به نظر می رسد در میان تمام کشورهای جهان روسیه بیش از همه نسبت به رئیس جمهور منتخب آمریکا خوشبین است. حمایت های نرامپ از روسیه در نظر سنجی ها و گفتمان های عمومی نمایان بود. در پرسش نامه های جهانی که در حلال رقابت های انتخاباتی آمریکا تنظیم می شد روسیه از ترامپ در مقابل کلینتون حمایت می کرد؛ در حالی که پیروزی انتحاباتی ترامپ برای همه یک حبر ش.که کننده بود. واکنش روسیه چیزی میان یک خوشبینی و شادمانی طبقه بندی می شد.
ولادمیر ژیرنوسکی یکی از نمایندگان مچلس روسیه ضیافتی را به افتخار ترامپ ترتیب داد. بیشتر تحلیل گران موقر سیاسی در روسیه ارزیابی شان از رئیس جمهور آمریکا مثبت بود و نقش او را در تغییرات مثبت سیاسی در قبال روسیه به واسطه تغییر لحن نسیت به این کشور مثبت ارزیابی می کردند.
چرا بسیاری از روس ها از انتخاب ترامپ تا این اندازه هیجان زده شدند در حالی که باقی جهان از این مساله نگرانند؟ آیا این خوش بینی بیجاست؟
امید میرود ریاست جمهوری ترامپ دریچه ای را برای بازسازی روابط روسیه و آمریکا باز کند. در تیرگی روابط سالهای اخیز در حقیقت این فرصتی طلایی به شمار میرود.
با همه این احوال روابط دو کشور در دو سال گذشته رو به تیرگی گذاشته است. بحران اکراین یکی از بزنگاه های تاریخ اخیر بود که روابط دو کشور در آن بیش از هر زمان بعد از جنگ سرد رو به وخامت گذاشت. در نتیجه این بحران تحریم های دو کشور علیه هم, رزمایش های نظامی متخاصمانه، لفاظی های تهاجمی، احتمال رویارویی مستقیم نظامی دو طرف در سوریه و از بین رفتن روابط و همکاری های دو کشور به وقوع پیوست. این دوران تحت عنوان جنگ سرد جدید یا جنگ سرد دو نیز نام گذاری شده است.
در این فضای غبار آلود روابط دو کشور ترامپ مواضعی در قبال روسیه گرفت که همه را متعجب کرد. او گفت: آیا عالی نیست اگر ما دوشادوش روسیه عمل کنیم؟
در آن زمان این اظهارات بخشی از اظهارات عجیب و غریب کاندیدای جمهوری خواه آمریکا قلمداد شد اما امروز با پیروزی او در رقابت های انتخاباتی این شانس وجود دارد که تغییر رادیکالی در سیاست خارجی آمریکا رخ دهد.
فارغ از لفاظی های متعدد ترامپ در دوران رقایت های انتخاباتی و حسن نیت های او در مورد روسیه و ولادیمیر پوتین , جهان بینی ترامپ بر پایه منافع ملی استوار است و همین امر پیش بینی پذیری او را برای روسیه در مقابل جخان بینی لیبرالهایی نظیر اوباما و کلینتون ساده تر میکند. در شرایطی که دموکرات ها بر مواضع ارزشی نظیر حقوق بشر و حقوق شهروندی و آزادی های دموکراتیک تاکید دارند ترامپ بر مواضع واقع بینانه ترین نظیر همکاری بر مبنای منافع مشترک تاکید میکند.
زمانی که به تاریخ روابط روسیه و آمریکا نگاه میکنیم شاهد شراکت این دو کشور در مواضع مربوط به منافع مشترک هستیم تا مواضعی که به ارزش های مشترک منتهی میشدند.
دیمیتری پسکوف سخنگوی کرملین بعد از پیروزی ترامپ گفته بود که اگر به مواضع سیاست خارجی روسای جمهوری آمریکا نگاه کنید خواهید دید که چقدر در رویکردهای ماهوی سیاست خارجی به هم نزدیک هستند با این حال این مبنای خوبی برای ماست اگر فکر کنیم حداقل آنها خواستار برقراری دیالوگ هستند.
علی رغم خوشبینی عمومی نسبت به انتخاب ترامپ، بسیاری از تحلیل گران برجسته و دانشگاهی های نسبت به احتمال بهبود روابط دو کشور تردید دارند. آنها دوران بعد از روی کار آمدم جرج بوش و باراک اوباما را یادآری میکنند که چطور در روزهای اول تغییراتی در رابط رخ داده بود اما در نهایت همه آنها با شکست مواجه شد و دشمنی ها گسترش یافت.
برخی می گویند بعید به نظر میرسد که ترامپ بتواند به وعده هایش عمل کند و به احتمال زیاد همه صحبت های خارج از عرف او توسط مشاورانش در کاخ سفید تعدیل خواهد شد. هنوز گزینه وزارت امور خارجه آمریکا مشخص نشده اما اگر تندرو هایی نظیر جان بولتون و رودی جیولانی برای این سمت انتخابشوند همه لفاظی های قبل از انتخابات ترامپ باد هوا خواهدبود!
همان طور که اخیرا اوباما نیز گفته بود رییس جمهوری تنها کسی نیست که سیاست خارجی آمریکا را تعیین میکند. این مساله تحت تاثیر دیپلمات ها, سرویس های اطلاعاتی و مقامات نظامی و با توجه ب استراتژی های ترسیم شده خارج از حیطه دولت تعیین میشود.
پسکوف گفته بود که فضای اعتماد متقابل سالها طول میکشد که ایجاد شود. این ممکن نیست که یک شبه بگوییم این فضا ایجاد شده به ویژه بعد از این وخامتی که در سالهای اخیر در روابط دو کشور حاصل شده است.
یک هفته از پیروزی ترامپ میگذرد و او عملا از بسیاری از وعده های انتخاباتی اش نظیر دیوارکشیدن میان آمریکا و مکزیک یا لغو کامل برنامه بیمه بهداشتی اوباما عقب نشینی کرده است. در تماس تلفنی میان ترامپ و پوتین هر دو بر احتمال گرم تر شدن روابط بین دو کشور تاکید کردند.
این دو در تماس تلفنی نه تنها بر روابط بد دو جانبه صحه گذاشتند بلکه حمایتشان را از تلاش های مشترک برای عادی سازی روابط و دستیابی به همکاری های سازنده در معضلات مختلف تاکید کردند.
دو رهبر درباره نیاز به بازگشت به رویکردهای عملگرایانه و همکاری بر مبنای منافع مشترک دو کشور و همچنین صلح و ثبات جهانی تاکید کردند و قول دادند که با همدیگر علیه دشمنان مشتریک که تروریسم و افراط گرایی بین المللی است همکاری کنند.
ترامپ در مصاحبه تلویزیونی هفته گذشته خود در شبکه cbs صفحه ای از رویکردهای سیاست خارجی روسیه را زمانی که دربازه خاورمیانه حرف میزد تکرار کرد. فارغ از ستایش حملات هوایی روسیه علیه داعش در عراق و سوریه او سیاست خارجی آمریکا را برای حمایت از گروه های شورشی ای که در تلاش برای سقوط بشار اسد هستند مورد سرزنش قرار داد . بر اساس گفته های ترامپ شاید آنها بدتر از اسد باشند.
اخیرا ترامپ مایکل فلین یکی از نظامیان بازنشسته را به سمت مشاور امنیت ملی خود برگزید. این مساله انتقادات زیادی در نهاد سیاست خارجی آمریکا به دلیل اظهارات این فرد در خصوص نردیکی به روسیه در مقابله با اسلام رادیکال در برداشت.
اشنباه نکنید، لفاضی در روابط لبن الملل ضرروی است. در حالی که کسانی که نسبت به این موضوع تردید دارند سعی می کنند تا موانع همکاری های دو طرفه همانند بحران کریمه، نقش ناتو و مقاومت روسیه در مقابل قدرت نمایی آمریکا را وارد این تحلیل نمایند.
دو کشور قطغا مقدار زیادی منافع مشترک دارند که می توانند برای اقزایش همکاری های بر روی آن ها تاکید کنند.
قدم بعدی اجرایی کردن این نظریه ها و تحلیل ها برای بازسازی فضای اعتماد طرقین است. روسیه نیاز دارد تا این فرصت را مغتنم شمارد و جلوگیری کند از مناقشاتی همچون فعالیت های نظامی در حلب که توسط هم پیمانان ترامپ در حزب چمهوری خواه اداره می شوند. یک بمباران کشنده غیر محاسبه شده دیگر می تواند خشم عمومی مردم آمریکا را بر انگیزد و باعث شود تا اغکار عمومی بر علیه تقویت همکاری ها تهییج شود.
منافع مشترک باید در این میان تعیین شوند یکی از مهمترین این منافع میتواند مبارزه با داعش باشد. دیگر زمینه همکاری میتواند مبارزه برای خلع سلاح اتمی باشد و موقعیت مشابه دو کشور در قبال کره شمالی. دیگر معضلات میتواند به آینده ناتو در اروپای شرقی و توافق هستی باشد که روسیه میتواند به میانجی گری برای حل این معضلات کمک کند. اما ترامپ در این موارد مواضع سختی اتخاذ کرده است.
مسیر عادی سازی روابط میتواند دشوار باشد . با این حال این بزنگاه تاریخی فرصت مناسبی را در اختیار روسیه و آمریا قرارداده که برای بازسازی روابط شان تلاش کنند. آیا این تغییری نیست که با آن باور داریم؟
*انتخاب