رویداد۲۴ توقف فعالیت یکی دیگر از شرکت‌های به نام ایرانی بهانه‌ای شد تا مروری بر سرنوشت کارخانه‌هایی داشته باشیم که اغلب به دلیل مسائل و مشکلات مالی از ادامه فعالیت خود باز ماندند. تعطیلی کارخانه داروگر تهران پس از نزدیک به صد سال فعالیت نشان می‌دهد آنطور که باید به بحران‌های موجود در زنجیره تولید کارخانه‌ها توجه نمی‌شود.
کارخانه داروگر تهران به دلیل مشکلات مالی کارفرما، اخراج تعدادی از کارکنان و مسائلی از این دست به فعالیت خود پایان داد این در حالی است که امروز خبری مبنی بر شروع مجدد فعالیت شرکت منتشر شد. اما بااین حال، به نظر می‌رسد ماجرا به همین شرکت ختم نمی‌شود چراکه مالک شرکت داروگر چندین شرکت دیگر هم دارد که آن‌ها هم در شرایطی مشابه داروگر دارند و با بحران دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
زیان ۸۰۰ میلیارد تومانی داروگر؛ عامل اصلی تعطیلی شرکت
شرکت داروگر در سال ۱۳۰۷ به‌عنوان یک شرکت سهامی عام در شهر اصفهان پی‌ریزی شد و با تولید «صابون سوبلمه» اولین محصول شرکت خط تولید داروگر به حرکت درآمد، اما با انتقال خط تولید شرکت از اصفهان به تهران زنجیره تولید شرکت متنوع شد. به طورکلی داروگر پایه‌گذار تولید صنعتی صابون و همچنین پودر لباسشویی در ایران است، اما در ادامه تولید سایر مواد شوینده و بهداشتی و غذایی هم به محصولات این شرکت اضافه شد. بااین حال، با شدت گرفتن بحران مالی در این شرکت مشکلات یکی پس از دیگری خود را نشان دادند تا جاییکه ادامه فعالیت این کارخانه دیگر امکانپذیر نبود.
براساس اطلاعاتی که به نقل از رییس شورای کارگران کارخانه داروگر و همچنین یکی از اعضای سابق انجمن شویندگان که حاضر به ذکر نام خود نبود، منتشر شده بدهی ۸۰۰ میلیارد تومانی شرکت تولیدی داروگر به بانک‌ها و انباشت مشکلات مالی طی دو دهه و سبقت گرفتن رقم بدهی از مجموع دارایی‌های شرکت، عامل تعطیلی «داروگر» بود. این در حالی است که مشکلات مالی این مجموعه در حدی شدت گرفته که از مجموع ۲۵۰۰ کارگر شاغل در «داروگر» در پایان تنها ۴۵۰ نفر مشغول به کار بودند.
به رغم اینکه تعطیلی کارخانه داروگر بسیار پرسروصدا بود و توجه مخاطبان را به خود جلب کرد، این اتفاق تازه‌ای در کشور نبود. چراکه در چرخه معیوب اقتصادی کشور کارخانه‌های تولیدی یکی پس‌از دیگری از گردونه تولید خارج می‌شوند و این توقف اجباری دلیلی جز مسائل مالی و بحران‌های اقتصادی ندارد. از این رو اگر بخواهیم مروری بر کارخانه‌هایی داشته باشیم که داروگر نیز نهایتا به سرنوشت دچار شد بد نیست که ماجرای تلخ توقف تولید و تعطیلی کارخانه کفش ملی را به یاد بیاریم.
۳۰ سال پس از آنکه کارخانه کفش ملی با استناد به قانون مصوب شورای انقلاب در جریان ملی شدن صنعت مصادره شد و تحت مدیریت دولتی قرار گرفت. این در حالی است که در سال‌های ابتدایی انقلاب تا اواخر دهه ۷۰ به‌دلیل حمایت‌های دولتی که از شرکت صورت می‌گرفت و همچنین بسته بودن مرز‌ها و بی‌رقیب بودن کفش ملی در بازار این شرکت به فعالیت خود ادامه داد. اما از ابتدای دهه ۸۰ همزمان با باز شدن مرز‌ها و حضور رقبای خارجی در بازار حمایت‌های دولت از این شرکت هم کمرنگ شد تا به یک‌باره تولید این شرکت در سراشیبی سقوط قرار بگیرد.
بیشتر بخوانید: ماجرای تعطیلی داروگر به روایت سخنگوی سازمان امور مالیاتی
کارخانه بیک از دیگر کارخانه‌هایی است که پس از انقلاب اسلامی به دلیل اتهامات وارده، تولید کارخانه متوقف می‌شود و علی اکبر رفوگران تحریریان، موسس کارخانه نیز دستگیر می‌شود، اما به دستور رهبری و با پیگیری آقای ناطق نوری مشکل پرونده حل می‌شود و مؤسس کارخانه نیز از زندان آزاد می‌شود. وی با آزاد شدن از زندان چند سالی ایران را ترک می‌کند و در همین فاصله با افزایش چشمگیر بدهی‌های شرکت و نبود مدیریت و نظارت مستقیم بر تولید، شرکت بیک فروخته شده و فعالیت آن اواخر دهه شصت متوقف می‌شود.
کارخانه آزمایش در سال ۱۳۳۷ به عنوان تولیدکننده محصولات گرمایشی و سرمایشی فعالیت خود را آغاز کرد و محصولات آن به‌واسطه تولید وسایل گرمایشی و سرمایشی و به دلیل ایرانی بودن و تولید داخل کشور، با استقبال زیادی همراه بود. اما در سال ۱۳۸۸ به دلیل بدهی‌های فراوان شرکت در ابتدا تعداد کارکنان کاهش قابل توجهی داشت (از ۱۴۰۰ نفر به ۱۶۰ نفر رسید) و به حالت نیمه تعطیل درآمد و در حال حاضر نیز خبری از محصولات این شرکت در بازار نیست و به‌نظر می‌رسد فعالیت شرکت به‌طور کامل متوقف شده باشد.
شرکت پارس الکترونیک محصولات متعددی از قبیل تلویزیون‌های سیاه و سفید تا باتری‌هایی که قدیمی‌ها به آن قوه می‌گفتند را تولید میکرد. علاوه‌براین، کارخانه‌های پارس توشیبا، پارس شهاب، پارس الکتریک، باتری پارس، لوازم خانگی پارس و چندین واحد صنعتی دیگر توسط محمدهاشم برخوردار از سال ۱۳۴۱ بنیان‌گذاری شدند تا هشت هزار نفر در این کارخانه‌ها مشغول کار شوند.
اما با تغییر ناگهانی مدیرعامل شرکت به‌رغم اینکه انتظار می‌رفت علاوه بر تولید تلویزیون‌های ال‌سی‌دی، لپ‌تاپ ایرانی هم در این کارخانه تولید شود، پارش الکترونیک نیز با آینده‌ای نامعلوم روبه‌رو شد و سال‌ها متروکه ماند. اما به‌نظر می‌رسد مدتی است فعالیت شرکت آغاز شده است.
کارخانه تولید لوازم خانگی ارج در سال ۱۳۱۶ فعالیت خود را آغاز کرد و پس از حدود ۸۰ سال فعالیت به علت سوء مدیریت و نبود برنامه ریزی مناسب برای تداوم تولید در سال ۹۵ تعطیل شد. این در حالی است که زمانی که شرکت ارج هم لوازم خانگی تولید و برند سازی میکرد، بسیاری از شرکت‌های پیشرفته امروزی حتی در آن زمان تاسیس هم نشده بودند.
شرکت تولی‌پرس با ظرفیت سالانه ۷۵ هزار تن انواع پودر لباسشویی فعالیت خود را اغاز کرد. تولید محصولاتی از جمله پودر لباسشویی دریا و تک، پودر ماشین لباسشویی شوما، مایع ظرف‌شویی جام و آبشار، مایع نرم‌کننده لباس هاله و سفیدکننده زدا در زنجیره تولید این شرکت قرار داشت. اما در حال حاضر به‌رغم اینکه وب‌سایت شرکت، تولی‌پرس هنوز فعال است و تکذیبیه تعطیلی هم در آن قرار گرفته، خبری از محصولات آن در بازار نیست.
کارخانه سازنده آدامس خروس نشان در سال ۱۳۳۵ تاسیس شد، اما با وقوع انقلاب ۵۷ و اتهام اینکه مالک آن فردی یهودی است، کارخانه مصادره شد و به بنیاد مستضعفان واگذار شد. دولتی شدن شرکت، کیفیت و کمیت تولید کارخانه آدامس نشان را تحت تاثیر قرار داد و تحت تاثیر چنین شرایطی در سال۱۳۷۱، این کارخانه در قالب برنامه خصوصی‌سازی واگذار شد. بعد‌ها مجلس پنجم شورای اسلامی در گزارشی واگذاری این کارخانه را زیر سوال برد و مدعی شد که این کارخانه به قیمت ۱۱ میلیارد ریال به مدیر عامل وقت کارخانه واگذار شده است. اما نهایتا در ادامه این کشمکش‌ها این برند مشهور ایرانی نیز تعطیل شد و اکنون کارخانه آن محل تشکیل کلاس‌های دانشگاه سوره است.
منبع: فردای اقتصاد