رویداد۲۴ حسین فلاحی: وسایل نقلیه هوایی بدون سرنشین (UAV) یا پهپاد جدید نیستند. کشورها حداقل از زمان جنگ جهانی دوم از پهپادها در نبرد استفاده می کنند و از آن زمان تاکنون، پهپادها بخش مهمی از زرادخانه هوایی را تشکیل داده اند. با این حال، در دو دهه اخیر، گسترش گسترده پهنای باند ارتباطات با کوچک‌سازی مداوم قطعات الکترونیکی ترکیب شده و عصر طلایی فناوری پهپاد را تولید کرده است.
هواپیماهای بدون سرنشین که زمانی برای مأموریت‌های اطلاعاتی، نظارتی و شناسایی استفاده می شدند، اکنون به بازیگران اصلی در جنگ‌ها تبدیل شده‌اند و نقش مهمی در قدرت نظامی بسیاری از کشورها ایفا میکنند.
چه کشورهایی تاکنون بیشترین استفاده را از هواپیماهای بدون سرنشین داشته اند؟ کشورهایی که دارای ظرفیت سرمایه گذاری عظیم و درگیری های نظامی مداوم هستند، مزایای آشکاری در توانایی توسعه هواپیماهای بدون سرنشین و توسعه روشهایی برای استفاده از آنها برای اهداف استراتژیک دارند.
در این مقاله به پنج کشوری می‌پردازیم که با تأکید بیشتر بر نحوه مدیریت نوآوری، سازماندهی و استقرار تا ویژگی‌های سلاح‌های خاص بیشترین بهره را از دوران طلایی پهپادها برده‌اند.
ایالات متحده همچنان یک کشور پیشرو در جهان در فناوری هواپیماهای بدون سرنشین است. یک دهه کار عملیاتی گسترده با پهپادها به ارتش ایالات متحده تجربه فوق العاده ای در زمینه معماری، طراحی و استفاده از فناوری پهپادها داده است. اگرچه درگیری‌های بین‌سرویس و بین سازمانی باعث کاهش سرعت توسعه هواپیماهای بدون سرنشین در نیمه دوم جنگ سرد شد، اما نیاز به نیروی هوایی در جنگ علیه تروریسم موج عظیمی از نوآوری‌ها را برانگیخت.
هر سرویس ایالات متحده از هزاران پهپاد استفاده می کند که ماموریت هایی از حمله به دشمنان تا رله ارتباطی را انجام می دهند. نخستین بار استفاده از پهپادها در حملات بر فراز افغانستان، پاکستان، یمن، سومالی و عراق توجه ها را به خود جلب کرد.
بیشتر بخوانید: پهپاد چیست؟
ایالات متحده همچنان نوآوری در زمینه هواپیماهای بدون سرنشین را ادامه می دهد. آمریکا همچنین در پژوهش و تولید هواپیماهای بدون سرنشین پنهانکار، هواپیماهای بدون سرنشین نظارتی ارتفاع بالا و سایر وسایل نقلیه که نیازهای نظامی این کشور را برآورده می کنند، پیشگام بوده است.
اسرائیل نیز مانند ایالات متحده، تجربه گسترده ای در مورد هواپیماهای بدون سرنشین دارد و چندین دهه از آنها استفاده کرده است. پهپاد Predator خود یک شجره نامه اسرائیلی دارد، زیرا برخی از اولین طرح ها از یک مهاجر اسرائیلی به ایالات متحده آمده است. اسرائیل همان سرمایه و مسیر فناوری فشرده را برای توسعه پهپادهای ایالات متحده در پیش گرفته است و پهپادهایی را تولید می کند که نقش های کلیدی را در مجموعه حملات نظارتی گسترده تر ایفا می کنند.
هواپیماهای بدون سرنشین به اسرائیل این امکان را میدهند که در غزه، کرانه باختری و جنوب لبنان و همچنین بخش‌هایی از سوریه در نزدیکی بلندی‌های جولان کنترل‌های نزدیک و دائمی داشته باشند. همچنین هواپیماهای بدون سرنشین اسرائیل در مصر و سرزمین های اشغالی نیز فعالیت می کنند.
به گزارش رویداد۲۴ شاید مهم‌تر از همه، اسرائیل به صادرکننده بزرگ فناوری هواپیماهای بدون سرنشین تبدیل شده است و پهپادها را با تجهیزات پشتیبانی و مربیان به طیف گسترده‌ای از کشورهای جهان ارسال میکند. اینکه فناوری اسرائیل تا چه اندازه بر برنامه های هواپیماهای بدون سرنشین در روسیه و چین تأثیر مستقیم گذاشته است، هنوز یک سؤال باز است. با این حال، هیچ شکی وجود ندارد که فناوری و تولید اسرائیل، «مسابقه جهانی هواپیماهای بدون سرنشین» را گرم نگه داشته است.
جمهوری خلق چین، شاید با درک میزان سودآوری بازار بین المللی در حال ظهور، شروع به سرمایه گذاری هنگفتی در تولید پهپادها کرده است. چین هم به شرکت‌های بزرگ دفاعی دولتی و هم تعداد زیادی از تامین‌کنندگان خصوصی کوچکتر اجازه داده تا وارد این بازار شوند. این امر مجموعه متنوع ای از گزینه‌ها برای دولت چین فراهم کرده است، با پهپادهایی که پتانسیل پر کردن بسیاری از جایگاه‌های مختلف در چارچوب نظامی PLA، از جمله عملیات‌های ضد تروریستی را دارند.
چینی‌ها همچنین شروع به بررسی پیامدهای پهپادها برای سیستم A2/AD خود و همچنین تلاش‌های مداوم برای حضور مداوم در دریای چین شرقی و جنوبی کرده‌اند. استفاده از پهپادها به چین امکان دسترسی به حریم هوایی بر فراز مناطق مورد مناقشه این کشور با تایوان را فراهم کرده، بدون اینکه همان تهدیدی که برای هواپیماهای دارای سرنشین وجود دارد برای آنها وجود داشته باشد.
چین همچنان یک بازیگر بزرگ و اصلی پیشرو در بازار هواپیماهای بدون سرنشین خواهد بود و به نظر می رسد با تاکید بر همکاری خصوصی و دولتی در فناوری، راه درستی را در پیش گرفته است. این همان رویکردی است که آمریکایی ها و اسرائیلی ها نیز در پیش گرفته اند.
در عرصه پهپادها، ایران بسیار بالاتر از وزن فناوری خود مشت می‌زند. اگرچه ایران در تامین سیستم‌های مورد نیاز برای ساخت یک پهپاد تهاجمی تاکتیکی با مشکل روبه رو بوده است، اما با موتورها و بدنه‌های هوایی مقرون به صرفه و قابل اعتماد شاهکارانجام داده است. تجربه ایران نشان می دهد که سرمایه گذاری اندک در شرایط مناسب می تواند بازده بالایی داشته باشد.
ایران به طور گسترده از پهپادها در سوریه و عراق استفاده کرده است و داده‌های بازیابی و شناسایی اهداف برای حملات هوایی را در اختیار دولتهای عراق و سوریه قرار داده است. در مجموع، ایران احتمالاً بیش از هر کشور دیگری به جزء اسرائیل یا ایالات متحده، تجربه عملیاتی با هواپیماهای بدون سرنشین دارد.
ایران همچنین در صادرات پهپادهای خود به گروه‌های نیابتی مانند حزب‌الله موفق بوده است. حزب‌الله پهپادهای انتحاری آزمایش کرده است که احتمالاً می‌تواند محیط هوایی پیچیده‌تری را در درگیری بعدی با اسرائیل رقم بزند.
دوران طلایی هواپیماهای بدون سرنشین در زمان مناسبی برای روسیه رخ نداد. در دهه‌های 1990 و 2000، روس ها با مجموعه‌ای بزرگ ناکارآمد (مجتمع نظامی-صنعتی) که اساساً از سال‌های دوران شوروی بر جای مانده بود، گرفتار شد. به همین خاطر توسعه پهپادهای جدید پیشرفته، به ویژه پهپادهایی که به دسترسی به شبکه های ارتباطی با فناوری پیشرفته وابسته بودند، دردستور کار روس ها قرار نگرفت.
اما اوضاع تا حدودی تغییر کرده است. صنعت هوافضای روسیه هنوز هم، از پتانسیل کافی برای تولید بدنه های هواپیمای جالب برخوردار است و روسیه در پانزده سال گذشته تجربه جنگی کافی را برای توسعه دکترین عملیاتی هواپیماهی بدون سرنشین بدست آورده است. همچنین به نظر می رسد روسیه از آنچه پهپادها از نقطه نظر نظامی می توانند ارائه دهند، درک خوبی دارد. این را می توان در استفاده روسیه از پهپادهای تهاجمی در اوکراین مشاهده کرد.
نیروهای روسی در جنگ با اوکراین به خوبی از پهپادها برای شناسایی و ردیابی نیروهای اوکراینی و همچنین انهدام مواضع و سایت های استراتژیک اوکراین استفاده کرده اند. روسیه همچنین پتانسیل پهپادها را در قطب شمال بررسی کرده است. پهپادهای دوربرد نظارتی بدون شک می توانند توانایی روسیه را در مدیریت و نظارت بر مناطق وسیع شمالی این کشور بهبود بخشند.