رویداد۲۴ حسین فلاحی: باور-۳۷۳، دوربردترین سامانه موشکی پدافند هوایی نیروهای مسلح ایران است که دستاوردی راهبردی و بسیار مهم در حوزه سامانه‌های پدافند هوایی کشورمان محسوب می‌شود. باور-373 یک سامانه دفاع هوایی دوربرد ایرانی است که برای درگیری با اهداف هوایی متخاصم در برد بیش از 300 کیلومتر طراحی شده است. سامانه موشکی باور-373 را می توان به راحتی برای پرتاب آماده کرد. دارای قابلیت ضد رادارگریزی است که به آن امکان می دهد اهداف پنهان با سطح مقطع راداری بسیار کم را شناسایی کند. این سامانه برای اولین بار در سال 1395 رونمایی شد و بعداً در سال 1398 به نیروی پدافند هوایی ارتش ایران اضافه شد. وزارت دفاع ایران از موشک ارتقا یافته سامانه پدافندی باور-373 با نام صیاد-4 بی رونمایی کرد. با این به روز رسانی برد سامانه پدافند هوایی باور-373 به بیش از 300 کیلومتر افزایش یافت.
سامانه موشکی باور-373 از سامانه موشکی دوربرد زمین به هوای اس-300 همتای روسی خود پیشرفته تر است. چندین بررسی و آزمایش انجام شده توسط ارتش ایران نشان داد که این سامانه نسبت به سامانه پدافند هوایی پاتریوت PAC-3 آمریکا برتری دارد. پس از حمله آمریکا به عراق، ایران اقدامات عملیاتی آمریکا را تحلیل کرد و سپس با توجه به نیازها و کمبودهایی که در در زمینه سامانه های پدافندی، خریدهای گسترده ای در زمینه سامانه های پدافند هوایی انجام داد. خرید چندین نوع سامانه راداری و شناسایی، سامانه جنگ الکترونیک و سامانه‌های پدافند کوتاه برد مانند TOR-M1 و BUK-M2 و خرید سامانه برد بلند S-300 PMU1 از جمله اقدامات ایران برای پر کردن خلاءها در سیستم های دفاع هوایی خود بود.
لازم به ذکر است که تا قبل از سال 2016 بخشی از این خریدها وارد ایران شده بود و برخی دیگر به بهانه تحریم های غرب و آمریکا علیه ایران توسط روسیه به ایران تحویل داده نمی شد. به همین دلیل ایران شروع به اصلاح ساختار پدافند هوایی کرد و به طور جدی تولید داخلی سامانه های پدافند هوایی را آغاز کرد. فرآیند تولید و بومی سازی سامانه های پدافند هوایی ابتدا با به روز رسانی اس-200 آغاز شد و ایران دست به اصلاح و بومی سازی زد. موشک این سامانه تلاش صنایع نظامی ایران در این زمینه منجر به تولید موشک های طائر شد.
در پی بومی سازی موشک های سامانه های پدافند هوایی، موشک های خانواده صیاد مانند صیاد 1، 2 و 3 و طیف وسیعی از سامانه های پدافند هوایی بومی مانند سوم خرداد، طبس و تلاش به سطح عملیاتی رسیدند. در بحث راداری ایران با خرید رادار گاما تولید و بومی سازی رادارهای آرایه فازی را آغاز کرد. سرانجام در سال 1398 این سامانه به نیروی پدافند هوایی ارتش ایران تحویل داده شد. برای نامگذاری این سامانه، «اعتقاد به قدرت داخلی» در کلمه «باور» و «373» حرف ابجدی «باور» استفاده شده است.
بیشتر بخوانید:
باور-373 در جدیدترین آزمایش خود با رادار بهینه شده هدفی را در برد بیش از 450 کیلومتر شناسایی و در برد حدود 405 کیلومتر ردیابی و با رادار جدید هدف را در برد بیش از 300 کیلومتر اصابت و منهدم کرد.
باور-373 یک سامانه پدافند موشکی غیرقابل نفوذ و ضد هک است که شامل یک سامانه پرتاب عمودی، دو رادار اکتساب و درگیری، موشک صیاد-4 و یک فرماندهی و مرکز کنترل است. سیستم پرتاب عمودی دارای پرتابگرهای مربعی است که مشابه پرتابگرهایی است که توسط ناوهای جنگی نیروی دریایی برای دفاع هوایی استفاده می شود. هر گردان باور-373 دارای یک واحد فرماندهی، کنترل و ارتباط است که به عنوان مغز باور-373، مسئول مدیریت است.
این سامانه دارای چهار موشک آماده پرتاب صیاد-4 است که قابلیت انهدام اهداف در برد 300 کیلومتر را دارد. همچنین به جای یک TEL صیاد-4 می توان از سایر TEL های خانواده موشکی صیاد نیز استفاده کرد.
رادار معراج-4 بلندترین رادار این سامانه است. این رادار مشابه رادار بزرگ 64N6E2 در سامانه S-300 عمل می کند، اما دارای ویژگی های برتر است. برای مقایسه بهتر ابتدا مشخصات رادار 64N6E2 را بیان می کنیم و سپس به رادار معراج-4 می پردازیم:
64N6E2 یک رادار نظارت هوایی 3 بعدی باند S است که حداکثر برد 300 کیلومترو قابلیت شناسایی 200 هدف را دارد. رادار رهگیر همچنین قادر است 12 هدف را به طور همزمان رهگیری کند و این اهداف را برای هدف گیری به رادار درگیری اختصاص می دهد. سامانه S-300 قادر به درگیری با اهداف در فاصله 200 کیلومتری است.
رادار معراج-4 یک رادار دوربرد سه بعدی فعال آرایه اسکن الکترونیکی (AESA) است که از 40 ردیف موجبر ساخته شده است. تحقیق، توسعه و تولید این رادار در صنایع الکترونیک شیراز (SEI) انجام شده است. معراج 4 می تواند تا 300 هدف را به طور همزمان ردیابی کند. حداکثر برد این رادار 450 کیلومتر، حداکثر ارتفاع کشف 130 کیلومتر و حداکثر برد برای اهداف بالستیک 1200 کیلومتر است.
رادار درگیری این سامانه نیز متعلق به صنایع الکترونیک شیراز است. این رادار از نوع آرایه اسکن الکترونیکی فعال (AESA) با احتمال رهگیری کم (LPI) است. حداکثر برد تشخیص این سامانه 320 کیلومتر و ارتفاع تشخیص 65 کیلومتر است. توانایی کشف 300 هدف به طور همزمان و رهگیری 60 هدف و درگیری با 6 هدف و هدایت همزمان دو موشک به سمت یک هدف را دارد.
رادار چند منظوره و آرایه فازی حافظ به عنوان رادار جستجو و ردیابی برای اسکن در ارتفاع پایین نیز موجود است که دارای قابلیت track while scan (TWS) می باشد. حداکثر برد این رادار 300 کیلومتر است و توانایی شناسایی تا 100 هدف را دارد.
یکی دیگر از رادارهای سامانه باور-373 رادار علیم است که یک رادار غیرفعال است. از رادارهای غیرفعال برای مقاومت در برابر جنگ الکترونیک و افزایش برد کشف اهداف رادار استفاده می شود. این نوع سیستم ها امواج سه بعدی سیستم های هواپیما مانند لینک 16، امواج دوست یا دشمن شناسایی (IFF) و امواج سیستم های ناوبری هواپیما (GPS) را بطور غیر فعال ردیابی می کنند. در صورت تداخل در رهگیری رادارها، سامانه‌های غیرفعال موجود قابلیت ردیابی دقیق یا کمک به ردیابی هواپیمای متخاصم یا شناسایی منبع تداخل را دارند که با یافتن منبع، امکان حمله و از بین بردن هواپیمای متخاصم را فراهم می‌کند.
سامانه جنگ الکترونیک صاعقه یک سامانه تقویت‌کننده باور-373 است که در باندهای X و Ku عمل می‌کند و برای شناسایی اهداف خاص مانند رادار آواکس، طبقه‌بندی امواج ساطع شده از رادار هوابرد و اختلال در رادارهای کنترل آتش و رادارهای ردیاب زمینی استفاده می‌شود. در موشک های کروز و انواع هواپیماها استفاده می شود. این سامانه صاعقه به طور موثر امکان مقابله با رادارهای آواکس دشمن را افزایش می دهد.
خودروهای تاکتیکی مورد استفاده در سامانه باور از دو نوع ظفر و ذوالجناح هستند. اما به نظر می رسد ذوالجناح به مرور زمان از سامانه باور-373 کنار گذاشته شده است.
خودروی تاکتیکی سنگین ظفر-8824 کامیون حامل 8×8 و دارای 4 محور متحرک و حداکثر ظرفیت حمل بار آن 24 تن می باشد. شاسی این کامیون مشابه کامیون MAZ-537 است. کامیون ظفر به عنوان حامل رادارها و تجهیزات فرماندهی و کنترل سامانه باور-373 مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین در تست های جدید سامانه باور-373 به عنوان حامل دو پرتابگر باکس استفاده شده است.
خودروی تاکتیکی سنگین ذوالجناح یک کامیون حامل 10×10 است. این کامیون نیز مانند کامیون ظفر از شاسی MAZ-537 استفاده می کند. حداکثر ظرفیت بار آن اعلام نشده است، اما با توجه به تغییر شاسی و اضافه شدن یک محور، باید بتواند وزن بیشتری را نسبت به ظفر تحمل کند. نکته مهم کنترل پذیری آخرین محور ذوالجناح است که امکان مانور بهتر در شرایط سخت را فراهم می کند. زولجناح برای حمل پرتابگر صیاد-4 استفاده می شود. زوالجناح به دلیل پیچیدگی هایش گرانتر از ظفر خواهد بود.
پرتابگر صیاد-4 یکی دیگر از اجزای سامانه باور-373 است. این پرتابگر برخلاف مدل های روسی که دارای لوله های گرد هستند، مشابه پرتابگرهای سامانه پاتریوت طراحی شده است. هر خودروی ذوالجناح می تواند چهار پرتابگر صیاد-4 را حمل کند.
برد: + 300 کیلومتر
تعداد موشک: 4 موشک
انواع موشک: صیاد-4 و صیاد-4 بی
رادارها:
– رادار آرایه فازی فعال معراج-4 با برد 450 کیلومتر
- رادار آرایه اسکن الکترونیکی فعال SEI
– رادار آرایه فازی چند منظوره حافظ
– رادار غیرفعال علیم
شاسی حامل: وسیله نقلیه تاکتیکی ظفر یا زوالجناح
در خدمت: از 22 اوت 2019
انواع هدف: هواپیمای جنگی، هلیکوپتر، پهپاد، موشک کروز، موشک بالستیک
مبدا: ایران