رویداد۲۴ الهام عندلیب مقدم: «باب الحوائج» در لغت به معنای «درگاه نیازها» است و منظور کسی است که توسل به او باعث برآورده شدن حاجت‌ها و رفع نیازها می‌شود.
باب الحوائج در روایات و احادیث توسط معصومین و ائمه (ع) استفاده نشده است و ظاهرا عنوانی است که از گذشته‌های دور توسط خود شیعیان بیان شده و امروزه یک لقب آشنا در میان تمام شیعیان است. شیعیان بر این باورند که می‌توانند حاجت‌های مشروع خود را از بزرگان دین و معصومین (ع) طلب کرده و به واسطه آن‌ها و مصلحت خداوند خواسته‌های خود را برآورده کنند.
بیشتر بخوانید: مبارزات امام حسین
در حقیقت برآورنده حاجت‌ها و قاضی‌الحاجات خداوند است و پیامبران، امامان، صالحان و شهیدان باب الحوائج‌اند. چراکه این افراد به‌خاطر جایگاهی که نزد خداوند دارند و همچنین به جهت قرب و نزدیکی با پروردگار، می‌توانند واسطه برآورده شدن حاجات نزد خداوند شوند.
به گزارش رویداد۲۴ امام صادق (ع) می‌فرماید: «برآورده شدن حاجات دست خداوند است و پس از پروردگار، بندگان هستند که نیازمندی‌‌ها به دستشان برآورده می‌شود.»
اگرچه به اعتقاد شیعیان به همه معصومین می‌توان متوسل شد، اما عنوان باب الحوائج اغلب برای سه نفر از معصومین به‌کار می‌رود:
این سه شخصیت در فرهنگ شیعی به عنوان «باب الحوائج» مشهور هستند، و علت آن این است که هیچ توسل کننده‌ای در برآورده شدن حاجتش از ایشان ناامید نشده است.
«آیت الله مجتبی تهرانی»، مجتهد شیعی، علاوه بر این سه حضرت، رقیه (س) را نیز باب الحوائج می‌داند.
اما به طور کلی همه امامان معصوم، واسطه رحمت ميان خداوند و مخلوقات‌اند و به همان دليل كه امام كاظم باب الحوائج است، سایر امامان معصوم نیز، برآوردنده حاجات هستند و همانطور که در دعای توسل آورده شده است، برای رفع هر مشكل و حاجتي، به يكي از ائمه می‌توان متوسل شد.
اما سوالی که در اینجا مطرح است این است که آیا متوسل شدن به افرادی که از دنیا رفته‌اند می‌تواند اثری داشته باشد؟
طبق تحقیقات دانشمندان انجمن تحقیقات روحی آمریکا و اروپا، از دنیارفتگان با دنیای مادی ارتباط دارند، هم اثر می‌گذارند و هم اثر می‌پذیرند.
برای برآورده شدن حاجات بادی توسل کرد. توسل به معنی نزدیک شدن به خدا از راه نزدیک شدن به ائمه (ع) به عنوان باب الحوائج و درخواست شفاعت آنان است.
توسل، نیازمند رعایت آداب و ایجاد شرایطی است که بدون آن، نمی‌توان امید به برآورده شدن حاجات داشت. در اینجا به برخی از این آداب اشاره می‌شود:
توسل جوینده باید شناخت و معرفت کافی در مورد قدرت و منزلت فردی که به او متوسل شده است، داشته باشد. همچنین در توسل به معصومین باید به نوع مظهریت و تجلیات ویژه آنان توجه شود؛ بنابر نوشته‌های «صاحب نجم الثاقب«، در امور معنوی، آمرزش گناهان، خوشبختی و عاقبت به خیری، به پیامبر، حضرت فاطمه، امام حسن، امام حسین، امام باقر، امام صادق، امام هادی و امام حسن عسکری متوسل شوید.
در مسایل علمی و کسب معارف الهی به امیرالمؤمنین متوسل شوید.
برای نجات از آزار و اذیت شیاطین انس و جن به امام علی و امام سجاد متوسل شوید.
برای شفای بیماران به امام موسی کاظم متوسل شوید.
برای سلامتی در سفر به امام رضا متوسل شوید.
برای وسعت رزق و روزی و گشایش در امور زندگی و دنیایی به امام جواد متوسل شوید.
در هر کاری که در تنگنا قرار گرفتید، به امام زمان متوسل شوید.
طهارت قبل از توسل شامل طهارت باطنی و طهارت ظاهری است.
در طهارت باطنی، انسانی که قلبش آلوده به گناه است، با توبه کردن، شایستگی نزدیک شدن و توسل به ائمه را پیدا می‌کند.
طهارت ظاهری، شامل طهارت بدن و لباس است، به این صورت که فرد متوسل با وضو یا غسل و پوشیدن لباس مناسب و معطر، خود را برای برقراری ارتباط با امامان (ع) و توسل به آنان آماده می‌کند.
پیش از توسل جستن، فرد باید حمد و ثنای خداوند را گفته و شکرگذار نعمت‌های بی‌شمار الهی باشد و به گناهان خود اعتراف کند. سپس بر محمد و آل محمد صلوات بفرستد. امام باقر به نقل از پیامبر فرمود: «هرکس می‌خواهد به من متوسل شود و من از او شفاعت کنم، باید بر اهل بیت من صلوات بفرستد.»
امام صادق فرمود: «برای استجابت دعا به پنج تن و سایر امامان متوسل شوید و خداوند را به حق آنان سوگند دهید و بگویید: اللهم إنْ کانتْ ذنوبی قد اخْلقتْ وجهی عندک، فإنّی أتوجّه إلیک بوَجْه نبیّک، نبی الرحمة و علیّ و فاطمة و الحسن و الحسین و علی بن الحسین و محمد بن علی و جعفر بن محمد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمد بن علی و علی بن محمد و الحسن بن علی العسکری و الحجة بن الحسن الصاحب الزمان صلوات الله علیهم.»
در توسل به پیامبر، آن حضرت را به امیرالمؤمنین و حضرت فاطمه و امام حسن و امام حسین سوگند دهید؛ در توسل به امیر المؤمنین آن حضرت را به پیامبر و حضرت فاطمه و امام حسن و امام حسین سوگند دهید؛ در توسل به سایر امامان، آنان را به مادرشان فاطمه زهرا سوگند دهید که این امر باعث توجه و عنایات بیشتر ائمه (ع) می‌شود.
آنچه گفته شد آداب توسل برای برآورده شدن حاجات بود، اما گاهی با رعایت همه این آداب، دعای انسان بنابر مصلحت الهی برآورده نمی‌شود که این بحث جداگانه‌ای را می‌طلبد، اما نباید از این مساله ناامید شد، چراکه در توسل فواید معنوی بسیاری است که خیلی بیشتر و برتر از برآورده شدن حاجت است.