رویداد۲۴ سازوکار نظام آموزشی ایران در گذشته بر محور مکتب‌خانه استوار بود؛ جایی کنج حجره یا گوشه اتاقی بزرگ که شاگردان قد و نیم‌قد در آن می‌نشستند و مکتب‌دار با ترکه‌ای نازک بر زیر و زبرخوانی آنها به جد و جهد می‌کوشید. تا اینکه سنگ بنای نخستین مدارس در دوره قاجار گذاشته شد و فراز و نشیب آن نیز در دوران مشروطه و پهلوی ادامه داشت. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، اواخر دهه ۶۰طرح تشکیل مدارس خصوصی به تصویب مجلس وقت و شورای انقلاب فرهنگی رسید تا با کمک بخش خصوصی، مدارس غیردولتی یکی پس از دیگری راه‌اندازی شوند؛ مدارسی که هر سال از سوی شورای نظارت مرکزی مرتبط در وزارت آموزش و پرورش برای تعیین نرخ شهریه با توجه به بیش از ده‌ها شاخص کمی و کیفی از ساختمان و بنای مدرسه تا فوق‌برنامه‌های مکمل و تجهیزات هوشمند مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. دامنه این نرخ و شاخص‌های تأثیرگذار بر آن، سال‌هاست که به کلافی سردرگم تبدیل شده است.
توجیه همیشگی شهریه‌های نجومی
حالا دیگر بیش از ۳۰سال از فعالیت مدارس غیردولتی می‌گذرد. مدارسی که هر سال با آغاز سال تحصیلی با حاشیه‌هایی ازجمله مهم‌ترین‌شان یعنی میزان شهریه‌های دریافتی همراه هستند. موضوعی که امسال نیز در صدر اخبار رسانه‌ها قرار گرفت و صدای اعتراض بسیاری از والدین را که تا پیش از این هم به سختی از عهده پرداخت هزینه‌های مدارس غیردولتی فرزندان‌شان برمی‌آمدند، درآورد. «داوود» یکی از همین والدین است که سال گذشته فرزندش در یکی از مدارس غیردولتی ابتدایی با شهریه ثابت یا اولیه ۳۰میلیون تومان تحصیل می‌کرد. اما این شهریه در سال تحصیلی جدید به بیش از ۴۰میلیون تومان رسیده:«درست یا غلط، ما از ابتدا فرزندمان را در مدرسه غیردولتی ثبت نام کردیم. هر سال هم برای پرداخت شهریه‌اش وام گرفته‌ام. وام‌هایی که هنوز اقساط‌شان تمام نشده و حالا باید به فکر تأمین شهریه با مبالغ بیشتر باشم! آموزش و پرورش هم مدام اعلام می‌کند که شهریه‌های خارج از نرخ مصوب سالانه وزارتخانه، غیرمجاز است و با مدیران مدارسی که شهریه اضافی طلب می‌کنند، برخورد می‌شود. اما واضح است که شهریه اضافی به بهانه طرح‌های فوق برنامه آموزشی، با نام شهریه متغیر، توجیه‌پذیر می‌شود! این داستان هر سالِ ما پدر و مادرهاست!»
بیشتربخوانید: افشاگری از شهریه ١٠٠ میلیونی مدارس غیرانتفاعی در تهران!
سدی به نام آزمون ورودی
موانعی با نام آزمون غیرعلمی و گزینش خانوادگی اما موارد عجیب و غریب مدارس غیردولتی به همین جا ختم نمی‌شود. در میان مدارس غیردولتی تعدادی مدرسه خاص وجود دارد که با تبدیل شدن به برند، علاوه بر دریافت شهریه‌های مازاد در سایه فوق برنامه‌های آموزشی و تفریحی، از رویه‌های نامتعارف ثبت‌نام دانش‌آموز پیروی می‌کنند. «ملیحه» یکی از والدین در این‌باره توضیح می‌دهد:«گاهی به هزار زحمت می‌توان از عهده پرداخت شهریه بر آمد ولی نمی‌توان از سد موانعی مانند آزمون ورودی، گزینش‌های خانوادگی و جلسات پرسش و پاسخ عبور کرد. اصلا این چه قانونی است که پدر و مادر دانش‌آموزان حتما باید دکتر یا مهندس باشند یا دانش‌آموز باید تک فرزند باشد تا صلاحیت ثبت‌نام در مدرسه غیردولتی فلان که اسم و رسمی هم به هم زده را کسب کند! یا مثلا می‌گویند باید تسلط بر بهمان زبان خارجی داشته باشید یا حتی از اقوام نزدیک افراد خاص دولتی باشید تا مجموع امتیازهایتان برای گزینش و ثبت‌نام به استاندارد مورد نظر برسد. حالا بماند که برخی آموزش‌های این مدارس غیرضروری و حتی غیرمجاز است؛ از کلاس موزیکال ورزش گرفته تا اخترشناسی به سبک کلاسیک! اعتراض به موارد اخیر هم جایز نیست؛ چون می‌گویند مدرسه خاص و لاکچری یعنی همین که کلاس متفاوت برگزار کنیم و اردوهای تفریحی خارج از کشور ترتیب دهیم!»
شهریه دلاری مدارس غیردولتی؛ شایعه یا واقعیت؟
دریافت شهریه‌های دلاری برخی از مدارس غیردولتی و یا دلاریزه شدن آنها نیز یکی دیگر از تخلف‌هایی است که والدین از آن سخن می‌گویند. دانش‌آموزانِ والدینی که حساب خارجی و بین‌المللی دارند در اولویت ثبت‌نام این مدارس قرار می‌گیرند. اگر هم والدین، صاحب حساب در بانک‌های داخلی باشند، مبلغ شهریه به ریال معادل‌سازی خواهد شد؛ معادل‌سازی‌ای که در جریان نوسانات تورم و قیمت دلار آزاد، با ضریبی فزاینده مواجه خواهد بود. مسئولان آموزش و پرورش نیز بارها در برابر بازنشر این اخبار و طرح ادعای برخی والدین درباره شهریه‌های دلاری، محکم ایستاده و ضمن تکذیب، اعلام کرده‌اند سرنخ شایعه شهریه‌های دلاری به نوع فعالیت مدارس غیردولتی بین‌المللی که ویژه فرزندان اتباع غیرایرانی و سفیران خارجی است، بازمی‌گردد. این مدارس شهریه بیشتری نسبت به سایر مدارس غیردولتی دریافت می‌کنند، اما این مسئله هیچ‌گاه دلیلی برای دریافت شهریه به‌صورت دلار نبوده است. شرط اصلی ثبت‌نام در مدارس بین‌المللی غیردولتی که می‌توان آنها را در زمره مدارس خاص یا لاکچری قرار داد، اقامت و تابعیت غیرایرانی و قصد مهاجرت دانش‌آموزان است که البته این شرط با پرداخت شهریه بیشتر، قابلیت چشم‌پوشی به سود سایر افراد جامعه را دارد که مدیران مدارس یادشده از آن با عنوان برقراری عدالت آموزشی و سرمایه‌گذاری علمی یاد می‌کنند.