رویداد۲۴ در ۲۶ ماهی که از آغاز به کار دوره فعلی مدیریت شهری تهران می‌گذرد، روند انتصابات و جذب برخی افراد بخصوص در سمت‌های ارشد مدیریت شهری، موضوعی چالش‌برانگیز میان بعضی اعضای شورا با شهردار تهران بوده است؛ به ویژه آن که بسیاری از اعضای شورای شهر به انتصاب برخی افراد خارج از بدنه شهرداری تهران در سمت‌های مدیریتی حساس شهرداری انتقاد کرده‌اند و بعضی اعضای شورا نیز تاکید داشته‌اند که برخی مدیران دوره کنونی شهرداری، شرایط قانونی تعیین‌شده برای احراز پست سازمانی مربوطه را نداشته‌اند.
این نکته‌ای است که در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲، ناصر امانی، رئیس کمیته منابع انسانی و تشکیلات شورای اسلامی شهر تهران روی آن تاکید کرد و اظهار داشت که «در دوره فعلی، انتصاب برخی مدیران شهرداری خلاف مقررات بوده است، به نحوی که در این انتصاب‌ها، یا شرایط درج‌شده در اساسنامه سازمان‌های تابعه شهرداری برای انتخاب برخی مدیران عامل نقض شده است یا شرایط حداقلی تعیین‌شده در طرح طبقه‌بندی مشاغل برای بعضی سمت‌های مدیریتی رعایت نشده است.» امانی در همین راستا طرح سوال از شهردار تهران را نیز در مردادماه امسال با محوریت «عدم رعایت شرایط ذکرشده در اساسنامه سازمان‌های تابعه شهرداری تهران در انتصاب برخی مدیران عامل سازمان‌ها» به جریان انداخت و علیرضا زاکانی نیز روز ۳۱ شهریور برای پاسخ به سوال او به صحن شورا آمد.
از سوی دیگر اعضای شورا در این دوره نسبت به انتصاباتی که براساس نسبت‌های فامیلی صورت گرفته نیز منتقد بوده‌اند؛ البته انتقادات اعضای شورا از این انتصابات در شهرداری که براساس نسبت‌های فامیلی صورت گرفته، صرفا به همین مساله محدود نمانده است و در جلسه روز یکشنبه ۳۰ مهر ۱۴۰۲، مهدی اقراریان، رئیس کمیته حقوقی شورای شهر در صحن شورا تذکر داد که «خواهرزاده یکی از معاونان شهردار با دستور شهردار تهران به شهرداری جذب شده است.» این در حالی است که پیش از مطرح شدن این انتقاد توسط اقراریان نیز شائبه‌هایی مبنی بر جذب بستگان برخی معاونان شهردار پایتخت در بخش‌های مختلف شهرداری در دوره کنونی مدیریت شهری مطرح شده بود.
تعریف شرایط احراز پست‌های شهرداری در طرح طبقه‌بندی مشاغل
در همین‌رابطه، «ناصر امانی»، رئیس کمیته منابع انسانی و تشکیلات شورای اسلامی شهر تهران در گفتگو با ایلنا ضمن تشریح روند برخی انتصاب‌های انجام‌شده در دوره فعلی مدیریت شهری پایتخت، توضیح داد: تمام پست‌های موجود در شهرداری طبق قانون تعریف خاصی دارند و طرح طبقه‌بندی مشاغل شهرداری تهران نیز براساس این تعاریف قانونی شکل گرفته است. در این میان مدیران شهرداری دارای رده‌های ۱-۱۱، ۲-۱۲، ۳-۱۳، ۴-۱۴، ۵-۱۵ و ۶-۱۶ هستند و شرایطی برای احراز پست در هرکدام از این طبقات مدیریتی در طرح طبقه‌بندی مشاغل شهرداری پایتخت تعریف شده است.
وی در توضیح بیشتر گفت: به عنوان مثال، شهرداران نواحی دارای طبقه مدیریتی ۴-۱۴ هستند و برای احراز سمت در این رده، شرایطی از نظر حداقل تحصیلات، حداقل سنوات خدمتی، حداقل سابقه کاری مرتبط و. تعریف شده است و اگر فردی این شرایط را داشته باشد و نهاد‌های نظارتی شامل حراست و بازرسی درباره عملکرد آن فرد ابهامی نداشته باشند، آن شخص می‌تواند با حکم شهردار پایتخت در جایگاه مربوطه منصوب شود. چنین شرایطی برای رده مدیریتی ۵-۱۵ که مربوط به معاونان مناطق است یا رده مدیریتی ۶-۱۶ که مربوط به شهرداران مناطق است و همچنین سایر جایگاه‌های مدیریتی شهرداری تهران نیز تعریف شده است.
در برحی از انتصاب‌ها، شرایط قانونی تعیین‌شده رعایت نشده است
امانی با تاکید بر لزوم رعایت شرایط تعیین‌شده در طرح طبقه‌بندی مشاغل در انتصاب افراد در رده‌های مدیریتی مختلف شهرداری تهران، عنوان کرد: اعضای شورای شهر روی این نکته تاکید دارند که هرکس که قرار است در سمتی مدیریتی در شهرداری تهران منصوب شود، قطع نظر از این که متعلق به جناح یا گروه خاصی است یا خیر، یا کسی او را معرفی کرده است یا نه یا از بستگان و اطرافیان مدیران شهرداری یا مسئولان دیگر بخش‌های کشور است یا خیر، باید حتما شرایط حداقلی تعیین‌شده در طرح طبقه‌بندی مشاغل شهرداری تهران برای جایگاه مدیریتی مربوطه را داشته باشد.
رئیس کمیته منابع انسانی و تشکیلات شورای اسلامی شهر تهران ادامه داد: متاسفانه در دوره فعلی شهرداری تهران شاهد آن هستیم که اصل برخوردار بودن از شرایط حداقلی تعیین‌شده در طرح طبقه‌بندی مشاغل برای جایگاه‌های مدیریتی مختلف در برخی از انتصاب‌های انجام‌شده در شهرداری رعایت نشده است؛ به عبارت دیگر، در این دوره از مدیریت شهری، در بسیاری از انتصابات انجام‌شده در بخش‌های مختلف شهرداری تهران، توجه کافی به شرایط مطرح‌شده در شرح شغل قیدشده برای هر سمت در طرح طبقه‌بندی مشاغل صورت نگرفته است.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: به عنوان مثال، یکی از شرایط تعیین‌شده برای احراز سمت شهرداری یک منطقه، داشتن حداقل ۱۰ سال سابقه خدمت در شهرداری تهران یا داشتن حداقل ۱۰ ساله سابقه اجرایی مرتبط و قابل قبول برای احراز پست مربوطه است. همچنین شهردار یک منطقه باید از مدرک تحصیلی لازم در یکی از حوزه‌های شهرسازی، فنی، مهندسی یا دیگر ماموریت‌های شهرداری تهران برخوردار باشد. اما در این دوره از مدیریت شهری، برخی شهرداران مناطق و البته بعضی شهرداران نواحی و همچنین برخی مدیران کل بخش‌های مختلف شهرداری تهران، از حداقل شرایط تعیین‌شده در طرح طبقه‌بندی مشاغل برخوردار نیستند.
انتصاب افراد خارج از شهرداری در سمت‌های کلیدی مدیریت شهری
امانی همچنین از انتصاب افراد خارج از بدنه شهرداری تهران در سمت‌های کلیدی مدیریت شهری پایتخت در دوره کنونی انتقاد کرد و گفت: براساس ماده ۲۰ آیین‌نامه استخدامی شهرداری تهران، اگر شهردار پایتخت برای پست مشخصی در شهرداری، هیچ فرد واجد شرایطی را پیدا نکرد، می‌تواند افرادی را از خارج از شهرداری تهران برای این پست‌ها منصوب کند، اما شرط انجام این کار این است که مطمئن باشیم برای احراز یک سمت خاص، حقیقتا هیچ‌کس در شهرداری تهران پیدا نمی‌شود که شرایط لازم را داشته باشد.
عضو شورای شهر تهران ادامه داد: اگر چنین شرایطی ایجاد شد، بازهم شهردار تهران نباید افرادی را از بخش خصوصی به سمت‌های مدیریتی شهرداری منصوب کند، بلکه باید به افرادی از بخش‌های مختلف دولت یا نهاد‌های عمومی غیردولتی به صورت مأمور در یک پست سازمانی در شهرداری تهران حکم انتصاب بدهد. البته با وجود این که اختیار قانونی انتصاب افراد خارج از شهرداری در جایگاه‌های مدیریتی شهرداری تهران به شهردار پایتخت داده شده است، اما بازهم اغلب اعضای شورای شهر و بدنه کارکنان شهرداری تهران از شهردار محترم درخواست دارند که تا حد امکان از این کار پرهیز کند و اولویت اول را در انتصاب‌های خود به افراد داخل شهرداری بدهد.
رئیس کمیته منابع انسانی و تشکیلات شورای اسلامی شهر تهران تاکید کرد: با وجود این که مسئولان شهرداری تهران می‌گویند که بیش از ۹۰ درصد مدیران کنونی از داخل شهرداری منصوب شده‌اند و این صحبت نیز صحیح است، اما باید توجه داشت که در دوره کنونی مدیریت شهری پایتخت، همان کمتر از ۱۰ درصد افرادی که از خارج از شهرداری آمده‌اند، در جایگاه‌های مدیریتی تعیین‌کننده و حساسی منصوب شده‌اند که برای شهرداری سیاست‌گذاری می‌کنند و تعیین خط مشی انجام می‌دهند و ما معتقدیم که شهردار محترم می‌توانست در بسیاری از این پست‌های کلیدی، افرادی را از داخل بدنه شهرداری منصوب کند.
وی با بیان این که انتصاب افراد خارج از بدنه شهرداری توسط شهردار تهران در دوره فعلی باعث حساسیت برخی اعضای شورای شهر شده است، اظهار داشت: این حساسیت‌ها سبب شد که در روز‌های گذشته در فرآیند اصلاح اساسنامه سازمان‌های تابعه شهرداری تهران در صحن شورا، شاهد آن باشیم که بسیاری از اعضا تاکید داشته باشند که مدیران عامل سازمان‌ها و اعضای هیات‌مدیره‌ها حتما باید از سابقه خدمتی مشخصی در شهرداری پایتخت برخوردار باشند؛ به همین دلیل، لزوم برخورداری از حداقل ۵ سال سابقه کاری در شهرداری تهران برای اعضای هیات‌مدیره‌ها و لزوم داشتن حداقل ۳ سال سابقه خدمتی در شهرداری پایتخت برای مدیران عامل سازمان‌ها در صحن شورا به تصویب رسید.
عدم رعایت شرایط تعیین‌شده در اساسنامه‌ها در انتصاب مدیران عامل سازمان‌ها
امانی در پاسخ به این سوال که آیا در دوره کنونی مدیریت شهری، انتصاب افراد خارج از شهرداری در برخی سمت‌های مدیریتی، براساس سفارش‌های بعضی اشخاص ذی‌نفوذ یا قرابت‌های جناحی و گروهی یا داشتن نسبت فامیلی با برخی مدیران شهرداری یا مسئولان سایر دستگاه‌های کشور انجام شده است یا خیر، خاطرنشان کرد: نمی‌توان درباره این مساله به طور قطعی اظهار نظر کرد و گفت که همه یا برخی از این انتصاب‌ها براساس نزدیکی‌های شخصی یا جناحی یا سفارش مسئولان بخش‌های گوناگون انجام شده است، ولی به هر حال نمی‌توان انکار کرد که در دوره فعلی، در موارد محدودی برخی وابستگان مدیران سیاسی کشور در شهرداری تهران حکم انتصاب گرفته‌اند، البته تعداد این موارد اندک بوده است.
عضو شورای اسلامی شهر تهران ادامه داد: در دوره‌های قبلی شهرداری تهران نیز انتصاب افرادی در خارج از بدنه شهرداری در جایگاه‌های ارشد مدیریت شهری انجام می‌شد، ولی تفاوت مهمی در این زمینه درباره سازمان‌های تابعه شهرداری تهران وجود دارد؛ به نحوی که در اساسنامه‌های مصوب سال ۱۳۸۹ و همچنین در اساسنامه‌های ابلاغی سال ۱۳۹۳، تاکید شده بود که مدیران عامل سازمان‌ها حتما باید حداقل ۸ سال کارمند قراردادی شهرداری تهران بوده باشند یا این که کارمند رسمی شهرداری تهران محسوب شوند، ولی متاسفانه در دوره کنونی، در انتصاب بسیاری از مدیران عامل سازمان‌های تابعه شهرداری تهران، شرایط تعیین‌شده در اساسنامه‌ها رعایت نشده است.
وی همچنین تصریح کرد: در انتصاب مدیران عامل سازمان‌ها، ملاک عمل اساسنامه‌های مصوب است، اما در انتصاب سایر مدیران شهرداری، ملاک عمل برخورداری از شرایط حداقل تعیین‌شده در طرح طبقه‌بندی مشاغل شهرداری تهران است. البته برای این جایگاه‌های مدیریتی، الزام قانونی وجود ندارد که این افراد حتما از داخل شهرداری باشند، ولی اگر هم افرادی از خارج شهرداری برای جایگاه‌های مدیریتی شهرداری تهران انتخاب می‌شوند، باید از سابقه کافی مدیریت اجرایی در سمت‌های مرتبط با پست مربوطه برخوردار باشند؛ اگرچه توصیه اکید بیشتر اعضای شورا به شهردار محترم این است که برای این جایگاه‌های مدیریتی نیز افرادی از داخل بدنه شهرداری را انتخاب کند.
بیشتربخوانید: آیا دولت رئیسی انتصابات فامیلی ندارد؟
شهردارانی که به تعهدات خود عمل نمی‌کنند، استیضاح می‌شوند
«مهدی اقراریان»، رئیس کمیته حقوقی شورای اسلامی شهر تهران نیز در گفتگو با خبرنگار ایلنا از روند موجود در برخی انتصابات صورت‌گرفته در دوره کنونی مدیریت شهری پایتخت انتقاد کرد و اظهار داشت: شکی نیست که شهردار تهران می‌تواند در چارچوب اختیارات قانونی خود، تیم همکارش را انتخاب کند و در این راستا نیز براساس موارد تعیین‌شده در قوانین و مقررات ناظر بر شهرداری تهران، احکام انتصابی را برای افراد مختلف صادر کند و اعضای شورا نیز حق دخالت در انتصابات انجام‌شده توسط شهردار محترم را ندارند.
عضو شورای شهر تهران ادامه داد: موضوعی که در این زمینه کمتر به آن توجه میشود، این است که شهرداران زمانی که می‌خواهند از شورای شهر برای تصدی کرسی شهرداری یک شهر رأی بگیرند، برنامه‌هایی را به شورا ارائه می‌کنند و تعهداتی را به اعضای شورا می‌دهند و گفتگو‌هایی را با اعضا انجام می‌دهند و بر مبنای این گفتگو‌ها و تعهدات است که شورا به یک نفر به عنوان شهردار رأی می‌دهد. ولی بعضا شاهد آن هستیم که شهرداران بعد از این که از شورا رأی می‌گیرند، به دغدغه‌های مطرح‌شده در مذاکرات با اعضای شورا توجه نمی‌کنند و روشی را در پیش می‌گیرند که در نهایت منجر به استیضاح و برکناری آن‌ها توسط شورا میشود.
وی افزود: در همین دوره ششم شورا‌های اسلامی شهر شاهد آن بوده‌ایم که در برخی شهر‌های کشور، شهرداران توسط شورا‌های شهر استیضاح و برکنار شده‌اند. یکی از علل اصلی این اتفاق این است که متاسفانه برخی شهرداران از برنامه‌ها و تعهداتی که پیش از انتخاب خود به عنوان شهردار به شورای شهر ارائه داده‌اند، عدول کرده یا اعمالی برخلاف آن را انجام داده‌اند.
مداخله فرد منسوب به شهردار تهران در انتصابات شهرداری
اقراریان با تاکید بر لزوم به‌کارگیری افراد از بدنه شهرداری تهران در سمت‌های مختلف مدیریت شهری گفت: یکی از مهمترین دغدغه‌های بخش زیادی از اعضای دوره ششم شورای اسلامی شهر تهران، لزوم توجه به ظرفیت موجود در نیرو‌های شهرداری تهران برای انتصاب این افراد در جایگاه‌های مدیریتی و پرهیز از انتصاب مدیران از خارج شهرداری بوده است. از ابتدای دوره کنونی مدیریت شهری تا کنون، این دغدغه بار‌ها توسط اعضای محترم شورا مطرح شده است، ولی بعضا شاهد آن هستیم که در برخی حوزه‌ها از جمله حوزه فناوری اطلاعات، برخی اعضای شورا در طول دو سال گذشته همواره نگران مداخله فردی بوده‌اند که منسوب به شهردار تهران است، اما هیچ‌گونه حکم رسمی و قانونی ندارد.
رئیس کمیته حقوقی شورای اسلامی شهر تهران ادامه داد: دخالت‌های فردی که با شهردار پایتخت نسبت فامیلی دارد و کمک می‌کند افرادی که نزدیک به او هستند، در برخی سمت‌ها منصوب شوند، یکی از مهمترین اعتراضات اعضای شورا نسبت به انتصاب افراد خارج از بدنه شهرداری در سمت‌های مدیریتی شهرداری تهران است. در این میان، خبر‌هایی از مداخلات بعضی معاونان شهردار در انتصاب افراد دارای نسبت فامیلی با خودشان در سمت‌های مختلف نیز شنیده شده است، ولی متاسفانه اطلاعات دقیقی در این زمینه وجود ندارد، زیرا این مشکل مهم در برخی نهاد‌های کشورمان وجود دارد که اطلاعات مربوط به روابط فامیلی چه در جذب و چه در انتصابات افشا نمی‌شود.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: اینجانب روز یکشنبه ۳۰ مهر در تذکری در صحن شورا به یکی از این‌گونه موارد یعنی جذب خواهرزاده یکی از معاونان شهردار پایتخت به شهرداری تهران اعتراض کردم، چراکه پیگیری‌های اینجانب نشان می‌دهد که جذب این فرد با دستور شهردار محترم انجام شده است. احتمال می‌رود که موارد دیگری از این دست نیز در شهرداری تهران وجود داشته باشد و متاسفانه روندی که توسط شهردار محترم در برخی انتصاب‌ها و جذب‌ها طی شده است، باعث نگرانی به‌حق اعضای شورا شده و حتما لازم است که شورای شهر ورود جدی‌تری به این موضوع داشته باشد.
از «جذب‌های سفارشی» تا «مدیران آسانسوری» در شهرداری
اقراریان در پاسخ به این سوال که آیا در انتصاب افراد خارج از شهرداری تهران در سمت‌های مدیریتی شهرداری، توصیه‌هایی از سوی مدیران شهرداری یا مسئولان دیگر بخش‌های کشور به شهردار یا معاونان او انجام میشود یا خیر، توضیح داد: متاسفانه در حال حاضر شاهد آن هستیم که برخی افراد منتسب به نمایندگان مجلس یا مسئولان بخش‌های مختلف کشور در سمت‌های مدیریتی شهرداری تهران منصوب شده‌اند و به نظر می‌رسد انتصاب این افراد، فراتر از یک توصیه ساده توسط شخصیت‌های سیاسی تاثیرگذار بوده است.
رئیس کمیته حقوقی شورای اسلامی شهر تهران ادامه داد: مشکل موجود در این زمینه توصیه شخصیت‌های اثرگذار یا مدیران بخش‌های مختلف کشور به شهردار تهران برای به‌کارگیری نیرو‌های کارآمد نیست، بلکه معضلی که بعضا مشاهده میشود، توصیه‌هایی است که برای به‌کارگیری اقوام، اطرافیان و دوستان این شخصیت‌ها انجام میشود؛ وگرنه کسی با این که یک فرد توانمند، بدون این که با برخی شخصیت‌های سیاسی آشنایی قبلی داشته باشد، اما به لحاظ کارشناسی و تخصصی توسط مسئولان بخش‌های مختلف کشور برای به‌کارگیری در سمت‌های مدیریتی شهرداری توصیه شود، مشکلی ندارد.
عضو شورای شهر تهران تاکید کرد: نگرانی جدی برخی اعضای شورای شهر تهران این است که در دوره فعلی شاهد «جذب‌های سفارشی» برخی افراد در بخش‌های گوناگون شهرداری هستیم و معمولا افرادی که به این صورت جذب می‌شوند، پله‌های ترقی در مدیریت شهری تهران را با سرعت بسیار بالایی طی می‌کنند و اصطلاحا به «مدیران آسانسوری» تبدیل می‌شوند. این افراد، کسانی هستند که با سفارش یکی از بستگان یا اطرافیان خود که سمتی ارشد در شهرداری یا دیگر بخش‌های کشور داشته است، وارد مدیریت شهری شده‌اند و در بازه زمانی کوتاهی توانسته‌اند جایگاه شغلی خود را با سوار شدن به آسانسور ارتباطات خاص به‌سرعت ارتقا دهند.
وی در همین راستا تصریح کرد: متاسفانه چنین اتفاقاتی در برخی دستگاه‌های کشور جلوی چشم تمام پرسنل خدوم در حال رخ دادن است و پیامد این اتفاقات ناگوار نیز چیزی جز بی‌انگیزه شدن بدنه کارشناسی آن دستگاه که می‌تواند شهرداری تهران یا هر نهاد دیگری باشد، نیست.
زاکانی باید بیشتر از سایرین از ایجاد رانت پرهیز کند
اقراریان با بیان این که شورای شهر تهران باید به صورت جدی به بررسی روند جذب و انتصابات صورت‌گرفته در دوره ششم مدیریت شهری بپردازد، اظهار داشت: وقتی ما شعار شفافیت و مبارزه با فساد را سرمی‌دهیم، باید این اقدام را از خودمان شروع کنیم؛ بخصوص که آقای دکتر زاکانی، قبل از این که بر کرسی شهرداری تهران بنشیند، در سطح کشور جزو کسانی شناخته می‌شد که داعیه مبارزه با فساد را داشتند. به همین دلیل، این توقع از آقای زاکانی می‌رود امروز که در مسند مدیریت اجرایی قرار گرفته و اختیارات قانونی ویژه‌ای به ایشان داده شده است، خودش بیشتر از سایرین، اصل شفافیت و پرهیز از ایجاد رانت را رعایت کند.
رئیس کمیته حقوقی شورای اسلامی شهر تهران ادامه داد: در موضوع جذب خواهرزاده یکی از معاونان شهردار تهران، سوال مهم این است که آیا این امکان برای همه شهروندان پایتخت وجود دارد که با دستور شهردار محترم جذب شهرداری شوند؟ ضمن این که باید مشخص شود که حقوق ماهیانه ایشان چقدر است؟ چون افرادی که با سفارش مدیران داخل یا خارج از شهرداری جذب مدیریت شهری پایتخت می‌شوند، معمولا در سمت‌هایی به‌کارگیری می‌شوند که شرایط پرداختی مناسبی دارند و دریافتی‌شان از متوسط جامعه بسیار بالاتر است.
وی تصریح کرد: مواردی از این دست باعث میشود که ابهاماتی را درباره روند برخی جذب‌ها و انتصاب‌های انجام‌شده در شهرداری تهران داشته باشیم و تاکید کنیم که وقتی یک فرد داعیه مبارزه با فساد را دارد، باید جلوی هرگونه رانت و سفارش بایستد اگرچه همه ما می‌دانیم که مبارزه با فساد هزینه زیادی دارد.