رویداد۲۴ سال ۱۳۹۵ فیروز نادری به همراه انوشه انصاری، دو ایرانی‌ای بودند که به نمایندگی از اصغر فرهادی در هشتاد و نهممین مراسم اسکار حضور پیدا کردند و جایزه فیلم خارجی آکادمی اسکار برای فیلم «فروشنده» را دریافت کردند. آن زمان نام فیروز نادری به عنوان یکی از مدیران سابق ناسا مطرح شد.
نادری در گفتگویی که بعد از دریافت جایزه انجام داد، دلیل انتخابش به عنوان نماینده فرهادی را «شغل» خود خواند و گفت: «من برای ناسا کار میکنم و مدیریت برنامه مریخ «ناسا» و منظومه شمسی را برعهده داشته‌ام. به نظرم دلیلش این است که اگر از جو زمین خارج شوید و به زمین نگاه کنید، اثری از مرز‌ها نمی‌بینید و آنچه پیش روی شماست، یک زمین زیبا است. فرهادی ما دو تن را انتخاب کرد تا این پیام را منتقل کند.»
فیروز نادری متولد ۲۵ مارس ۱۹۴۶ در شیراز است. او مدرک کارشناسی خود را در رشته مهندسی برق از دانشگاه تهران دریافت کرد و سپس به آمریکا رفت و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آیوا و دکترای دانشگاه کالیفرنیای جنوبی تحصیل کرد. وبسایت سفارت مجازی آمریکا در ایران که یک وبسایت رسمی متعلق به وزارت خارجه ایالات متحده آمریکاست، صفحه‌ای اختصاصی برای معرفی فیروز نادری در نظر گرفته که محتوای آن بر اساس داده‌های وبسایت ناسا تدوین شده است.
در این صفحه، نادری به عنوان مدیر اداره اکتشاف منظومه شمسی در آزمایشگاه پیشرانه جت ناسا معرفی شده که قبلا معاون مدیر پروژه تدوین و استراتژی بین سالهای ۲۰۰۵-۲۰۱۱ بوده است که نظارت و برنامه ریزی استراتژیک آزمایشگاه پیشرانه جت ناسا را بر عهده داشته است.
قبل از آن، او رئیس برنامه اکتشاف مریخ (۲۰۰۰-۲۰۰۵) بوده که شامل پرتاب موفقیت آمیز اودیسه مریخ، فرود مریخ نورد‌های اکتشافی اسپریت و آپورتونیتی، و توسعه مدارگرد شناسایی مریخ بوده است. او قبل از پروژه مریخ، برنامه Origins (۱۹۹۶-۲۰۰۰) را مدیریت می‌کرده که یک برنامه جاه طلبانه فناوری برای جستجوی سیارات مشابه زمین در سایر منظومه‌های سیاره‌ای بوده است.
نادری دکترای خود را از دانشگاه کالیفرنیای جنوبی در رشته مهندسی برق دریافت کرده و در سال ۱۹۷۹ به JPL) آزمایشگاه پیشرانه جت ناسا (پیوسته است. شغل او در JPL مهندسی سیستم، توسعه فناوری، و مدیریت برنامه و پروژه برای سیستم‌های ارتباطی ماهواره‌ای، رصدخانه‌های سنجش از دور زمین، رصدخانه‌های اخترفیزیکی و سیاره‌ای بوده است.
نادری عضو موسسه هوانوردی و فضانوردی آمریکا (AIAA) است که جوایز متعددی از جمله مدال رهبری برجسته ناسا، مدال تالار مشاهیر فناوری فضایی و بالاترین جایزه ناسا یعنی «مدال خدمات برجسته ناسا» را دریافت کرده است.
مدال خدمات برجسته ناسا بالاترین جایزه اعطایی توسط سازمان ملی ناسا در ایالات متحده آمریکا است. این مدال به پاس خدمات برجسته، توانایی‌ها و شجاعت افراد به کسانی که در ماموریت‌های ناسا به عنوان رئیس، نیروی اجرایی، رهبران هدایت ماموریت‌ها و فضانوردانی که با موفقیت به فضا اعزام شده و بازگشته اند اعطا می‌شود. سال ۲۰۰۵ فیروز نادری تنها دریافت‌کننده این مدال از ناسا بوده است.
او همچنین در سال ۲۰۰۵ مدال افتخار جزیره الیس را دریافت کرد. این جایزه به پاس خدمات افراد در غنی کردن جامعه آمریکا و ایجاد تنوع فرهنگی در این کشور اعطا می‌شود. او از انجمن فضانوردی آمریکا (AAS) جایزه ویلیام راندولف لاولیس II را به پاس مشارکت برجسته در علم و فناوری فضایی دریافت کرده است. سال ۲۰۰۳ نادری به عنوان مدیر برنامه اکتشاف مریخ JPL با روزنامه «تایمز آو ایندیا» گفتگو کرده و درباره پروژه ارسال مریخ نورد‌ها توضیح داده بود.
بیشتر بخوانید: فیلم جالبی از صحبت‌های فیروز نادری درباره زندگی
به گزارش رویداد۲۴ سال ۲۰۱۶، اتحادیه بین المللی نجوم (IAU) به پاس خدمات نادری در ناسا و همزمان با بازنشستگی او، سیارکی را که قبلا با نام ۵۵۱۵ شناخته میشد به نام «فیروز مایکل نادری» به ثبت رساند. نادری بعد از شنیدن این خبر ابراز تعجب کرد و در صفحه شخصی فیسبوک خود نوشت «امشب در مهمانی خداحافظی ناسا متوجه شدم که یک سیارک را به نام من نامگذاری کرده‌اند! بسیار شوکه شدم.» او سپس توضیح داد که سیارک «نادری» حدود ۱۰ کیلومتر قطر دارد، هر ۴.۴ سال یکبار به دور خورشید می‌چرخد، هر ۵.۲ ساعت یک دور کامل می‌چرخد و در مدار اصلی سیارک بین مریخ و مشتری قرار دارد. این سیارک از زمین عبور نمی‌کند، اما «مدارش کمی غیرعادی‌تر از اکثر سیارک‌های مدار اصلی است.»
نادری روند نامگذاری اجسام فرازمینی را توضیح داده و در فیسبوک خود نوشت: «این فرآیند از یک پروتکل بین‌المللی تحت نظارت انجمن بین‌المللی نجوم پیروی می‌کند که مأموریت دارد از طریق همکاری‌های بین‌المللی، علم نجوم را ترویج کند. هنگامی که انجمن درخواستی برای نامگذاری یک سیارک به نام یک شخص دریافت می‌کند، این درخواست توسط کمیته نامگذاری بررسی می‌شود و اگر آنها شایستگی فرد را تشخیص دهند، این درخواست را تأیید میکنند. توجه داشته باشید که نه ناسا و نه هیچ آژانس فضایی دیگری در هیچ کشور دیگری قدرت تغییر نام اجرام فضایی (سیاره ها، قمرها، دنباله دارها، سیارک‌ها و غیره) را ندارند. در مورد من، این درخواست توسط NASA/JPL ارائه شده است.»
سال ۲۰۱۶ نام نادری با واکنشی که به بازداشت امید کوکبی نشان داد بار دیگر در رسانه‌های فارسی زبان مطرح شد. او در واکنش به بازداشت این فیزیک دان گفته بود «بعضی‌ها به من میگویند چرا به کشورت بر نمی‌گردی و خدمت نمی‌کنی؟ واقعا؟ اول اجازه بدهید امید آزاد شود بعد دیگران را دعوت کنید!» اسناد عضویت و مدیریت فیروز نادری در پروژه‌های متعدد JPL در وبسایت رسمی این آزمایشگاه کاووش ناسا موجود است.
چارلز الاچی، رییس JPL در معرفی نادری برای سمت مدیر اکتشافات منظومه شمسی گفته: «فیروز، سرمایه‌ای یکتا از تجربه را وارد این پروژه، برنامه و مدیریت سازمانی خواهد کرد که در کنار تجربه بخش مدیریتی ناسا به کمک ما می‌آید. در گذشته هرقت من با چالش سازمانی مواجه می‌شدم، فیروز اولین نفری بود که به او مراجعه می‌کردم. ۱۵ سال پیش از او خواستم تا برنامه سرمنشا (Origins) را شکل دهد. برنامه‌ای که از نظر فنی ما را در جایگاه رهبری قرار داد و هنوز هم مشغول دیدن ثمرات آن هستیم. در سال ۲۰۰۰ و در دوره‌ای بحرانی برای برنامه اکتشاف مریخ، ناسا او را به عنوان مدیر این برنامه انتخاب کرد و او کمک کرد تا این برنامه به موفقیتی خیره کننده برای JPL و ناسا بدل شود.»
یک شایعه در مورد ناسا در بین ایرانی‌ها وجود دارد که می‌گوید بیش از ۴۰ درصد این سازمان فضایی بین المللی را کارکنانی با تبار ایرانی تشکیل می‌دهند. فیروز نادری یک بار درباره این شایعه صحبت کرده و گفته در ناسا حدود ۲۵ هزار کارمند دارد. این کارمندان در ده شعبه در ده جای مختلف آمریکا کارمی کنند. حدود یک درصد از این ۲۵ هزار نفر یعنی حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ نفر که در رشته‌های مختلف فنی در ناسا کار میکنند.
در بین ایرانیانی که در ناسا فعالند، نام فیروز نادری، یاسمین مقبلی و بابک فردوسی بیش از سایرین شنیده شده است. یاسمین مقبلی اولین فضانورد ایرانی-آمریکایی است که سال ۲۰۲۳ در یکی از ماموریت‌های ناسا به پایگاه‌های فضایی بین‌المللی اعزام شد. او سخنران مراسم نوروز امسال در کاخ سفید هم بوده است. بابک فردوسی مهندس سیستم ایرانی-آمریکایی است که در آزمایشگاه پیشرانه جت ناسا فعالیت می‌کند. او در مأموریت مریخ‌نورد کنجکاوی، مدیریت پرواز را بر عهده داشت و از اعضای پروژهٔ کاوشگر کاسینی-هویگنس بوده است.
نام فیروز نادری در یک سال گذشته بعد از اعتراضات پاییز بیشتر شنیده شد. نادری به یکی از اعضای فعال اپوزیسیون خارج از کشور تبدیل شده بود و ظاهرا تلاش‌هایی برای رسیدن فناوری اینترنت ماهواره‌ای به ایران را بعد از قطع سراسری اینترنت در ایران در جریان اعتراضات، کلید زده بود. رضا پهلوی در پیامی که به مناسبت درگذشت فیروز نادری داده، گفت: تلاش‌های فیروز نادری برای رساندن اینترنت ماهواره‌ای به جوانان ایرانی در اوج انقلاب ملی ایران هرگز از یاد‌ها نمی‌رود.
او در جریان اعتراضات در گفتگویی با شبکه من و تو گفته بود «من فکر نمی‌کنم قرار است در ایران انقلاب شود که ما‌ها برگردیم به ایران، بلکه در ایران به اندازه کافی مغز متفکر وجود دارد و رهبران آتی ایران امروز در ایران هستند.»
اگرچه فیروز نادری در ایران به واسطه جایگاهش در ناسا شناخته می‌شود، اما نظرات سیاسی او نیز همچنان مورد توجه هستند، چراکه به خاطر همان جایگاه علمی، سخنان او برای جامعه اهمیت می‌یافت. آلن بدیو فیلسوف برجسته فرانسوی بدیو در توضیح پدیده‌هایی که «مازاد» دارند و بیش از حد بر جامعه تاثیر می‌گذارند، چهار پدیده «هنر، عشق، سیاست و علم» را مطرح می‌کند و می‌گوید تاثیر این چهار پدیده فراتر از سایر پدیده‌ها هستند. موضوع «علم» دقیقا همان چیزی است که می‌توان درباره «فیروز نادری» گفت و اینگونه تحلیل کرد که جایگاه علمی او باعث شده سخنان دیگری درباره سایر مسائل «مازاد» داشته باشد.
نادری درباره برخی مسائل سیاسی پاسخ داده است. زمانی که پس از دریافت جایزه اسکار فرهادی توسط او حملات علیه‌اش افزایش یافت، او پرسش‌هایی طرح کرد و به آنها پاسخ داد: «آیا من از توافق هسته‌ای اوباما با ایران حمایت می‌کردم؟ بله. این توافقی خوب برای هر دو کشور بود. / آیا من از بمباران ایران حمایت میکنم؟ معلوم است که نه. اگر خانواده من درون خانه‌ام به گروگان گرفته‌شده باشند، من هیچ‌وقت خانه‌ام را به آتش نمی‌کشم تا از دست گروگان گیرها خلاص شوم. کسانی هستند که از چنان ایده‌ای حمایت میکنند. اما من گمان میکنم آنها با چنین طرز تفکری حق ایرانی نامیدن را از خود سلب کرده‌اند./ آیا من از دونالد ترامپ حمایت میکنم؟ نه. من یک لیبرال دموکرات هستم. در انتخابات دوره مقدماتی نیز به برنی سندرز رأی دادم.»
«آیا از قانون منع سفرهای اعلام‌شده از سوی ترامپ حمایت میکنم؟ نه. این قانون مفیدی برای آمریکا نیست./ من عضوی از سازمان نایاک NIAC (شورای ملی ایرانیان آمریکا) نیستم. نه به این دلیل که فکر میکنم این سازمان مشکلی دارد. اما من عضو این سازمان نیستم./ بعدازاینکه نزدیک به ۵۰ سال در آمریکا زندگی کرده‌ام آیا خود را بیشتر ایرانی می‌دانم یا آمریکایی؟ ایرانی بودن بخشی از تاریخ من و آمریکایی بودن بخشی از هویت من است و هردوی این‌ها به گونه جدایی‌ناپذیری درهم‌تنیده شده‌اند. همانند تخم‌مرغ هم خورده‌ای که زرده و سفیده آن را پس از ترکیب شدن باهم دیگر نمی‌توان جدا کرد. آمریکا کشور من و ایران وطن و زادگاه من است و چقدر خوش‌شانس بوده‌ام که ریشه‌هایم در تمدنی باستانی با فرهنگی غنی مستحکم است و در همان حال، باافتخار تمام فرصت زیستن در کشوری جوان به نام آمریکا را داشته باشم .»
«چرا من نمایندگی آقای فرهادی در مراسم اسکار را قبول کردم؟ من فیلم او را دیده بودم. فکر میکنم فیلمی درخشان است. این فیلم مدت‌ها پیش از آنکه ترامپ رییس‌جمهور امریکا شود چندین جایزه از جمله در جشنواره کن را به خود اختصاص داده بود و مدت‌ها قبل از آنکه دستور اجرایی ترامپ در منع ورود شهروندان هفت کشور صادر شود، نامزد جایزه اسکار شده بود. 'این مراسم فرصت و جایگاه بیان نظرات و دیدگاه های شخصی من نبود. این جایزه و جایگاه متعلق به آقای فرهادی و این فرصتی برای بیان نظارت و خواندن بیانیه او بود و کل زمانی از سوی آکادمی برای قرائت متن برندگان در نظر گرفته شده بود چهل و پنج ثانیه بود.»
«چرا درباره مسائل سیاسی در رسانه‌های اجتماعی خود صحبت میکنم، آن‌هم وقتی‌که تحصیلاتم در زمینه علوم سیاسی نیست؟ فکر میکنم این سؤالی است که عمدتاً کسانی می‌پرسند که تجربه زندگی در یک فضای دموکراسی را نداشته‌اند. این مسئولیت هر شهروندی است که در مسائل سیاسی کشور خود – و در مورد من آمریکا، مداخله کرده و اظهارنظر کند.»
فیروز نادری هفته گذشته در شبکه اجتماعی فیسبوک با انتشار عکسی از خودش بر تخت بیمارستانی، نوشته بود که به علت افت ناگهانی ضربان قلب، از حال رفته و در پی برخورد سرش به دیوار و جابه‌جایی مهره گردن، نخاعش آسیب دیده است که این امر باعث شده، وی از گردن به پایین فلج شود. او بامداد شنبه ۲۰ خرداد ۱۴۰۲ مصادف با ۱۰ ژوئن ۲۰۲۳ در آمریکا درگذشت.