ایرج حریرچی درباره بعضی انتقادات و حملات تند علیه طرح تحول سلامت که در رسانه‌ها مطرح می شود، گفت: البته برخی از انتقاداتی که مطرح می‌شود از سر دلسوزی است و در موارد قابل توجهی این انتقادات دارای نکات کارشناسی نیز هستند که ما از آنها جهت ارتقای برنامه‌هایمان بسیار استقبال می‌کنیم.
وی افزود: این درحالیست که برخی دیگر از انتقادات و حملات نه از سر خیرخواهی و نه دارای جنبه کارشناسی است. به عنوان مثال بعضی افراد که در دوره تصدی مسئولیت خود فاقد حتی یک عملکرد با برنامه شاخص و درخشان بوده‌اند، بعضی شنیده‌ها و مشاهدات خود را به دفعات در یک قالب تکراری مطرح می‌کنند و برخی رسانه‌ها هم که بعضا دارای سابقه و اقدامات مثبت و هم‌افزایی در حوزه سلامت هستند، متاسفانه تحت تاثیر مسائل سیاسی و جناحی و حتی شخصی به مخالفت می‌پردازند.
حریرچی خطاب به این منتقدان گفت: البته باید بدانند که راه اصلاح و ارتقای حوزه سلامت ولو با فراز و نشیب پیش خواهد رفت، بنابراین اگر کمک نمی‌کنید، حداقل مانع ایجاد نکنید.
ریشه مشکلات "سلامت" پزشک بودن وزیر بهداشت است؟
وی درباره برخی اظهارنظرها مبنی بر اینکه ریشه مشکلات حوزه سلامت پزشک بودن وزیر بهداشت است، ادامه داد: باید توجه کرد که آقای دکتر هاشمی اولین وزیر بهداشتی هستند که در طول دوران تصدی‌شان در وزارت بهداشت به طور صریح از انتخاب وزیر بهداشت غیر پزشک استقبال کرده‌اند. در عین حال در این دوره شاهد بودیم که برای اولین بار در سابقه وزارت بهداشت سه نفر از معاونین اصلی با تحصیلات مدیریتی و با سوابق اجرایی از غیر گروه بهداشتی درمانی انتخاب شده‌اند و این موارد غیر از موارد انتخاب معاون از پزشکان عمومی و پرستاران است. هر چند در زمانیکه افراد کمی با این مقوله آشنا بودند، در نشریه‌ایی که با تیراژ وسیع منتشر می‌کردیم، سلسله مقاله‌های مکرری در این زمینه و در دوره‌های مختف در ۱۰ ساله گذشته منتشر کرده‌ام. بر این اساس به افرادی که در دوره تصدی خود اقدام عملی و حتی یک اشاره ضمنی هم به این موضوع نکرده‌اند و اکنون مدعی شده‌اند، توصیه می‌کنم که انصاف را رعایت کنند. البته باید توجه کرد که هر تغییر مهمی اگر مطلوب هم باشد، باید برای آن برنامه‌ریزی کرده تا زمان مناسب اجرا شود.
قائم مقام وزیر بهداشت در ادامه صحبت‌هایش با اشاره به این گفته مبنی بر اینکه وزارت بهداشت تمایلی برای اجرای پزشک خانواده ندارد، اظهار کرد: متاسفانه همانطور که حتی قریب به اتفاق منتقدین و مخالفان فعلی وزارت بهداشت اذعان دارند، هیچ‌گاه نظام پزشک خانواده مطلوب و مقبول و حتی متوسط در شهرهای کشور، در دوره‌های گذشته اجرا نشده بود.
حریرچی گفت: باید توجه کرد که در هیچ دوره‌ای به اندازه این دوره حمایت از پزشک خانواده و اقدامات اجرایی در این زمینه انجام نشده است. توسعه و تکمیل واضح پزشک خانواده روستایی، ارتقای پزشک خانواده در دو استان فارس و مازندران به مفهوم اصلی پزشک خانواده و با افزودن اقدامات بهداشتی و پیشگیرانه به بسته خدمات، گسترش پزشک خانواده در مناطق دیگر و ایجاد بستر واقعی و عملیاتی برای اجرای پزشک خانواده در کشور از طریق تامین یک مراقب سلامت برای هر ایرانی، ایجاد و گسترش پرونده الکترونیک سلامت برای همه، ایجاد آمادگی لازم و تامین زیرساخت‌ها در سطح دو و سه برای پذیرش ارجاع از سطح یک و تهیه راهنماهای بالینی از اقدامات مهمی است که اکنون انجام شده و در آینده نزدیک نیز تکمیل می‌شود.
قائم مقام وزیر بهداشت در ادامه درباره بحث‌هایی که در زمینه درآمد پزشکان ایرانی و مقایسه آن با درآمد پزشکان آمریکایی مطرح می‌شود، گفت: بارها اعلام کرده‌ایم که درآمد پزشکان ایرانی به مراتب کمتر از متخصصین آمریکایی است. البته بررسی این موضوع از چند منظر امکان پذیر است. اول اینکه نقل این موضوع و انعکاس وسیع رسانه‌ای آن، بدون توجه به مقدمات و موخرات مربوطه انجام می‌شود. حتی همکاری هم که اخیرا این مسئله را مطرح کرده‌اند، به این مقدمات و موخرات صریحا اشاره داشته‌اند.
اظهارنظری که خبرساز شد
وی افزود: من با آقای دکتر پزشکیان مذاکره داشتم که صراحتا گفتند منظورشان این نبوده که متوسط درآمد متخصصین ایرانی هفت برابر متوسط درآمد متخصصین آمریکایی است، بلکه منظورشان بعضی موارد و آن هم بر اساس مقایسه با درآمد سرانه ملی کشورها بوده است و نه رقم خام. همچنین آقای پزشکیان اعلام کردند که سوء‌برداشتی هم در مورد اظهارات‌شان در مورد دریافتی مدیران دولتی شده است که باز صحیح نبوده است.
حریرچی ادامه داد: بنابراین باید توجه کرد که نقل خام و بدون استناد همین جمله چه احساسی در مردم عادی، خصوصا محرومان و مستضعفین و حتی تحصیلکرده‌ها و متخصصین رشته‌های غیر پزشکی ایجاد می‌کند. باید پرسید آیا نقل چنین موضوعی به این شکل، به غیر تقابل و ایجاد احساس فاصله طبقاتی و از بین بردن اعتماد مردم به پزشکان کشور نتیجه دیگری دارد؟. باید به این نکته اشاره کنم که در چند دهه گذشته در قریب به اتفاق نظر سنجی‌های انجام شده در کشور، پزشکان جزو دو یا سه گروه اول مرجع جامعه بوده‌اند و با مرور ذهنی اسامی سایر گروه‌های مورد مطالعه در چنین نظر سنجی‌هایی به خوبی میزان اعتماد مردم به جامعه پزشکی روشن می‌شود.
درآمد پزشکان آمریکایی چقدر است؟
حریرچی با بیان اینکه با یک جستجوی ایترنتی میزان درآمد متخصصین آمریکایی مشخص می شود، گفت: دو سایت Medscape و Payscale و منابع دیگر، میانگین درآمد سالیانه پزشکان شاغل در آمریکا را به تفکیک تخصص، سابقه، جنسیت و دیگر موارد و همچنین میانگین درآمد ساعتی آنها منتشر می‌کنند. بر اساس همین منابع متوسط درآمد یک پزشک متخصص امریکایی ۲۹۷ هزار دلار در سال است که با احتساب قیمت فعلی دلار سالانه معادل بیش از یک میلیارد و ۵۰ میلیون تومان می‌شود که هفت برابر آن معادل سالانه بیش از هفت میلیارد و ۴۵۰ میلیون تومان سالانه و ماهانه ۶۲۰ میلیون تومان است.
قائم مقام وزیر بهداشت افزود: من از طرف وزارت بهداشت اعلام می‌کنم که حتی یک مورد دریافتی این چنینی هم در بخش دولتی وجود ندارد و بعید است که با توجه به حاکمیت تعرفه‌های قانونی و جلوگیری از دریافت‌های غیر قانونی در بخش خصوصی هم چنین در آمد مستمری در قبال ارائه خدمات پزشکی وجود داشته باشد. بنابراین توصیه و درخواست من از رسانه‌ها این است که به این صورت به بازپخش این مطلب نپردازند. البته بعید می‌دانم سایر دوستان مطلع و کارشناس هم چنین منظور و تصوری از متوسط درآمد پزشکان متخصص در بخش دولتی داشته باشند.
وی ادامه داد: همان گونه که وزارت بهداشت در گذشته هم اعلام کرده است، متوسط کل درآمد بیش از ۲۳ هزار متخصص و فوق تخصص شاغل در بخش دولتی ماهیانه ۱۷ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان است و حتی دریافتی‌های بالا در مناطق محروم و مورد نیاز که در حد دهم درصد کل متخصصین و فوق تخصصین شاغل در بخش دولتی هستند، به هیچ وجه قابل مقایسه با ارقام و اعداد هفت برابری درآمد متخصصان امریکایی نیست.
حریرچی همچنین اظهار کرد: برای مقایسه درآمد ناخالص ملی و سرانه این درآمد هم در بین کشورها معمولا از دلار بین‌المللی یا اصطلاحا دلار PPP که محاسبه آن بر اساس برابری قدرت خرید در اقتصاد داخلی امریکا است، استفاده می‌شود. بر این اساس طبق آخرین گزارش‌های رسمی بانک جهانی، صندوق بین‌المللی پول و سایر منابع معتبر بین‌المللی سرانه درآمد ناخالص سالانه هر امریکایی حدود ۵۶۰۰۰ دلار بین‌المللی و همین سرانه برای هر ایرانی ۱۷۳۰۰ دلار بین‌المللی است. حال رقم مترادف این ارقام بر اساس دلار رایج امریکا برای هر امریکایی همان ۵۶۰۰۰ دلار و برای هر ایرانی ۴۹۰۰ دلار است که موضوع صحبت ما و مبنای مقایسه نیست.
وی با بیان اینکه دو تفاوت عمده دیگر در این بحث، مقایسه اقتصاد درمان ایران و امریکا و مقایسه درصدی از درآمد ناخالص ملی است که در این دو کشور به سلامت اختصاص می‌یابد، گفت: در آخرین سالی که بررسی‌هایی درباره میزان اختصاص درآمد ناخالص ملی به حوزه سلامت انجام شد، مشخص شد که به طور متوسط در جهان ۱۰ درصد از درآمد ناخالص ملی به سلامت اختصاص می‌یابد. حال این میزان برای آمریکا ۱۷.۳ درصد و برای ایران فقط ۷.۵ درصد بوده است. به عبارت دیگر سرانه بهداشتی درمانی هر امریکایی حدود ۹۶۰۰ دلار بین‌المللی و برای هر ایرانی حدود ۱۳۰۰ دلار بین‌المللی است. تفاوت دیگر نیز این است که در امریکا به ازای هر ۱۰۰۰ نفر ۴.۹ پزشک و در ایران به ازای هر ۱۰۰۰ نفر ۱.۵ پزشک وجود دارد.
حریرچی همچنین گفت: در مجموع در حالی که نسبت تعداد پزشک به جمعیت در امریکا به ایران ۳.۲۵ برابر است، در مورد سرانه بهداشتی درمانی این اختلاف حدود ۷.۴ برابر و اختلاف سرانه درآمدی کل بر اساس دلار بین المللی حدود ۳.۲۵ برابر است.
درآمد متخصصان ایرانی کمتر از آمریکایی‌هاست
وی با بیان اینکه به نظر من مقایسه درآمد متخصصین ایرانی و امریکایی مقایسه چندان مناسبی نیست، اظهار کرد: البته اگر به سه نسبتی که در بالا گفتم توجه کنیم و متوسط درآمد ۲۹۷ هزار دلار هر متخصص امریکایی را در ذهن داشته باشیم، درآمد متوسط ۱۷ میلیون و سیصد هزار تومانی برای متخصصین دولتی چه به دلار رایج و چه به دلار بین‌المللی به مراتب کمتر از درآمد متخصصین آمریکایی خواهد بود.