رویداد۲۴ آرمان ملی نوشت: کمبود امکانات و منابع برای مردم یک جامعه می‌تواند به تدریج به کمبود نیروی انسانی بدل شود. نیرو‌های انسانی که از المپیادی‌ها و رتبه‌های برتر کنکور و مخترعان و مکتشفان شروع شده تا سایر نخبگان در حوزه‌های مختلف اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی و هنری و اساتید دانشگاه و ورزشکاران و هنرمندان و ... و ... ادامه پیدا می‌کند و به شهروندان عادی می‌رسد که از طریق زیست در کشور خودشان نمی‌توانند مخارج عادی و روزمره زندگی خود را تامین کنند. در روز‌های اخیر یکی از اعضای هیات علمی دانشگاه تهران خبر داد که نزدیک به ۵۰ عضو هیات علمی مهاجرت کرده‌اند. اخبار مهاجرت کادر درمان در حوزه پزشکان و پرستاران پیش از این اطلاع‌رسانی و علاوه بر انتشار آمار و اطلاعات، به دلایل مهاجرت آنها هم اشاره‌هایی شد که در گزارش به آن پرداخته می‌شود. اما باید توجه داشت زمانی که شمار مهاجرت افزایش می‌یابد، از این طرف کشور با کمبود نیروی انسانی در همان حوزه‌ها مواجه می‌شود. آخرین اطلاعات مربوط به مواجهه با کمبود نیرو‌های انسانی به ماما‌ها مربوط می‌شود با این خبر وزارت بهداشت که گفته با کمبود ۲۰ هزار ماما در مراکز درمانی و بهداشتی مواجهیم. باید گفت که خبر مهاجرت ماما‌ها هم در دسته کادر درمان همین سال اردیبهشت منتشر شد با این آمار ۸۰۰ نفری که تازه مربوط به سال ۱۴۰۱ بود.
بیشتر بخوانید: محدودیت جدید برای تحقق سیاست فرزندآوری؛ کمبود ۱۲ هزار ماما در کشور!
باید برای این کمبود‌ها فکر چاره‌ای کرد و به نظر اگر روند کمبود نیرو‌های انسانی متخصص کم شود به نبود آنها رسیده و به نظر مردم برای تامین احتیاجات و رفع نیاز‌های خود باید به روش‌های قدیمی‌تر و دستی‌تر روی بیاورند به عنوان نمونه برای به دنیا آوردن فرزندانشان به جای ماما از قابله‌ها یاری بگیرند؛ درست مثل قدیم.
روز گذشته، مشاور وزیر بهداشت به کمبود ۲۰ هزار «ماما» در کشور اشاره کرد. شهلا خسروی در گفت و گویی توضیح داده که طبق قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده که به صراحت اعلام کرده به ازای هر دو مادر باردار، حداقل یک ماما وجود داشته باشد، ما برآورد کرده‌ایم و حدود ۱۲هزار ماما در بخش درمان و حدود ۸۰۰۰ ماما نیز برای بخش بهداشتی نیاز داریم.
او در کنار توضیح این کمبود به سختی کار مامایی و مشکلات نظام پرداختی هم اشاره کرده و گفته مامایی جزو حرفه‌های سخت و در عین حال پرمسئولیت است و به‌رغم نظام پرداخت‌ها، مامایی مانند سایر کارشناس‌ها دیده شده است و این یکی از مشکلات است و باید در ابعاد کلان برطرف شود تا حقوق و مزایای آنها متناسب با کاری که انجام می‌دهند دیده شود.
مشاور وزیر بهداشت به عدم تطابق تعرفه خدمات مامایی با شرایط سخت کاری هم اشاره کرده و با بیان اینکه اخیرا تعرفه خدمات مامایی در این زمینه مصوب شده، با این توضیح که «این تعرفه مطابق با شرایط سخت کار مامایی نیست» ادامه داده است که «کارانه زایمانی برای انجام زایمان توسط ماما را نیز بار‌ها مطرح کرده‌ایم که یکی از مشکلات ماما‌ها است و باید این معضل هم برطرف شود. در ماده ۵۰ بند ث قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده به اصلاح تعرفه‌ها و کارانه در جهت افزایش زایمان طبیعی اشاره شده است و در این زمینه‌سازمان‌های بیمه‌گر هم باید همکاری کافی با ماما داشته باشند.»
اواسط اردیبهشت امسال هم رئیس شورای هماهنگی نظام پزشکی کشور به برخی مشکلات ماما‌ها اشاره کرد؛ مشکلاتی که باعث مهاجرت آنها شده بود؛ منصور جعفری نمین، گفته بود که متاسفانه جایگاه واقعی ماما‌ها در این موضوعات دیده نشده و باید جایگاه ماما‌ها در تیم سلامت خانواده در نظر گرفته شود.
او با تاکید بر مخالفت سازمان نظام پزشکی کشور با تعرفه پزشکی ابلاغی، توضیح داده بود: دستمزد و قیمت تمام شده باید از هم جدا شود، ولی در قانون ابلاغی تعرفه پزشکی، این موضوع دیده نشده و به همین دلیل سازمان نظام پزشکی کشور مخالفت صریح خود را با تعرفه ابلاغی اعلام کرده و از طریق دولت و مجلس این موضوع پیگیری می‌شود تا نسبت به اصلاح تعرفه اقدام شود.
با این حال و با وجود سیر رو به رشد مهاجرت ماما‌ها و کمبود آنها، وزارت بهداشت به جذب سالانه بیش از ۲۰۰۰ دانشجوی مامایی اشاره می‌کند و می‌گوید که قرار است حدود ۳۲۵۰ ماما در آزمون استخدامی جدید وزارت بهداشت، در عین حال تاکید کرد: طبق قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده که به صراحت اعلام کرده به ازای هر دو مادر باردار، حداقل یک ماما فعال باشد، برآورد کرده‌ایم و حدود ۱۲ هزار ماما در بخش درمان و حدود ۸۰۰۰ ماما نیز برای بخش بهداشتی نیاز داریم.
حالا که به کمبود نیرو‌های مامایی اشاره شد، بد نیست آماری هم از کمبود نیرو‌های پرستار که اتفاقا اردیبهشت همین امسال ارائه شد، ضمن تایید خبر مهاجرت گسترده این نیروها، مورد اشاره قرار گیرد. معاون پرستاری وزارت بهداشت گفت که «نزدیک به ۷۰ هزار نفر نیروی پرستاری در تمام بخش‌ها نیاز داریم تا کمبود پرستار در کشور برطرف شود. این کمبود در حالی است که سالانه تعداد زیادی پرستار از ایران مهاجرت می‌کنند.»
عباس عبادی در پاسخ به این سوال که آیا مجوز استخدام‌های اخیر می‌تواند برطرف کننده کمبود پرستار در کشور باشد یا خیر؟ توضیح داده بود که «با توجه به توسعه تخت‌های بیمارستانی به‌ویژه در دو سال گذشته این تعداد نیرویی که جذب می‌شود در بهترین حالت شاید بتواند جبران کننده نیرو به ازای تخت‌های جدید باشد و این درحالی است که سالانه تعدادی از همکاران هم بازنشست می‌شوند.»
در خصوص کمبود نیرو‌های پزشک هم خبرگزاری تسنیم هم در گزارشی مربوط به فروردین همین سال، به اذعان وزارت بهداشت در خصوص کمبود پزشک متخصص در کشور اشاره کرده بود. این رسانه از زبان ابوالفضل باقری‌فرد، معاون آموزشی وزارت بهداشت به افزایش ۲۰ درصدی ظرفیت پزشکی در دولت سیزدهم اشاره کرده و با این حال اعتراف وزارت بهداشت به کمبود پزشک متخصص در کشور را هم از نظر‌گذرانده بود که تعداد پزشکان متخصص در کشور ما کم است و دلیلش این است که «شرایط دستیاری پزشکی مناسب نبوده است برای مثال تا قبل از دولت جدید دستیاران پزشکی ۲ میلیون تومان حقوق دریافت می‌کردند که این میزان افزایش یافت و به ۸ میلیون تومان در دولت سیزدهم رسید. سال گذشته ۴۰۰۰ دستیار پزشکی را با اولویت بومی گزینی پذیرش کردیم که مشکلات کمبود پزشک را تا حدی حل کنیم.»
دلیل مهاجرت کادر درمان هرچه باشد، بدون شک یک سر آن به مسائل اقتصادی برمی‌گردد. سختی کار را هم به آن اضافه کنید و در کنارش عدم افزایش حقوق و دستمزدها. سیل مهاجرت این نیرو‌های انسانی از دوره کرونا شدت بیشتری به خود گرفت و همچنان و تاکنون خود را در حالتی رو به افزایش نگاه داشته است.
پیش‌تر سیمین کاظمی، محقق جامعه‌شناس در نشست تخصصی بررسی آینده جمعیتی ایران با نگاهی به روند مهاجرت ایرانیان که در محل رصدخانه مهاجرت ایران برگزار شد، پدیده مهاجرت را یک پدیده پیچیده اجتماعی دانست که با یک عامل به تنهایی نمی‌توان آن را مورد بررسی قرار داد. کاظمی با اشاره به نتایج مطالعات، در خصوص کادر درمان، ۸ عامل را علت مهاجرت آنها بیان کرد: وضعیت نامطلوب تحصیلی، وضعیت نامطلوب شغلی، تنزل جایگاه اجتماعی پزشکان، فقدان تعادل کاری و شغلی، فقدان انگیزه، تاثیرپذیری از دیگران، شرایط عمومی کشور (اقتصادی، سیاسی و اجتماعی) و مقایسه وضعیت ایران با سایر کشور‌ها در مهاجرت کادر درمان مؤثر بوده است.