رویداد۲۴ هدی کاشانیان: حضرت اسحاق (ع) دومین فرزند حضرت ابراهیم (ع) است که نام مادر این بزرگوار نیز ساره است و پس از سال‌ها چشم انتظاری، دیده به جهان گشود. مشهور لغویان «اسحاق» را واژه‌اى عبرى مى دانند که از «یصحاق» به معناى «مى‌خندد» گرفته شده است، زیرا که به واسطه تولد یافتن وى در زمان غیرمنتظر و کبر سن والدین، بدین اسم موسوم گشت و ساره پیش از تولد او گفته است خدا مرا خندان و مسرور ساخت.
حضرت اسحاق (ع) فرزند حضرت ابراهیم (ع) و ساره است که در فلسطین به دنیا آمد. نسب حضرت اسحاق را چنین بیان کرده اند: اسحاق بن ابراهیم بن تارخ بن ناحور بن اشوع بن ارعوس بن فالغ بن عابر - و هو هود النبى - بن شانح بن ارفخشد بن سام بن نوح بن لمک بن متوشلخ بن اختوخ - و هو ادریس النبی - بن ارد بن قینان بن انوش بن شیث بن آدم (ع).
خداوند پیش از تولد اسحاق، پدر و مادر او را از این رخداد آگاه کرده و به آن‌ها بشارت تولد چنین فرزندی داده است. تولد اسحاق پنج یا ۱۳ سال بعد از حضرت اسماعیل دانسته شده است؛ در روایتی از امام صادق علیه السلام سؤال شد که بین بشارت ابراهیم به اسماعیل و بشارت او به اسحاق، چقدر فاصله بود؟ فرمود: پنج سال فاصله بود. هنگام تولد اسحاق، پدرش بیش از ۱۰۰ سال داشته و مادرش ۹۰ ساله بوده است.
بیشتر بخوانید: زندگینامه حضرت هارون
حضرت اسحاق جد بنی‌اسرائیل است و چنانکه جبرئیل بشارت داد، از نسل او پیامبرانی از جمله یعقوب، یوسف، داوود، سلیمان، ایوب، موسی و هارون، متولد شدند. حضرت اسحاق علیه السلام در ۱۸۰ سالگی درگذشت و در نزدیکی بیت المقدس، در شهر الخلیل در فلسطین امروزی دفن شد.
به روایت عهد عتیق اسحاق در ۳۷ سالگی مادر خود را از دست داد و در ۴۰ سالگی ازدواج کرد. حضرت اسحاق به سفارش پدر و مساعدت خادم وی، همسرش را از بومیان سرزمین ناحور در ارام نهرین از قبیله ای که ابراهیم (ع) بدان وابستگی داشت، برگزید. بر پایه اشارات سفر پیدایش، زوجه وی رِفقه، دختر بتوئیل، پسرِ برادر ابراهیم (ع)، بوده است. نتیجه این پیوند بعد از ۲۰ سال دو پسر تؤم بود که از زمانی که در بطن مادر خود پرورش می یافتند، منازع یکدیگر بوده اند. فرزند اول را عیسو و دیگری را که به دنبال وی به جهان آمده بود، یعقوب نام نهادند. با گذشت زمان عیسو صیادی حاذق شد و محبوب اسحاق شد و یعقوب که مورد علاقه رفقه بود، به«چادرنشینی» (شبانی) روی آورد. به روایت تورات، زمانی اسحاق ناچار شد که به دلیل پیدایش خشکسالی راهی ِ سرزمین جرار شود.
وی در بدو ورود خود به جرار، از بیم آنکه مردم آن سرزمین به خاطر تصاحب زوجه اش رفقه، وی را به قتل رسانند، مجبور شد وی را خواهر خود بخواند، شایان ذکر است که این روایت به نوعی ديگر در مورد ابراهیم( ع) در جرار هم آمده است. اسحاق در جرار به کشاورزی پرداخت و در این کار پیشرفت کرد و دارایی فراوانی بدست‌آورد. وی گاه رشک همسایگان را برمی انگیخت و ناچار بود براي پرهیز از اصابت، در وادی‌های اطراف روزگار بگذراند از جمله در بئر شبع چاه آبی حفاری و مذبحی هم براي پرستش، برپا کرد.
حضرت اسحاق از جمله انبیاء الهی است که خداوند عنایت ویژه‌ای به وی داشت. نام ایشان هفده مرتبه در قرآن ذکر شده که در برخی موارد به نبوت وی تصریح نموده و می‌فرماید: ما او را به اسحاق -پیامبری از شایستگان- بشارت دادیم!
حضرت اسحاق علاوه بر اینکه به عنوان نبی مثل سایر پیامبران به ایشان وحی می‌شد، دارای صحف نیز بود و خدای تبارک خطاب به پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرماید: «بگو: به خدا ایمان آوردیم و (همچنین) به آنچه بر ما و بر ابراهیم و اسماعیل و اسحاق... نازل گردیده.»
دین و شریعت اسحاق نبی همان دین حضرت ابراهیم یعنی اسلام ذکر شده که قرآن می‌فرماید: «و ابراهیم و یعقوب (در واپسین لحظات عمر،) فرزندان خود را به این آیین، وصیت کردند، (و هر کدام به فرزندان خویش گفتند:) فرزندان من! خداوند این آیین پاک را برای شما برگزیده است و شما، جز به آیین اسلام (=تسلیم در برابر فرمان خد) از دنیا نروید!»
مراد از "بَنِیهِ" چهار نفر هستند که عبارتند از: اسماعیل، اسحاق، مدین و مداین چنانکه وقتی حضرت یعقوب (ع) در آخرین لحظات عمر شریفش از فرزندان خود پرسید: «پس از من، چه چیز را می‌پرستید؟ گفتند: خدای تو و خدای پدرانت، ابراهیم و اسماعیل و اسحاق، خداوند یکتا را، و ما در برابر او تسلیم هستیم.» پس دین اسحاق همان دین پدرش ابراهیم بود که به دین حنیف تفسیر شده است. دینی که اساس آن بر توحید بنا شده و به هرگونه شرک و عبادت غیر خدا دست رد می‌زند و برای بشریت واجب و نعمت بزرگ الهی لحاظ می‌شود.
اسحاق به سن صد و شصت سالگى فوت نمود و در جوار پدرش دفن شد. بهرحال بیش تر مورخان عمر اسحاق را ۱۸۰ سال نوشته اند، ولى ابن اثیر عمر ایشان را ۱۶۰ سال یادآوری نموده است. آرامگاه مطهرش در شهر قدس خلیل در نزديک آرامگاه مقدس پدرش حضرت ابراهیم (ع) قرار گرفته است.