رویداد۲۴ در حالی بدمسکنی، بی مسکنی، رشد و توسعه نامتوازن حاشیه شهرها و مهاجرت اجباری به یک بحران در کشور تبدیل شده است که طبق آمارها 2.5 تا 3 میلیون خانه خالی در کشور وجود دارد که به بازار عرضه نمی شود. پس از وعده ساخت یک میلیون واحد مسکونی در سال که سرنوشت نامعلومی دارد، مالیات بر خانه های خالی وعده دیگری بود که قرار بود بازار مسکن را سامان دهد و مردم را خانه دار کند.
اخیرا سید محمدهادی سبحانیان، رئیس‌کل سازمان امور مالیاتی کشور اعلام کرد: وزارت راه و شهرسازی تاکنون 18 هزار خانه های خالی برای سال گذشته به سازمان امور مالیاتی معرفی کرده که پس از انجام بررسی های لازم میزان مالیات ایشان محاسبه و به مالکان اعلام خواهد شد.
پرسش این است تکلیف خانه های خالی پس از دو سال چه شد؟ مبنای محاسبه مالیات خانه های خالی چیست و وضعیت فردی که مالیات خانه های خالی، خودروها و خانه های لوکس را پرداخت نکند، چه می شود؟ تکلیف خانه های خالی بانک ها به کجا رسید؟ چگونه یک جوان 20 ساله 153 خانه خالی دارد؟ تکلیف فراریان مالیاتی چه می شود؟
در این خصوص گفتگوی رکنا با شاهین مستوفی، مدیرکل دفتر حسابرسی سازمان امور مالیاتی کشور را بخوانید:
مستوفی ابتدا درخصوص خانه های خالی متعلق به بانک ها گفت: بانک ها باید نسبت به ضوابطی که از طریق بانک مرکزی برای داشتن املاک تعیین شده، پاسخگو باشند. سازمان امور مالیاتی کشور طبق قانون با بانک ها مانند سایر افراد و بر مبنای ماده 54 مکرر قانون مالیات های مستقیم اقدام خواهد کرد. تکلیف سازمان امور مالیاتی مطالبه مالیات و واریز آن به حساب خزانه کشور است.
وی در پاسخ به این سوال که آیا خانه های خالی شناسایی شده دارای سند است یا فاقد سند و جزو خانه های تعاونی و قولنامه ای است؟ گفت: اطلاعات قطعا در سامانه املاک و اسکان کشور ثبت شده و الزما باید شماره پلاک ثبتی ملک درج شده باشد. طبق اطلاعاتی که در اختیار داریم، این خانه ها جزو خانه هایی است که ثبت شده هستند.
مستوفی در ادامه تاکید کرد: براساس دستور مقام معظم رهبری به مجمع تشخیص مصلحت نظام مبنی براینکه اسناد باید به صورت ثبتی مبنای اقدامات قرار بگیرد، قانون در حال اصلاح است و بعد از اینکه مجمع تشخیص مصلحت نظام قانون را با سیر مراحل قانون گذاری مصوب و ابلاغ کرد و باتوجه به ضوابطی که در آن قانون تعیین خواهد شد، حتما بحث املاک از طریق اسناد رسمی مورد پیگیری همه دستگاه های دولتی و اجرایی کشور قرار خواهد گرفت.
مدیرکل دفتر حسابرسی سازمان امور مالیاتی کشور درخصوص آخرین جزئیات از مالیات خانه های خالی گفت: براساس آخرین اعلام رئیس کل سازمان امور مالیاتی بالغ بر 18 هزار و 180 واحد مسکونی در کل کشور که بیش از 2 واحد مسکونی خالی در سال 1401 داشتند، در سامانه شناسایی و از طریق وزارت راه و شهرسازی اعلام شده است. چون داشتن کلید شناسایی واحد بین املاک امسال و سال گذشته ضروری است، اطلاعات را در اختیار وزارت راه و شهرسازی قرار دادیم و به مجردی که کلید واحد در اختیار سازمان قرار بگیرد، میزان مالیات عملکرد سال 1401 برای 18 هزار و 180 واحد مسکونی محاسبه و به مالکین اطلاع رسانی خواهد شد.
وی در توضیح کلید واحد گفت: باید مشخص شود که یک ملک سال گذشته هم در اختیار همان مالک و خالی بوده است و همان ملک در سال 1401 نیز خالی است و اگر این شرایط را داشته باشد، میزان مالیات دو برابر میزان مالیات واحدی است که در یک سال خالی خواهد بود و اگر 6 برابر در سال اول محاسبه مالیات انجام شود، برای سال دوم خالی بودن 12 برابر محاسبه خواهد شد.
مدیرکل دفتر حسابرسی سازمان امور مالیاتی کشور درخصوص مالیات خودروها و خانه های لوکس گفت: میزان مالیات مالکین خودروهای لوکس که در سال 1402 طبق مقررات قانون بودجه 1402 مشمول مالیات می شدند را اطلاع رسانی کردیم. مالکین تا پایان بهمن ماه فرصت دارند که مالیات را پرداخت کنند. اگر تا پایان بهمن ماه پرداخت نشود، شرایط مطالبه و ادامه سیر فرایند قانونی وصول مالیات از طریق سازمان امور مالیاتی انجام خواهد گرفت.
وی در پاسخ به این سوال که اگر مالیات پرداخت نشود، چه خواهد شد؟ گفت: اگر پرداخت نکردند اقدامات اجرایی را انجام می دهیم و در این راستا یکی از اقدامات این است که خودرو از طریق نیروی انتظامی توقیف می شود و نسبت به مطالبه و وصول مالیات حقه دولت اقدام می کنیم.
مستوفی درخصوص خانه های لوکس گفت: خانه ها در مرحله اول ممنوع المعامله می شود. اگر نسبت به عملیات اجرایی اقدام شود و شخصی که مالیات از او مطالبه شده است و مالیات قطعی شده است و نسبت به پرداخت مالیات اقدام نکند و همچنان مالیات پرداخت نشود، قطعا از طریق مزایده اموال نسبت به وصول حقوق دولت اقدام می کنیم.
وی درخصوص وصول مالیات خودروها و خانه های لوکس گفت: اطلاعات خانه های لوکس هنوز تکمیل نشده است اما درخصوص مالیات خودروهای لوکس در سال 1402 تا به امروز 6 میلیارد و 700 میلیون تومان است.
مدیرکل دفتر حسابرسی سازمان امور مالیاتی کشور در پاسخ به اینکه اخیرا از فردی صحبت شده که بیش از 150 خانه خالی دارد، این فرد چند سال دارد، اهل کجاست و چند خانه خالی دارد؟ گفت: براساس اطلاعاتی که از وزارت راه و شهرسازی به سازمان امور مالیاتی ارسال شده و این اطلاعات مستند به اطلاعات سامانه ملی املاک و اسکان کشور است، این مرد 20 ساله، اهل تهران و متولد سال 1382 است که مالک 153 واحد مسکونی خالی است.
وی در پاسخ به این سوال که 153 ملک این جوان 20 ساله در کدام شهرها قرار دارد؟ گفت: عمدتا در تهران و در تمام مناطق مختلف تهران قرار دارد. بیشتر در مناطق شرق تهران و برخی مناطق شمال تهران است. کوچک ترین متراژ املاک این جوان 53 متر و بزرگترین آن 227 متر است.
وی در پاسخ به این سوال که این جوان در چه حوزه ای فعالیت می کند، گفت: ایشان در حوزه دلالی خودرو مشغول به کار است.
بیشتر بخوانید: انجمن اقتصاددانان ایران: سیاست مالیاتی دولت بر دامنه فقر افزوده/ تعداد واقعی فقرا حداقل ۴۵ میلیون نفر است
مستوفی در پاسخ به این سوال که آیا این خانه ها صوری به نام این شخص شده یا مالک واقعی آن است و مساله پولشویی مطرح است؟ گفت: موضوع از طریق دفتر بازرسی، مبارزه با فرار مالیاتی و پولشویی سازمان امور مالیاتی کشور در حال پیگیری است و به مجرد اینکه به نتیجه قطعی برسیم و به طور کامل مشخص شد املاک به نام ایشان است و از محل درآمد ایشان به نام ایشان شده است و یا از طریق سایر فعالیت های پولشویی و برای رد گم کردن صرفا از نام ایشان سواستفاده شده است، حتما اطلاع رسانی عمومی خواهد شد. این اطلاعات از طریق وزارت راه و شهرسازی و براساس اطلاعات ثبت شده در سامانه ملی املاک و اسکان کشور در اختیار سازمان امور مالیاتی کشور قرار گرفته است.
وی در پاسخ به این سوال که آیا روش شناسایی دیگری وجود ندارد و آمار خانه های خالی تنها از طریق وزارت راه و شهرسازی اعلام می شود؟ گفت: طبق اصل 51 قانون اساسی، سازمان امور مالیاتی فقط صرفا مکلف به اجرای قانون در مطالبه مالیات است. براساس ماده 54 مکرر قانون مالیات های مستقیم که در تاریخ 5 آذر ماه 1399 مصوب شده است، صرفا اطلاعاتی که از طریق سامانه ملی املاک و اسکان کشور در اختیار سازمان قرار می گیرد، ملاک عمل برای مطالبه واحدهای مسکونی خالی است. البته همکاران ما در وزارت راه و شهرسازی قطعا با استفاده از تمامی ظرفیت های اطلاعاتی، املاک خالی را شناسایی و به سازمان امور مالیاتی اعلام می کنند.
وی در پاسخ به این سوال که آیا موارد مشکوک مانند مورد این جوان 20 ساله به سازمان ها و نهادهای ذیصلاح قانونی از جمله قوه قضاییه ارجاع خواهد شد؟ گفت: وقتی موضوع با رعایت تمامی ضوابط قانونی مرتبط و بعد از اینکه به نتایج قطعی برسد و باتوجه به احکامی که در قوانین مرتبط با موضوع وجود دارد، به مراجع ذیصلاح قانونی معرفی خواهد شد.
مدیرکل دفتر حسابرسی سازمان امور مالیاتی کشور در پاسخ به این سوال که نحوه محاسبه مالیات خانه های خالی چگونه است و فردی که یک خانه خالی دارد با فردی که 153 خانه خالی دارد، چه تفاوتی دارد؟ گفت: طبق قانون اگر هر شخصی بالای 30 دانگ یا 5 واحد مسکونی خالی به بالا داشته باشد، میزان مالیات مربوط به ماده 54 مکرر، دو برابر مالیات افرادی محاسبه می شود که زیر 30 دانگ یا 5 واحد مسکونی خالی داشته باشند.
اگر این اتفاق در سال دوم هم تکرار شود، باز هم دو برابر میزان مالیات سال قبل، محاسبه می شود. یعنی اگر یک نفر بالای 5 واحد مسکونی داشته باشد و برای سال دوم این واحدها را خالی نگه داشته باشد، 4 برابر مالیات فردی است که در یک سال خانه خود را خالی نگه داشته است.
محاسبه مالیات خانه های خالی براساس متراژ واحدها محاسبه می شود. براساس قانون مالیاتی که مبنای محاسبه قرار می دهیم در سال اول، 6 برابر میزان مالیات اجاره یک واحد عادی است. اگر فردی خانه خود را اجاره دهد و طبق قانون مشمول مالیات باشد، مالیات اجاره محاسبه می شود. اگر این خانه خالی باشد و به اجاره واگذار نشده باشد، 6 برابر میزان مالیات خانه اجاره شده، محاسبه خواهد شد.
مستوفی در پاسخ به این سوال که این جوان 20 ساله 153 خانه را طی چند سال خریده است؟ گفت: طبق اطلاعاتی که در اختیار سازمان قرار گرفته، سال ساخت خانه ها از سال 1382 تا به امروز است اما تاریخ تملک ایشان در سامانه ملی املاک و اسکان کشور درج نشده و به سازمان امور مالیاتی اطلاع رسانی نشده است. آنچه مشخص است در بازه زمانی 1401 این املاک مازاد بر 120 روز خالی از سکنه بوده است.
وی درخصوص مبلغ کل مالیاتی که این جوان باید پرداخت کند، گفت: بعد از اینکه وزارت راه و شهرسازی، اطلاعات تکمیلی ناظر بر ارائه کلید واحد بین واحدهای مسکونی خالی سال 1400 و سال 1401 در اختیار سازمان قرار دهد، این امکان را داریم که بتوانیم خانه خالی در سال های 1400 و 1401 و مبنای محاسبه دو برابری مطالبه مالیاتی را بر آن اعمال کنیم و میزان مالیات تعیین می شود.
برای این جوان احتمال بسیار زیاد مبنای محاسبه مالیات 4 برابری خواهد شد. بعد از دریافت اطلاعات از وزارت راه و شهرسازی مبلغ دقیق مالیات اعلام می شود. ارزش ملک ملاک عمل سازمان در محاسبه مالیاتی نیست و مبنا محاسبه، مالیات اجاره ای است که برای واحدها تعیین می شود.
مدیرکل دفتر حسابرسی سازمان امور مالیاتی کشور در پاسخ به این سوال که اگر این جوان وارث این 153 ملک باشد، محاسبه مالیات تغییر خواهد کرد؟ گفت: اگر ملک بیش از 120 روز در سال خالی باشد، مشمول موضوع ماده 54 مکرر قانون مالیات های مستقیم است. فارغ از اینکه ملک ابتیاع شده باشد یا به ارث رسیده باشد.
در قانون شرایطی را برای شناسایی ملک به عنوان ملک خالی تعیین کرده است؛ از جمله اینکه اگر در یک خانواده فردی به عنوان دانشجو در یک شهرستان دیگر مشغول به تحصیل باشد، می توانند یک واحد را در آن شهرستان در اجاره یا مالکیت دانشجو اختصاص دهند. بنابراین تمام شرایطی که در قانون تعیین شده است در محاسبات در نظر گرفته می شود اما اگر مشمول شرایط ماده 54 مکرر باشند، فارغ از اینکه ابتیاع باشد یا به ارث رسیده باشد و بیش از 120 روز در سال خالی باشد، از آن شخص مالیات موضوع ماده 54 مکرر مطالبه خواهد شد.
مستوفی در پاسخ به این سوال که پس از اعلام مبلغ مالیات به این جوان چه خواهد شد و چقدر فرصت پرداخت دارد و اگر پرداخت نشود، چه می شود؟ گفت: بعد از ابلاغ مبلغ نهایی مالیات، یک ماه فرصت پرداخت دارد و اگر پرداخت نشود، با صدور برگ مطالبه از ایشان مالیات مطالبه مکتوب خواهد شد و فرایند یک برگ مطالبه را سیر خواهد کرد. اگر ایشان به آن برگ اعتراض کنند، در هیئت های حل اختلاف مالیاتی اعتراض مورد رسیدگی قرار می گیرد.
در صورت قطعیت مالیات علاوه براینکه بلافاصله بعد از اینکه مالیات به ایشان اعلام می شود و پرداخت نمی شود، ملک از نظر سازمان تا قبل از پرداخت مالیات ممنوع المعامله است. یعنی قبل از اینکه مالیات پرداخت شود، اجازه انتقال به شخص دیگری را نخواهد داشت و اگر دفترخانه ای نسبت به انتقال این موضوع اقدام کند قبل از اینکه مفاصاحساب مالیاتی مربوط به ماده 54 مکرر قانون مالیات های مستقیم را بگیرد، متضامنا در پرداخت مالیات مسئول خواهد بود، بعد از قطعیت مالیات اگر نسبت به پرداخت اقدام نکند طبق ضوابط اجرایی، اقدامات اجرایی برای ایشان اعمال می شود و از طریق اموال شناسایی شده ایشان مالیات حقه دولت مطالبه خواهد شد.