رویداد۲۴ هدی کاشانیان: حضرت صالح (ع)، پیامبری است از نوادگان حضرت نوح (ع)، که بر قوم ثمود یا «اصحاب الحجر» که از اعراب و بت پرست بودند، مبعوث شد تا آن‌ها را به توحید و ترک فساد دعوت کند. دعوت حضرت صالح و انکار قوم ثمود مدتها ادامه یافت تا آنکه طغیان را به این حد رساندند که «ناقه صالح» یعنی معجزه الهی این پیامبر را کشتند و بعد از آن، مشمول عذاب الهی و هلاک شدند.
حضرت صالح (ع) پسر ثمود پسر عاد پسر ارم پسر سام پسر حضرت نوح بود و اما مشهور آن است که: صالح پسر عبید پسر اسف پسر ماشخ پسر عبید پسر حاذر پسر ثمود پسر عاثر پسر ارم پسر سام بود. حضرت صالح از حیث زمان بعد از حضرت نوح (ع) و قبل از حضرت ابراهیم (ع) است. همچنین گزارشی وجود دارد که بین حضرت صالح و پیامبر قبل از او، یعنی حضرت هود (ع) صد سال فاصله بود. گفته شده صالح (ع)، ۲۸۰ سال عمر کرد و مدفن او، در قبرستان وادی السلام نجف در کنار حضرت هود (ع) است.
صالح، در حدود ۱۶ سالگی به پیامبری مبعوث شد. نقل شده است، تا سن ۱۲۰ سالگی قومش را به توحید دعوت می‌کرد اما آن‌ها به دعوت او توجهی نمی‌کنند. صالح به آنان می‌گوید من یک درخواست از خدایان شما می‌کنم و شما هم یک درخواست از خدای من داشته باشید تا حق روشن شود. صالح درخواستش را از بت‌ها مطرح می‌کند ولی پاسخی نمی‌گیرد و در مقابل، بت‌‌پرستان به صالح می‌گویند از خدایت درخواست کن شتری را از دل کوه بیرون آورد که این اتفاق می‌افتد. قرآن، صالح را پیامبر قوم ثمود معرفی می‌کند که به دلیل پیروی نکردن از او عذاب شدند. صالح قوم ثمود پس از قوم عاد و از عرب‌های یمن بودند به نقل برخی تفاسیر، قوم ثمود، حدود هفتاد بت برای پرستش ساخته بودند. شتری که به عنوان معجزه حضرت صالح از دل کوه بیرون آمد. صالح از قومش خواسته بود که شتر را نکشند؛ اما آن‌ها شتر را کشتند و خداوند قوم ثمود را به دلیل نافرمانی عذاب کرد. خداوند آب آن منطقه را تقسیم کرد، یک روز برای نوشیدن شتر و روز دیگر برای مردم، ناقه در روز خود برای نوشیدن آب می‌آمد و در پایان روز می‌رفت، و قوم در روزی که آب سهم ناقه بود، از شیر او استفاده می‌کردند.
بیشتر بخوانید: زندگینامه حضرت ایوب
دعوت به پرستش خدای یکتا، همان دعوت توحیدی است که در تمام شرایع و تعالیم الهی وجود داشت؛ و از آنجا که خداوند در هر امری مرجع بوده و تمام چیزها در مقابل او خضوع دارد و همه امور در دستان اوست؛ مجالی برای شرک و بت‌پرستی باقی نمی‌ماند و به سوی قوم ثمود، برادرشان صالح را (فرستادیم)؛ گفت: ای قوم من! خدا را پرستش کنید، که معبودی جز او برای شما نیست! اوست که شما را از زمین آفرید، و آبادی آن را به شما واگذاشت! از او آمرزش بطلبید، سپس به سوی او بازگردید...
توبه و استغفار از دیگر اموری بود که صالح نبی بر آن تاکید داشت و قوم خود را به استغفار و توبه از شرکی که به آن معتقد بودند، ترغیب می‌کرد. توبه و طلب استغفار اولین گامی است که خداوند در پیش روی انسان برای جبران خطاها و بازگشت وی به راه راست گذاشته است. در بیان تفاوت میان استغفار و توبه گفته‌اند: استغفار طلب عفو و چشم پوشی از گناهان گذشته، بدون در نظر گرفتن آینده است؛ اما توبه طلب عفو از گذشته، همراه با تعهد به ترک گناه در آینده می‌باشد. در حقیقت حضرت صالح در بیان مؤاخذه قوم خود فرمود: چرا شما برای دریافت صدق دعوت، پیوسته به عذاب الهی روی آورده و در مورد آن تفکر نمی‌کنید و برای گرفتار شدن به عذاب عجله می‌کنید؟! یعنی نمی‌دانستند که اگر مستحق عذاب باشند، حیات انسان تمام شده و مجالی برای ایمان آوردن وجود ندارد! به همین دلیل حضرت صالح تأکید داشت که در صدق دعوت من در جنبه مثبت و رحمت الهی امتحان کنند، بعد نظر دهند!
حضرت صالح قوم خود را از انجام دادن فسادی که منجر به مختل شدن حیات و امور خاص و عام مردم می‌شد، بر حذر می‌داشت؛ زیرا خداوند اراده نموده تا انسان از نیروهای درونی خود که در وجود او به ودیعه گذاشته، یا برای او مسخر شده، استفاده نماید؛ بنابراین هر کس از این اساس و قانون تخطی نماید، نفس خود را در معرض عذاب الهی قرار داده است.
به گزارش رویداد۲۴ به امر خداوند آب آن منطقه تقسیم شد، یک روز برای شُرب ناقه و روز دیگر برای مردم! ناقه در روز خود برای نوشیدن آب می‌آمد و در پایان روز می‌رفت، و قوم در روزی که آب سهم ناقه بود، از شیر او استفاده می‌کردند. اما عواملی چون استکبار، طغیان‌گری، روحیه ظلم و ستمگری، کفر و الحاد قوم ثمود موجب شد که شقی‌ترین آن‌ها ناقه را پی کند. قوم صالح، بعد از پی کردن ناقه، بی‌شرمی را به نهایت خود رسانده و گفتند: «ای صالح! اگر تو از فرستادگان خدا هستی، آن‌چه ما را با آن تهدید می‌کنی، بیاور!» صالح به آن‌ها گفت: سه روز در خانه‌هایتان بهره‌مند گردید و بعد از آن، عذاب الهی فرا می‌رسد، وعده‌ای که دروغ نخواهد بود. هنگامی‌که قوم ثمود عذاب الهی را مشاهده کردند، از کردار خود پشیمان شدند، اما دیگر سودی نداشت و صیحه آسمانی آن‌ها را در برگرفته، پس آن‌ها از شدت عذاب به صورت خشک شده، به روی افتاده و هلاک شدند.
قبر صالح در قبرستان وادی السلام نجف است که در جریان اشغال عراق توسط بریتانیا به سال ۱۳۳۳ ق آسیب دید. بر روی مرقد یک سنگ قدیمی سرخ رنگی قرار داشت که طول آن در حدود ۷۰ سانتیمتر و عرض آن ۲۰ سانتیمیر و روی آن با خط کوفی نوشته شده بود که اینجا قبر هود و صالح است. برای جلوگیری کردن از دزدیده شدن این سنگ، آن را درون یک استوانه قرار داده بودند. اما به هنگام اشغالگری بریتانیا این سنگ که دلیلی برای این مرقد بود ناپدید گشت. مرقد پیامبران هود و صالح، پس از رفع محاصره، بنای فعلی به سال ۱۳۳۷ ه..ق در همان نقطه‌ای که سید بحرالعلوم تعیین کرده بود، بنیاد شد.