رویداد۲۴ لیلا فرهادی: روزنامه نیویورک‌تایمز در گزارش خود گفته بیش از چهار دهه است که ایران متعهد به نابودی اسرائیل است. فرماندهان نظامی ایران از اینکه گروه‌هایی از جمله حزب‌الله و حماس را که در سراسر منطقه دشمن اسرائیل هستند، حمایت می‌کنند احساس رضایت می‌کنند. هنگامی که حماس حمله ۷ اکتبر را به اسرائیل آغاز کرد، مقامات ایرانی آن را به عنوان یک دستاورد مهم که احساس امنیت دولت یهود را در هم شکسته مورد تحسین قرار دادند.
اکنون ایران با یک دوراهی مواجه است و باید ببیند خودش و نیروهای مورد حمایتش معروف به «محور مقاومت» در قبال حمله اسرائیل به غزه و کشتار هزاران فلسطینی چطور باید واکنش نشان دهند و آیا در این مقطع باید اعتبار انقلابی خود به قیمت خطر یک جنگ منطقه‌ای، تقویت کند یا نه؟
ناصر ایمانی تحلیلگر نزدیک به دولت ایران در یک گفتگوی تلفنی به نیویورک تایمز گفته «نیازی نیست ایران مستقیما در جنگ دخالت کند و به خود اسرائیل حمله کند، زیرا محور مقاومت از سیاست‌ها و استراتژی‌های ایران پیروی می‌کنند و از طرف آن عمل می‌کنند.» او گفته «ایران در حال حاضر در وضعیت کنترل امور قرار دارد و به همه آنها، از جمله حزب‌الله گفته همه چیز را در حالت جوش نگه دارید، اما خویشتن‌داری کنید.»
در حال حاضر، مقامات ایرانی علنا اعلام می‌کنند که خواهان یک جنگ تمام‌عیار نیستند. حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران در مصاحبه اخیر خود در دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل گفته «می خواهم تکرار کنم که ما به دنبال گسترش این جنگ نیستیم.» او برای شرکت در نشست سازمان ملل متحد در رابطه با جنگ به نیویورک سفر کرده بود. امیرعبداللهیان گفته «منطقه در نقطه جوش است و هر لحظه ممکن است منفجر شود و این ممکن است اجتناب‌ناپذیر باشد. اگر این اتفاق بیفتد، همه طرف‌ها کنترل خود را از دست خواهند داد.»
مطالبی برای مطالعه بیشتر در همین زمینه
چرا وزیر خارجه با عجله به نیویورک سفر کرد؟
آیا نیروهای محور مقاومت وارد جنگ با اسرائیل خواهند شد؟
جنگ فلسطین و اسرائیل به کل خاورمیانه کشیده میشود؟
آیا ایران مستقیما وارد جنگ فلسطین و اسرائیل خواهد شد؟
گزینه‌های پیش روی اسرائیل در مقابل حمله حماس چیست؟
مهمترین کشورهای منطقه چه موضعی در قبال حمله حماس به اسرائیل دارند؟
حسین امیرعبداللهیان هشدار داده که نیروهای منطقه‌ای در لبنان، یمن، عراق و سوریه می‌توانند جبهه‌های متعددی را علیه اسرائیل باز کنند، و پتانسیل بالایی دارند که «نتیجه آن این خواهد بود که اوضاع آن‌طور که رژیم اسرائیل می‌خواهد پیش نرود» او در مورد اینکه چه چیزی باعث میشود این گروه‌ها که به گفته او مستقل عمل می‌کنند، دست به کار شوند توضیح بیشتری نداد.
به گفته سه ایرانی نزدیک به دولت که خواسته‌اند نامشان فاش نشود، ایران خواهان جنگ منطقه‌ای نیست چرا که متوجه خطرات چنین جنگی برای مردم و حاکمان کشور است. از سوی دیگر توانایی‌های نظامی متحدانش می‌تواند با نبرد طولانی با اسرائیل به میزان قابل‌توجهی کاهش یابد. این ماجرا با ورود احتمالی آمریکا به جنگ تشدید هم خواهد شد.
جمهوری اسلامی نیروهای مورد حمایت را به‌عنوان بازو‌های نفوذ خود می‌بیند که می‌تواند با استفاده از آنها دست به اقدام بزند و در عین حال هر اقدامی را انکار کند. آنها به ایران اهرمی در مذاکرات بین‌المللی می‌دهند و ابزاری برای تغییر موازنه قوا در خاورمیانه در برابر دشمنانی مانند اسرائیل و ایالات متحده و رقبایی مانند عربستان سعودی هستند.
اما اگر ایران کاری انجام ندهد، سران تندروی ایران در معرض خطر از دست دادن اعتبار در میان رای‌دهندگان و متحدان خود قرار می‌گیرند. برخی از محافظه‌کاران تندرو ایرانی این سوال را مطرح کرده‌اند که چرا اقدامات ایران با اظهارنظرهایش برای آزادسازی قدس و نابودی اسرائیل مطابقت ندارد. بسیاری از حامیان دولت ایران حتی به صورت نمادین برای اعزام به غزه و مبارزه با اسرائیل به ثبت نام کرده‌اند.
علی واعظ رئیس پروژه ایران در گروه بین المللی بحران می‌گوید «در سناریوی اول، ایران در خطر از دست دادن بازوان منطقه‌ای خود است. در سناریوی دوم، ایران در معرض خطر از دست دادن چهره خود است. ایران ممکن است سعی کند این دور باطل را با اجازه دادن به متحدانش برای تشدید حملات خود علیه اسرائیل و ایالات متحده به شیوه‌ای مدون، اصلاح کند.»
حزب‌الله لبنان و حوثی‌های در یمن اخیرا حملاتی را علیه اسرائیل انجام داده‌اند، اما دامنه آنها محدود بوده است. افرادی که با استراتژی ایران آشنا هستند می‌گویند، در حال حاضر هدف جنگ همه‌جانبه نیست، بلکه تحت فشار نگه داشتن ارتش اسرائیل است که احتمالاً توانایی آن برای جنگ علیه حماس را محدود می‌کند.
حزب‌الله یکی از نزدیک‌ترین و قدرتمندترین متحدان ایران است و اسرائیل از ۷ اکتبر بار‌ها با آتش توپخانه و سلاح‌های سبک به حزب الله حمله کرده است، اما حملات خود را به مناطق مرزی محدود نگه داشته. انتظار می‌رود سیدحسن نصرالله رهبر حزب‌الله اولین سخنان عمومی خود را از زمان آغاز جنگ در روز جمعه ایراد کند. ناظران پیش‌بینی می‌کنند که لحن او در این سخنرانی برای پیش‌بینی اقدامات بعدی این گروه تعیین کننده خواهد بود.
«هاشم صفی‌الدین» رئیس شورای اجرایی حزب‌الله روز سه‌شنبه به رسانه‌های ایران گفته «ما از ابتدا گفته‌ایم که در این جنگ حضور داریم. حزب‌الله درباره برنامه‌های خود بحث نخواهد کرد، زیرا در صورت لزوم عمل می‌کند، حرف نمی‌زند.»
«محمد البخیتی» سخنگوی حوثی‌ها روز سه‌شنبه به رسانه‌های ایران گفته «هماهنگی کامل در همه سطوح میان همه سران محور مقاومت وجود دارد.» مهدی محمدی مشاور محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی در پستی تلگرامی اعلام کرده که «مقاومت برخلاف برخی تحلیل‌های احساساتی، بسیار سنجیده و قوی عمل کرده است.» محمدی گفته «جبهه‌های دیگر عملاً گشوده شده، اما شدت درگیری مدیریت میشود»
گروه‌های تحت حمایت ایران در عراق و سوریه پس از مدتی سکوت، حملات خود را به پایگاه‌های نظامی آمریکا در هر دو کشور افزایش داده‌اند. تهران می‌خواهد بر دولت بایدن فشار بیاورد تا اسرائیل را مهار کند یا دست‌کم به نظر می‌رسد که ایالات متحده را مجبور به پرداخت هزینه برای حمایت قاطع خود از اسرائیل کند.
در اقدامی تلافی‌جویانه، نیروهای آمریکایی پنجشنبه گذشته تأسیساتی را در سوریه بمباران کردند که پنتاگون مدعی شده مقر سپاه پاسداران ایران بوده است. امیر عبداللهیان حملات آمریکا را «نمایشی» خوانده است.
ایمانی می‌گوید: «هیچ شکی وجود ندارد که ایران در تامین مالی، آموزش و تسلیح نیروها یا انتقال دانش فنی برای ساخت هواپیما‌های بدون سرنشین و موشک به ویژه در غزه و یمن کمک کرده است، اما تحویل تسلیحات سنگین غیرممکن است.»
ایرانیانی که از نزدیک با این موضوع درگیرند می‌گویند ایران و حزب‌الله منتظرند ببینند آیا حماس با تهدید جدی موجودیتی از سوی اسرائیل مواجه میشود یا خیر. چنین موضوعی آنها را وادار به تسریع حملات به اسرائیل می‌کند. آنها می‌گویند فرماندهان ارشد سپاه قدس ایران و حزب‌الله فکر می‌کنند که اگر اسرائیل موفق شود حماس را از بین ببرد، به سراغ آنها خواهد آمد. به همین دلیل است که سردار اسماعیل قاآنی فرمانده نیروی قدس سه هفته گذشته بیشتر وقت خود را در بیروت بوده است. همچنین علی فدوی جانشین فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران در یک سخنرانی در مراسم حمایت از غزه در ۲۲ اکتبر گفت که «در صورت لزوم، ایران به سمت حیفا موشک شلیک خواهد کرد»
خطر گسترش جنگ، ایالات متحده و اسرائیل را نگران کرده است. دولت بایدن به طور علنی به ایران و گروه‌های نیابتی آن هشدار داد که درگیری را گسترش ندهند، و نشان داد که به دنبال جنگ با ایران نیست و از تهران خواسته متحدانش را مهار کند.
امیر عبداللهیان تایید کرد که ایران و آمریکا در حال تبادل پیام هستند. او گفته «ما به صراحت به آمریکایی‌ها گفتیم که وقتی در جنگ با رژیم صهیونیستی با تمام قدرت کنار اسرائیل می‌ایستید، در موقعیتی نیستید که به دیگران بگوید خویشتن‌داری کنند.»
اما برای همه طرف‌ها، خطر محاسبات نادرست که می‌تواند درگیری را از کنترل خارج کند، همچنان بالاست. علی واعظ می‌گوید «این احتمال خطرناک نیز وجود دارد که برخی از شرکای منطقه‌ای ایران با روابط سست‌تر یا سابقه نادیده گرفتن توصیه‌های ایران، دست به اقدامات ناهماهنگی بزنند که تهران را با عمل انجام شده مواجه کنند. برای نزدیک به چهار دهه، سیاست دفاعی ایران موفق شده خاک ایران را در برابر حملات خارجی محافظت کند. درگیری در غزه محدودیت‌های این سیاست را به شکلی بی‌سابقه به آزمون گذاشته است.»