رویداد۲۴ زینب غبیشاوی: احمد بخشایش اردستانی نماینده ادوار مجلس و استاد دانشگاه درباره روابط ایران و افغانستان به رویداد۲۴ می‌گوید: سیاست کلی ایران در جهت تعارض سیاست آمریکا تنظیم میشود، بنابراین کشور‌های همسایه ما متاثر از این سیاست خواهند شد. از سوی دیگر ایران از لحاظ نظامی و امنیتی اقتدار بالایی دارد، اما اگر به چهارطرف ایران نگاه کنیم، ایران با کشور‌های عربی به صورت ایدئولوژیک برخورد می‌کند اما با ترکیه و افغانستان به صورت عملگرایی برخورد میشود. یعنی ایران در ارتباط با افغانستان، عملگرا حرکت می‌کند.
او ادامه داد: افغانستان روزی روزگاری جزیی از ما بوده و جدا شده است. سال ۱۳۵۱ قراردادی هم میان شفیق نخست وزیر افغانستان با هویدا بسته شد، قرار شد که بخشی از آب هیرمند به سیستان و بلوچستان داده شود. زمانی که آمریکا به افغانستان آمد، با کمک انگلیس و ترکیه سد کمال‌خان و کجکی را تاسیس کردند و مسیر آب را انحراف دادند.
اردستانی با بیان اینکه وقتی طالبان روی کار آمد ایران سیاست خوبی را در قبال آن‌ها اتخاذ کرد، گفت: سیاست این بود که با سیاست نظام بین‌الملل همراه شد. سیاست بین‌الملل هم این بود که می‌گفتند طبق قرارداد دوحه، باید یک دولت فراگیر در افغانستان ایجاد شود. ولی طالبان می‌گفت همینی که هست و ما چند دهه در بیابان‌ها جنگیده‌ایم، زحمت کشیده‌ایم و قدرت را به دست گرفتیم، حالا به بقیه بدهیم؟ طالبان کلا ۲۰ هزارنیرو هم نداشت، اما وقتی بر افغانستان مسلط شد، ایران به صورت دوگانه عمل کرد.
بیشتر بخوانید: رابطه پیچیده ایران و افغانستان/ آیا جمهوری اسلامی به طالبان باج می‌دهد؟
وی ادامه داد: یک تعارضی میان طالبان و ایران ایجاد شده که عده‌ای به آن می‌دمند. از ابتدا اصلاح طلبان در ایران علاقه‌ای نداشتند که طالبان در افغانستان روی کار بیایید و تمایل داشتند تا ایران سیاست آمریکا و انگلیس را در قبال طالبان داشته باشد. اما خب ایران گفت مباحث امنیت در شرق را حفظ می‌کنم و براین اساس، چون دید طالبان یک قوه قهریه در افغانستان است، سفارت این کشور را در تهران به آن‌ها داد و حتی با جبهه شمال یعنی احمد مسعود هماهنگ نکرد.
اردستانی با بیان اینکه طالبان انتظار نداشت که رئیسی به آن‌ها اولتیماتوم بدهد، تصریح کرد: این موضوع طالبان را ناراحت کرد. البته رئیسی برای اینکه مباحث داخلی خودش را دنبال کند و بخشی از نمایندگان سیستان و مردم آنجا را آرام کند، مجبور شد این موضع را بگیرد. اما طالبان این انتظار را نداشتند. از سوی دیگر طالبان چند ناراحتی دیگر هم دارد، آن‌ها را در نظام بین‌الملل تایید نکرده‌اند و انتظار دارد که ایران، چین و روسیه کمک کنند تا طالبان زودتر مورد پذیرش و تایید جامعه بین‌الملل قرار بگیرد. از سوی دیگر ایران هم انتظار داشت که طالبان پاسخ مثبت به درخواست حقابه بدهد تا بتواند همکاری‌هایش را با آن‌ها ادامه دهد.
نماینده سابق مجلس می‌گوید: ایران نمی‌خواهد با طالبان درگیر و سرشاخ شود. ایران کافی است فقط یک هفته نیروی نظامی خودش را در مرز شرقی مستقر کند و اگر بخواهد یک جنگ کوتاه‌مدت به راه بیاندازد، طالبان مجبور است نیروهایش را به قسمت شرق یعنی سمت ایران بیاورد و همین باعث میشود جبهه شمال تقویت شود. یا اینکه ایران یکی از کار‌هایی که می‌تواند انجام دهد این است که ۱۵ هزار کماندوی که از دوره اشرف غنی ارتش را رها کردند و اکنون در ایران هستند را برای مقابله با طالبان تجهیز کند یا اینکه ارزاق و بنزین و گازوییل را به افغانستان ندهد.