‌فر کارشناس معدن: گروه تحقیق به صورت پایلوت معدن زرشوران یا گل‌گهر را بررسی کند
عماد مهدی‌فر فعال و کارشناس حوزه معدن می‌گوید: تحقیق و تفحص از ایمیدرو یک بحث است و انجام دقیق آن بحث دیگر. مسئله این است که نه فقط در ایمیدرو، بلکه در تمام حوزه‌های مختلف نوعی رودربایستی وجود دارد که اجازه رسیدگی دقیق را نمی‌دهد. من یکبار گفتم در حوزه معدن فقط به صورت پایلوت به پرونده معدن زرشوران و شاهکار ایمیدرو رسیدگی شود، کافی است، زیرا آن مجموعه مشت نمونه خروار است.
مهدی‌فر می‌گوید: آن مجموعه به عنوان بزرگترین معدن دولتی طلا فعالیت داشت، اما افراد غیرتخصصی آنجا آوردند و مشکلاتی ایجاد شد که به جرات به شما می‌گویم آنجا را نابود کردند و بهره‌وری آن را به کمترین حد رساندند؛ در حالی که در طرح اولیه چیز دیگری بود. پرونده قضایی برای آن درست شد که هنوز هم حل نشده است. یا در نمونه دیگر حتی می‌توان معدن گل‌گهر را به عنوان پایلوت بررسی کرد. درآمد این معدن با صنعت پتروشیمی ایران برابری می‌کند، اما آیا واقعا درآمد این مجموعه برای مردم است؟ به همین دلیل می‌گویم نظر من این است که برای شروع کار روی یک یا دو معدن مهم؛ آن هم در دو سه سال اخیر و در دوره مدیریت آقای وجیه‌الله جعفری تمرکز شود تا هم برای تحقیق‌کنندگان با موضوع آشنایی ایجاد شود و هم ماجرای «سنگ بزرگ» رخ ندهد.
مهدی‌فر می‌گوید: من در دوره‌های مختلف با ایمیدرو همکاری نزدیک داشته‌ام، اما به جرات به شما می‌گویم هیچگاه ساختار این‌چنین آشفته نبوده است. با اینکه خود آقای جعفری قبلا در ایمیدرو بوده، اما نحوه تصمیم‌گیری‌ها به گونه‌ای است که گویا ایشان اصلا کاره‌ای نیست یا کسان دیگر در حال تصمیم‌گیری هستند، این در حالی است معمولا در مجموعه‌های با گردش مالی بالا، مدیر باید اقتدار داشته باشد، نه اینکه یک مجموعه هزار جزیره ایجاد شود.
او می‌گوید: مشکل بزرگ اینجاست که وزیر صمت هم اصلا شناختی از صنعت معدن ندارد، به همین دلیل از آنجا هم نظارتی روی معادن کشور نیست. البته آنگونه که نمایندگان محترم گفته‌اند یکی از ابعاد مهم استیضاح دوم آقای فاطمی امین وضعیت ایمیدرو است که امیدوارم این‌بار استیضاح نتیجه دهد و در پی آن تغییراتی در مدیریت ایمیدرو هم حاصل شود، زیرا این روند برای کشور حاصلی جز خسارت ندارد.
مجید ناصری‌نژاد نماینده شادگان: مدیریت معادن بدتر از گذشته شده است
مجید ناصری‌نژاد نماینده شادگان در مجلس یازدهم درباره وضعیت نامساعد ایران در بخش معدن به ابتکار می‌گوید: کشور ما ظرفیت‌های زیادی دارد که مغفول مانده‌اند و به آن‌ها هیچ توجهی نمی‌شود که یکی از این موارد، معادن است. اینکه بگوییم یک عنصر و عامل خاص در این موضوع مشکل‌ساز است، درست نیست. به باور من، عوامل مختلفی در این باره دخیل هستند. مدیریت در این حوزه، خیلی می‌تواند تاثیرگذار باشد. مدیریت کارآمد و همه‌جانبه‌نگر و از طرفی، برنامه‌ای محوری که بتواند تمام جوانب کار را ببیند و همه ظرفیت‌ها را در نظر بگیرد و روی آن‌ها برنامه‌ریزی درست و منطقی کند، چاره کار است که فعلاً در حال حاضر در کشور، چنین چیزی وجود ندارد. البته در بخش معدن، قبلاً هم اوضاع خوب نبوده و الان بدتر هم شده است.
عضو کمیسیون انرژی مجلس تصریح کرد: یکی از چالش‌های ما این است که مسائل و مشکلات در کشور، مقطعی، موضعی و لحظه‌ای بررسی می‌شوند و در نهایت نتیجه‌ای گرفته نمی‌شود.
ناصری‌نژاد اظهار داشت: وقتی که کار انفعالی بوده و روی برنامه نباشد، باعث ایجاد فشار اقتصادی، اجتماعی و سیاسی روی افکار عمومی و معیشت مردم می‌شود که در این حالت، نمایندگان، دولتی‌ها و حتی رسانه‌ها، موضع می‌گیرند و مسائل اساسی فراموش می‌شود. معدن هم پشت یکسری مسائل اساسی گم شده است. مثلاً مدت‌ها بود که همه ذهن‌ها معطوف به گرانی صیفی‌جات بود. وقتی از این قبیل اتفاقات می‌افتد، مسائل مهمی مثل عملکرد‌ها در حوزه معدن، فراموش می‌شوند.
نماینده شادگان یادآور شد: ما هر سال درگیر چرخه‌های تکراری می‌شویم و همان مشکلات همیشگی، سرمان می‌آید و این نشان می‌دهد که در مدیریت، ناکارآمد هستیم و لنگ می‌زنیم و هر مشکلی را، حل نشده رها می‌کنیم و به سراغ کار دیگری می‌رویم. حال، این‌دست اتفاقات در حوزه معدن، کشاورزی، نفت و بسیاری دیگر از بخش‌ها رخ داده است.
نماینده مجلس: باید اینقدر از ضعف مدیریت معدن سخن گفت تا بالاخره نتیجه بدهد
او در پاسخ به این سوال که چرا درباره ظرفیت مهم معادن و عملکرد‌های ضعیف مدیران در این بخش، حرفی زده نمی‌شود، گفت: این موضوعات مطرح می‌شود، ولی، چون خیلی موضوعات مشخص نیست و مردم روی آن فشاری نمی‌آورند، رها و فراموش می‌شود، اما اگر همین موضوع معدن در فضای مجازی پررنگ شود، بعد از مدتی نتیجه‌اش بیرون می‌آید. از این‌رو تحقیق و تفحص در حوزه معدن در آینده جدی پیگیری خواهد شد.
بیشتر بخوانید: مافیای حاکم بر معادن اجازه نظارت نمی‌دهد/ تحقیق و تفحص از ایمیدرو نشان می‌دهد آنجا چه خبر است
قاسمی‌پور نماینده مریوان: از همه ابزار‌های نظارتی برای بررسی وضعیت معادن استفاده می‌کنیم
شیوا قاسمی‌پور، نماینده مریوان در واکنش به آنچه ناکارآمدی ایمیدرو می‌خواند، می‌گوید: ایران یکی از غنی‌ترین کشور‌ها در حوزه معادن است. ما می‌توانستیم از این پتانسیل بسیار خوب، برای دور زدن تحریم‌ها، ارزآوری، اشتغال جوانان و ظرفیت نخبگانی که در کشور وجود دارد، استفاده کنیم.
وی افزود: در این سال‌ها می‌توانستیم از معادن برای رفع مشکلات مردم بهره ببریم. باید با قاطعیت گفت کل مشکلات ما مربوط به خارج از کشور نیست و خیلی از مسائل ما متوجه داخل مملکت است. اگر ما بتوانیم از ظرفیت‌های خدادادی در منطقه و کل ایران به درستی استفاده کنیم، پیشرفت بسیاری خواهیم داشت.
عضو کمیسیون آموزش مجلس تصریح کرد: ما در حوزه قانون‌گذاری و حتی بخش بهره‌گیری از ظرفیت نخبگان، اصلاً مشکلی نداریم و باید از این‌ها به درستی استفاده کنیم. وقتی رهبری به موضوعی مثل معدن، چندین بار اشاره و تاکید می‌کنند، یعنی این حوزه برایشان مهم است و دغدغه دارند، ولی متاسفانه تا امروز عملکرد‌ها اصلاً خوب نبوده است.
قاسمی‌پور اظهار داشت: با نگاه منتقدانه می‌گوییم که اگر دولت از ظرفیت معادن به نحو احسن استفاده می‌کرد، شاید الان خیلی از مشکلات را در کشور شاهد نبودیم و می‌توانستیم به مرور، زنجیره ارزش را را تکمیل‌تر کنیم.
او در پاسخ به اینکه تحقیق و تفحص از حوزه معدن پگونه می‌تواند به بهتر شدن شرایط در این بخش کمک کند؟ گفت: مجلس یکسری ابزار نظارتی مثل استیضاح، طرح سوالات و تذکرات را در اختیار دارد که ما از همه ابزار‌های نظارتی برای بررسی وضعیت معادن کشور استفاده خواهیم کرد. برای همین، حضرت امام خمینی گفته بودند «مجلس در راس امور است» و اگر واقعاً مجلس در جایگاه اصلی خود بود، می‌توانست از این ابزار خیلی بیشتر، بهتر و به درستی استفاده کند.
نماینده مریوان در پایان گفت: تا امروز مجلس یازدهم در دولت جدید، نتیجه‌ای نگرفته که مردم بگویند مجلس از ابزارش به نفع ما استفاده کرده است. ان‌شاالله به سمت و سویی برویم که هرکسی وظیفه خودش را به درستی انجام بدهد تا بتوانیم در حوزه‌هایی که مشکل داریم مثل اشتغال و یا بی‌توجهی به معادن، فعال‌تر شویم تا هم پیشرفت کنیم و هم مردم خروجی‌های مثبت کار را در اقتصاد کشور و سفره‌های خود ببینند.
میرزایی نماینده اصفهان: مدیر دلسوز و شایسته در ایمیدرو نداریم
در همین رابطه، حسین میرزایی، نماینده اصفهان می‌گوید: دیدگاهی وجود دارد که می‌گوید اگر کار دست بخش خصوصی باشد، موفق می‌شود و اگر دست بخش دولتی باشد، موفقیت خاصی در کار نیست. معتقدم اگر آدم کارآمد، دلسوز، متخصص و متعهد وجود داشته باشد، چه در بخش دولتی کار کند چه در بخش خصوصی، در همه بخش‌ها مثل صنعت و معدن و... همه چیز را از خاک بلند می‌کند و به جای خوبی می‌رساند اگر هم انسانی در راس کاری باشد که توانمندی‌های لازم را نداشته باشد، در هر بخشی قرار بگیرد، کار را به زمین می‌زند. به نظر من، الان مدیران دلسوز و شایسته در حوزه معدن و ایمیدرو کمتر داریم.
نماینده اصفهان: رئیس جمهور و معاون اول باید پاسخگوی مدیریت معادن کشور باشند
وی افزود: اگر ایراداتی در حوزه معدن، به مدیران گرفتیم، طبیعتاً مهمترین نقش را رییس جمهور و معاون اول ایشان، که فرمانده اقتصادی دولت هستند، دارند و آن‌ها باید پاسخگوی مدیریت معادن کشور باشند. جابجا کردن افراد و خارج کردن قدیمی‌ها و آوردن افراد جدید، کار ما مجلسی‌ها نیست و این رسالت، متوجه دولت است. ما از دخالت در انتصابات امور اجرایی نهی شدیم. این تدبیر و تصمیم را باید دولت محترم بگیرد و افرادی را در پست‌ها قرار دهد که شایستگی لازم برای انجام کار‌ها را داشته باشند.
نماینده اصفهان در پاسخ به اینکه آیا حوزه معدن می‌تواند کشور را از لحاظ اقتصادی و بهبود معیشت مردم، نجات دهد؟ گفت: بله، این موضوع امکان‌پذیر است. کار‌هایی هست که وظیفه دولت است، ولی آن‌ها را انجام نمی‌دهد و می‌خواهد در کار‌هایی که جزو وظایفش نیست، دخالت کند و آن‌ها را انجام دهد. کار کردن به جای بخش خصوصی، وظیفه دولت نیست.