رویداد۲۴ یاسر مختاری: کبد چرب، یا همان استئاتوهپاتوماژی، یک حالت بیماری است که در آن چربی در سلول‌های کبد انباشت می‌شود. اگرچه چربی به طور طبیعی در کبد وجود دارد، اما در حالت کبد چرب، میزان چربی تجمع پیدا کرده و ممکن است سلول‌های کبد را تحت تأثیر قرار دهد و عملکرد کبد را تخریب کند.
کبد چرب به دو نوع تقسیم می‌شود:
در این نوع کبد چرب، تجمع چربی در سلول‌های کبد بدون وجود مصرف مشروبات الکلی مشاهده می‌شود. NAFLD شامل دو بخش است:
در این حالت، تجمع چربی در سلول‌های کبد رخ می‌دهد، اما معمولاً آسیب جدی به کبد ایجاد نمی‌کند.
در این حالت، علاوه بر تجمع چربی، در اثر التهاب و آسیب توأم به بافت کبد، نشانگرهای التهابی و نارسایی کبدی مشاهده می‌شود. NASH ممکن است تا سیروز کبدی پیشرفت کند و عوارض جدی را ایجاد کند.
بیشتر بخوانید: بهترین روغن برای کبد چرب
در این نوع کبد چرب، تجمع چربی در سلول‌های کبد ناشی از مصرف مشروبات الکلی بیش از حد رخ می‌دهد. افرادی که مشروبات الکلی مصرف زیادی دارند، در معرض خطر ابتلا به این نوع کبد چرب قرار دارند. استمرار مصرف زیاد الکل می‌تواند منجر به آسیب جدی به کبد و توسعه سیروز کبدی‌ها شود.
علت اصلی کبد چرب، افزایش مصرف چربی و غذاهایی با قند و کربوهیدرات بالا و کربوهیدرات‌های ساده است. این موارد می‌توانند به چربی‌سازی و تجمع چربی در سلول‌های کبد منجر شوند. عوامل دیگری مانند مصرف الکل، دیابت، مقاومت به انسولین، ژنتیک، چاقی، تغذیه نامتناسب و بیماری‌های متابولیک می‌توانند نیز نقشی در ایجاد کبد چرب داشته باشند.
به گزارش رویداد۲۴ کبد چرب ممکن است به صورت سیروزیس نافرمان یا التهابی تجربه شود و مشکلاتی مانند نارسایی کبد، سرخرگی‌های عروقی، فیبروز کبدی و کمبود انرژی در کبد را ایجاد کند. علاوه بر این، کبد چرب می‌تواند عوارضی مثل سیستم کولستاتیک و استئاتوهپاتوماژی را نیز به همراه داشته باشد.
تشخیص کبد چرب بر اساس نتایج آزمایش خون بوده و شامل اندازه‌گیری آنزیم‌های کبدی از جمله آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) می‌شود. همچنین، برای تشخیص قطعی، انجام تصویربرداری مانند سونوگرافی کبد و تراشه کبد در صورت نیاز می‌تواند مفید باشد.
گاهی اوقات ممکن است در تشخیص کبد چرب الکلی و غیرالکلی، استفاده از آزمایشات و تصویربرداری مانند سونوگرافی کبد، تراشه کبد و بیوپسی کبد نیز مورد استفاده قرار گیرد. به علاوه، برخی از عوامل خطر برای هر دو نوع کبد چرب شامل چاقی، دیابت، مقاومت به انسولین و عوامل ژنتیکی می‌توانند نقشی در بروز آنها داشته باشند.
مدیریت کبد چرب شامل تغییرات در سبک زندگی و رژیم غذایی می‌شود. برخی از توصیه‌ها عبارتند از:
- کاهش مصرف چربی و قند
- افزایش مصرف میوه‌ها، سبزیجات و مواد غذایی حاوی فیبر
- مقدار کنترل شده مصرف الکل
- کاهش وزن در صورت چاقی
- مبارزه با دیابت و مقاومت به انسولین
در مواردی که کبد چرب به علت عوارض جدی مانند التهاب کبدی یا سیروز رخ می‌دهد، نیاز به مداخلات درمانی مثل داروها یا در برخی موارد پیگیری جراحی ممکن است.
گرید بندی کبد چرب مربوط به استئاتوهپاتیت غیرالکلی (Non-alcoholic Steatohepatitis - NASH) است و برای بیان شدت آسیب کبد به دلیل تجمع چربی در سلول‌های کبد استفاده می‌شود. این سیستم گرید بندی، که معمولاً با نام گرید براکستد (Brunt) شناخته می‌شود، بر پایه آسیب به سلول‌های کبدی، التهاب و فیبروز کبدی ارزیابی می‌شود.
گرید بندی کبد چرب براکستد به صورت زیر است:
- گرید 0: بدون آسیب به سلول‌های کبدی، بدون التهاب و فیبروز
- گرید 1: وجود تجمع چربی در سلول‌های کبدی بدون نشانه آسیب و التهاب و فیبروز
- گرید 2: تجمع چربی متوسط در سلول‌های کبدی، التهاب همراه با ترشح الانزایم‌های کبدی و ایجاد فیبروز در قسمتی از کبد
- گرید 3: سطح شدید تجمع چربی در سلول‌های کبدی، التهاب و فیبروز مشترک در نقاط مختلف کبد
- گرید 4: سطح بسیار شدید تجمع چربی در سلول‌های کبدی، التهاب و فیبروز فراگیر در کبد
کبد چرب یک بیماری جدی است که می‌تواند به مشکلات جدی و عوارض خطرناک منجر شود. برخی خطرات و عوارض کبد چرب عبارتند از:
در برخی موارد، کبد چرب می‌تواند به سیروز کبدی - یک حالت پیشرفته و غیرقابل بازگشت آسیب به کبد - منجر شود. سیروز کبدی باعث تخریب عمده بافت کبد می‌شود و عملکرد آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
در بیماران با استئاتوهپاتیت غیرالکلی (NASH)، علاوه بر تجمع چربی در سلول‌های کبدی، التهاب نیز رخ می‌دهد. این التهاب می‌تواند باعث آسیب و تخریب سلول‌های کبدی شود و به تدریج منجر به تشکیل نارسائی کبدی شود.
کبد چرب می‌تواند به تجمع چربی در سلول‌های عروق کبدی و تسدی برخی از عروق منجر شود. این مسئله می‌تواند باعث افزایش فشار خون در عروق کبدی و ریسک بلاک شدگی آنها شود.
در برخی موارد، NASH می‌تواند بدون سیروز کبدی به سرطان کبدی متحول شود. این سرطان اغلب در مواردی که درجه تجمع چربی و التهاب بالاست، بروز می‌کند.
کبد چرب می‌تواند با افزایش میزان کلسترول و فشار خون و توسعه مقاومت به انسولین، خطر بروز بیماری‌های قلبی-عروقی مانند آتاک قلبی و سکته مغزی را افزایش دهد.
کبد چرب درمان پذیر است. هرچند که کبد چرب یک بیماری مزمن است، اما می‌توان با مداخلات درمانی مناسب، تغییرات در سبک زندگی و داروها به کنترل آن کمک کرد.
اصول درمان کبد چرب شامل موارد زیر می‌شوند:
تغییرات در سبک زندگی و رژیم غذایی: تغییر در سبک زندگی شامل رژیم غذایی سالم و ورزش منظم است. رژیم غذایی متعادل، کم چربی و کم قند وزنده‌ای که شامل میوه‌ها، سبزیجات تازه، محصولات کامل غلات، ماهی، نیشکر و مواد غذایی با فیبر بالا است، می‌تواند کمک کند. همچنین، ورزش منظم و کاهش وزن در صورت چاقی نیز مفید است.
کنترل بیشتر عوامل خطر: در صورت وجود عوامل خطری همچون دیابت، مقاومت به انسولین و فشار خون بالا، کنترل موثر این عوامل می‌تواند در کنترل کبد چرب موثر باشد.
داروها: برخی داروها می‌توانند برای کنترل کبد چرب مورد استفاده قرار گیرند. معمولاً این داروها بر روی عوامل مختلف مانند تجمع چربی و التهاب در سلول‌های کبدی تأثیر می‌گذارند. پزشک معالج شما می‌تواند داروهایی را تجویز کند که به وضعیت شما مناسب باشد.
پیگیری منظم پزشکی و انجام آزمایش‌ها: مهم است که به صورت منظم نوبت‌های پزشکی خود را رعایت کنید و آزمایش‌های مخصوص به کبد انجام دهید. این آزمایش‌ها می‌توانند به پزشک کمک کنند تا بفهمد که آیا درمان شما موفقیت آمیز است یا نیاز به تغییر دارد.