رویداد۲۴ محمدصادق رامتین: علیرضا قربانی روز پنجشنبه از لغو هفت شب کنسرت خود در شهر اصفهان خبر داد. او در بیانیه‌ای با مطلع «روزگار غریبی است نازنین» در صفحه اینستاگرام خود به «پیگیری‌های خارج از تصور تیم برگزاری کنسرت در شهر اصفهان» اشاره کرد که به جایی نرسیده و در نهایت کنسرت لغو شده است. دلیل لغو کنسرت، حضور نوازنده زن در بین گروه نوازندگان علیرضا قربانی اعلام شد!
این دومین بار است که کنسرت علیرضا قربانی در اصفهان به همین دلیل لغو می‌شود. یک ماه پیش در پی اعلام خبر لغو کنسرت قربانی در اصفهان، محمود سالاری معاون وزیر ارشاد در امور هنری اعلام کرد کنسرت قربانی مجوز‌های لازم را از اداره کل فرهنگ و ارشاد استان اصفهان داشته و از این نظر هیچ مشکلی برای اجرای ایشان وجود نداشته، اما متاسفانه «برخی ناهماهنگی‌ها با ارشاد استان منجر به لغو این کنسرت شده است.» سالاری گفته شخص وزیر با استاندار صحبت کرده و قرار است این مشکل به زودی رفع شود.
جالب اینجاست که خود محمود سالاری یک ماه پیش در تاریخ ۲۵ مهر در واکنش به سوالی درباره شایعه لغو کنسرت به خاطر حضور نوازنده خانم گفته بود «ین یک گمانه‌زنی است، چون ما در شهر اصفهان هنرستان موسیقی دختران را داریم و زیر نظر وزارت ارشاد است. ضمن اینکه شب قبل هم گروه دیگری از خوانندگان پاپ در آن سالن برنامه اجرا کرده است.»
این مقام وزارت ارشاد در اظهار نظر عجیبی گفته بود، ما هنوز به این نتیجه نرسیدیم که دلیل لغو کنسرت، حضور نوازنده خانم بوده است یا چیز دیگر؛ «بالاخره شرایط منطقه ملتهب است و شاید هم به دلیل موارد این چنینی بوده است.»
او در تاریخ ۲۵ مهر ابراز امیدواری کرد که مشکل کنسرت به زودی حل شود. به ظاهر مشکل حل شده بود قرار بود کنسرت هفت شبه و ۱۴ سانسه علیرضا قربانی در اصفهان برگزار شود که بار دیگر خبر لغو کنسرت منتشر شد. این بار بدون هیج رودروایسی، دلیل لغو کنسرت حضور نوازنده زن در گروه نوازندگان علیرضا قربانی اعلام شد.
توضیحات محمدرضا جان‌نثاری معاون سیاسی و امنیتی استانداری اصفهان موید نگاه دولت ابراهیم رئیسی به ماجرای لغو کنسرت‌هاست. جان نثاری در یک نشست خبری گفته «بحث اینکه آقای قربانی می‌خواهد در اصفهان کنسرت اجرا کند هیچ مانع قانونی نداشت مگر یک نکته؛ و آن نکته این است که ایشان در تیم نوازندگان خود از خانم نوازنده استفاده می‌کرد.»
او مدعی شده «این موضوع هنوز تعریف قانونی ندارد و یک چیز نویی است و حتماً باید وزارت ارشاد راجع به این موضوع تصمیم ملی بگیرد و ابلاغ کند که آیا اجازه هست این کار را بکنیم یا نه. چون نظرات فقهی در قبال این موضوع متفاوت است که آیا زن می‌تواند تک‌نواز باشد؟ در این زمینه نظر فقهی وجود دارد و باید برای آن تکلیف ملی معلوم شده و ابلاغ شود. دوم اینکه توجه کنید که ما باید همه افکار عمومی را در نظر بگیریم، بالاخره قشر عظیمی از افکار عمومیِ ما این موضوع را نمی‌پسندند. صراحت هم ندارد، تعیین تکلیف رسمی هم درباره این موضوع نشده است.»
جالب اینجاست که معاون سیاسی استاندار اصفهان که یک جمله بالاتر از قانون حرف زده بود، در ادامه اظهاراتش به «وضعیت خاص اصفهان از لحاظ اعتقادات مردم» اشاره می‌کند و می‌گوید «اینجا را نمی‌شود با جای دیگر مقایسه کرد و از تک‌نواز زن استفاده کرد!!!»
موضوع لغو کنسرت‌ها در کشور چیز جدیدی نیست. روزنامه شرق در سال ۱۱ شهریور سال ۱۳۹۳ منتشر کرد، ۱۳ استان کشور برای اجرای صحنه‌ای موسیقی بانوان محدودیت ایجاد می‌کنند. مشهد تحت رهبری حجت‌الاسلام علم الهدی امام جمعه این شهر سال‌هاست که اعلام خودمختاری کرده بود و از قواعد رسمی کشور در خصوص نحوه اعطای مجوز کنسرت تبعیت نمی‌کرد.
سال ۱۳۹۵ سخنگوی وزارت ارشاد اعلام کرد سیاست این وزارتخانه در دولت حسن روحانی از ابتدا اینگونه بوده که برای برگزاری کنسرت در دو شهر مذهبی مشهد و قم مجوز ندهد و تاکنون هیچ کنسرتی در این دو شهر برگزار نشده است. ظاهرا اصفهان هم قصد اعلام خودمختاری در برابر قوانین رسمی کشور را دارد. جان‌نثاری گفته «در همه جای دنیا این‌طور است که یک کاری که می‌خواهند در استان‌ها انجام دهند کلیت کار را به حاکم یا مسئول آن استان می‌دهند و می‌گویند شما تدبیر کن.»
مشخص نیست منظور جان‌نثاری از «تدبیر» چیست، اما اگر منظور او ایجاد قوانین مغایر با قوانین موضوعه مجلس شورای اسلامی باشد، این ادعا به طور کامل باطل است. ایران یک کشور با حاکمیت مرکزی است و ادعای جان‌نثاری زمانی قابل اجراست که سیستم حاکمیت کشور به «فدرال ایالتی» تغییر کند.
البته معاون سیاسی استانداری اصفهان تکلیفش را با قوانین کشور روشن کرده و گفته «من تابع فقه و مسئله شرعی و مواردی هستم که به قانون تبدیل می‌شود.» به این ترتیب معاون سیاسی استاندار هر قانونی را هم قبول ندارد! و از منظر او تنها قوانینی قابل اجرا هستند که شرعی باشد! احتمالا جناب ایشان مثلا در قوانین راهنمایی رانندگی هم باید به دنبال شرع باشند!
ادعای جان‌نثاری درباره وجود خلاء قانونی در موضوع نوازندگی زنان بی‌اساس است. در مورد نوازندگی زنان هیچ منع قانونی وجود ندارد. علاوه بر این تیرماه ۱۳۹۵ دستورالعمل اجرایی سال ۱۳۶۳ درباره ممنوعیت هر گونه دخالت اداره اماکن و نیرو‌های انتظامی در محتوای برنامه‌های موسیقیایی به تصویب هیات وزیران دولت حسن روحانی رسید و به این ترتیب این دستورالعمل، شأنیت قانونی پیدا کرد. این ابلاغیه که پشتوانه تصویب هیات وزیران را دارد، از منظر قانونی حضور نوازندگان زن در صحنه‌های کنسرت بلامانع است.
به جز اعلام خودمختاری اصفهان، موضوع لغو کنسرت‌ها از دو منظر جالب توجه است؛ نخست اینکه باید ادعای مقام استانداری و وزارت کشور درباره پدیده نوازنده زن و اینکه «چیز نویی» هست یا نه را راستی‌آزمایی و دیگر اینکه استاندارد وزارت کشور دولت رئیسی در مقطع کنونی را باید با روز‌های بعد از اعتراضات ۱۴۰۱ مقایسه کرد.
پاسخ این سوال نیاز به هیچ توضیحی ندارد و هر مخاطب عاقلی می‌داند حضور زنان در حوزه نوازندگی حتی بعد از انقلاب اسلامی چقدر باسابقه است؛ بنابراین رویداد۲۴ در این گزارش تنها به سابقه حضور نوازندگان زن تنها در شهر اصفهان در دولت‌های اصلاحات و میانه‌رو بسنده کرده است. جالب است بدانید علیرضا قربانی تور کنسرت‌های «با من بخوان» خود را مرداد ماه ۱۳۹۸ هم در کاخ چهلستون برگزار کرده و در آن زمان (دولت حسن روحانی) بدون هیچ مشکلی برای نوازنده زن گروه، این تور برگزار شده است.
آنچه در موضوع لغو کنسرت قربانی مهم است، استاندارد دوگانه دولت کنونی است؛ آنهم در زمان بحران و در دوره‌ای که از بحران گذشته است. پاییز سال گذشته خواننده‌ها در اعتراض به برخورد با معترضان، یکی بعد از دیگری کنسرت‌های خود را لغو کرده بودند و دولت در استانداردی دوگانه از خواننده‌ها درخواست می‌کرد کنسرت‌های خود را از سربگیرند.
آغاز کنسرت‌ها در بهمن ماه با خواننده‌های پاپی نظیر سیروان خسروی و زانکو، سر و صدای زیادی به دنبال داشت. برگزاری کنسرت‌ها آنقدر سطح پایین و نازل بود که رسانه‌های حاکمیتی، کنسرت زانکو را «نقطه عطف» صنعت موسیقی ایران خواندند!
بیشتر بخوانید:
عادی‌سازی شرایط با زانکو! / چرا نگاه حاکمیت به برگزاری کنسرت تغییر کرده است؟
بازگشت محمدمهدی اسماعیلی به تنظیمات کارخانه/ چرا کنسرت‌ها دوباره ممنوع شد؟
خبرگزاری تسنیم بهمن ماه نگران «فشار اقتصادی وارد شده بر اهالی موسیقی در خلال اعتراضات بود» و در گزارشی از «بحران تعطیلی کنسرت‌ها» حرف زده و گفته بود «آنها کار خود را از دست داده بودند و هیچ جایی هم برای کسب درآمد برایشان وجود نداشت. کار به جایی رسید که برخی از اهالی موسیقی به فروشِ وسایل شخصی و حتی سازهایشان روی آوردند.»، اما ظاهرا تعطیلی کنسرت‌ها زمانی برای نظام به «بحران» تبدیل می‌شود که خودش تشخیص بدهد و در سایر مواقع، «تعطیلی» نه تنها بحران نبوده بلکه «اصل» است.
در همین مدت خبرگزاری‌های دولتی اعلام کردند مشکلات ممنوعیت برگزاری کنسرت در شهر‌هایی که پیش از برای اهالی موسیقی مشکل‌ساز بودند، حل شده است! اسفند ۱۴۰۱ خبرگزاری ایسنا نوشت «با اجرای پرواز همای در یزد» مشکل ممنوعیت برگزاری کنسرت در این شهر تا حدودی حل شده است. پیش از این کنسرت هم حجت اشرف‌زاده موفق شده بود در شهر نیشابور کنسرت برگزار کند، در حالی که اجرا در استان خراسان رضوی سال‌ها بود با ممنوعیت رو به رو بود.
البته طولی نکشید که حاکمیت به تنظیمات کارخانه برگشت. خرداد ماه شاهد سلسله ممنوع‌الکاری خوانندگانی نظیر رضا صادقی محسن یگانه، ماکان بند، بابک جهانبخش و امید حاجیلی بودیم. چهار دهه تجربه بگیر و ببند و ممنوعیت در موسیقی و همزمان دست به دامن موسیقی شدن در زمان‌های بحران نشان‌دهنده استاندارد دوگانه حاکمیت است؛ استاندارد دوگانه‌ای که چهره‌های تندرو نظیر جان‌نثاری را هم دچار خطای «خلاء قانونی» و «خودمختاری» استان‌ها کرده است.