کاظم غریب آبادی در نشست «نقش سازمان های غیردولتی در زمینه حقوق بشر» که از سوی موسسه صیانت از حقوق زنان برگزار شد، گفت: برخی کشورهای غربی این پیام را مخابره می کنند که اسلام و کشور ایران میانه ای با حقوق بشر ندارد در حالی که این پیام یک دروغ محض است و هم ایران و هم دین اسلام اعتقاد راسخی به حقوق بشر دارد و اگر در ایران موضوع حقوق بشر مطرح می شود برای اصلاح وضع موجود حقوق بشر جهانی است.
غریب آبادی گفت: باید بررسی شود که چه چالش هایی در حوزه حقوق بشر وجود دارد. باید اذعان کرد که موضوع حقوق بشر به عنوان یک دغدغه جهانی مطرح است، البته حقوق بشر صرفا یک چالش صددرصدی نیست بلکه دستاوردهای مثبتی هم داشته است. همین که اسنادی در این زمینه تهیه شده یک دستاورد خوب است، بنابراین در راستای برطرف کردن مشکلات و چالشهای موجود کشورهای دغدغه مند باید تلاش بیشتری کنند و این موضوع را توسعه دهند.
وی گفت: متاسفانه می بینیم که جامعه جهانی نتوانسته به اهداف تعیین شده خود برسد که یکی از اهداف اصلی آن ایجاد صلح و آرامش است، امنیت یک موضوع حقوق بشری است و یکی از وظایف شورای امنیت حفظ صلح و امنیت بین المللی است. اما آیا واقعا الان که شش دهه از پیدایش سازمان ملل می گذرد امنیت کافی در جوامع وجود دارد؟ لذا این موضوع نشان می دهد که حقوق بشر به اهداف خود نرسیده و با چالشهای مختلفی روبرو است.
غریب آبادی با بیان اینکه حقوق بشر جهانی ۵ وجه دارد، گفت: وجه مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی وجوه حقوق بشر هستند. چالش اول حقوق بشر این است که به همه این ابعاد توجه نمی‌کند و فقط بعد مدنی و سیاسی را مدنظر قرار داده و به بعدهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی توجهی ندارند.
وی گفت: چالش دوم انحصارطلبی است. کشورهای غربی می گویند که ما مبدا حقوق بشر هستیم و صاحب حق هستیم برای تذکر و گوشزد کردن آن به سایر کشورها و ما هستیم که می توانیم تحریم کنیم و این حقوق بشر مال ما است.
حقوق بشر در تمامی ابعاد جهان شمول نیست
غریب آبادی گفت: غربی ها اعتقاد دارند که حقوق بشر به تمام معنا جهان شمول است. این چالش دیگر برای حقوق بشر است. باید گفت که حقوق بشر در تمامی ابعاد جهان شمول نیست. چون کشورها دارای تفاوت و تنوع فرهنگی هستند. البته حقوقی مثل حق حیات و منع شکنجه حقوقی جهان شمول هستند و در این موارد ما با آنها هم عقیده هستیم؛ اما در برخی از موضوعات غربی ها می خواهند حرف خود را تحمیل کنند. مثلا اعدام قاچاقچیان مواد مخدر را آنها قبول ندارند و می گویند چون ما اعدام نداریم دیگران هم نباید اعدام داشته باشند. باید از آنها پرسید که آیا می شود این موضوع را به همه کشورها تحمیل کرد؟ مثلا در ایران سالی ۴هزار نفر به خاطر استعمال مواد مخدر می میرند و نیز اینکه آمار کشفیات مواد مخدر در ایران به میزان کشفیات کل دنیا است. چون ایران همسایه بزرگترین تولیدکننده تریاک است.
معاون امور بین الملل ستاد حقوق بشر توضیح داد: موضوع دیگری را که آنها می خواهند به دیگر کشورها تحمیل کنند بحث حقوق همجنس بازان است. لذا در این موارد است که ما می گوییم باید به تنوع فرهنگی دیگر کشورها احترام گذاشت. غریب آبادی گفت: چالش دیگر وجود داشتن رفتار تبعیض آمیز با دیگر کشورها است؛ برخی کشورها حتی نظام دموکراسی هم ندارند و مردم سالاری در آن جا رعایت نمی شود اما این کشورها داعیه حقوق بشر دارند.
وی ادامه داد: استفاده ابزاری و سیاسی هم یکی دیگر از چالش های حقوق بشر است که این ابزار را علیه کشورهایی مثل ایران استفاده می کنند. باید پرسید مگر وضعیت حقوق بشر ما نسبت به کشورهای دیگر بدتر است که این همه فشار می آورند در کشورما سالی یکبار انتخابات برگزار می شود اما کشورهای همسایه این وضعیت را ندارند و انتخاباتی در آنجا برگزار نمی شود با این حال برای آنها گزارشگر ویژه تعیین نمی شود اما برای ما تعیین می شود. این نشان می دهد کشوری که با سیاستهای آنها همسویی ندارد از دید آنان کشوری بد است و هر کشوری که با سیاست های آنها همسو باشد کشوری خوب است.
تلاش برای تحمیل سبک زندگی غربی از دیگر چالش های حقوق بشر
غریب آبادی گفت: یکی دیگر از چالش های حقوق بشر تلاش برای تحمیل سبک زندگی غربی است که این موضوع در همان موضوع جهان شمولی قرارمی گیرد آنها می گویند رفتار، کردار و اعمال ما باید الگویی برای سایر کشورها باشد و آنها از ما الگو پذیری کنند.
معاون امور بین الملل ستاد حقوق بشر در ادامه صحبتهای خود گفت: با همه این چالش های موجود در حوزه حقوق بشر جهانی باید پرسید که چرا این چالش ها برطرف نمی شود، این در حالی است که اسناد حقوق بشری آن موجود است، دفتر حقوق بشر، مجمع عمومی سازمان ملل و شورای امنیت وجود دارد. چرا با این همه سازو کار این چالش ها برطرف نمی شود و این موضوع آفت اصلی و چالش اصلی در حوزه حقوق بشر جهانی است.
غریب آبادی در خصوص رویکرد ایران به حقوق بشر اظهار کرد: رویکرد ایران به موضوع حقوق بشر ناشی از سه اصل است. اولین رویکرد مبانی دینی حقوق بشری ما است. ما کشوری اسلامی هستیم و مبانی اسلامی برای ما حائز اهمیت است. البته نباید ذهن ها به سمت محدودیت ها برود. اعتقاد داریم که ادیان الهی در حوزه حقوق بشر بسیار پیشرفته هستند و دین اسلام هم در حوزه حقوق بشر حرفهای زیادی دارد. مثلا کرامت انسانی که ۱۴ قرن پیش اسلام ارائه داده است اما غربی ها پس از جنگهای جهانی به آن رسیده اند حتی دوقرن پیش زن را عامل بدبختی می دانستند.
وی درباره رویکرد دوم ایران گفت: اصل دوم ما برگرفته از قانون اساسی ما است در قانون اساسی حقوق مردم به نحو مطلوبی بیان شده است که اگر آن را با دیگر کشورها به خصوص کشورهای غربی مقایسه کنیم، می بینیم که قانونی بسیار پیشرفته است.
معاون امور بین الملل ستاد حقوق بشر گفت: رویکرد سوم ما ناشی از تعهدات بین المللی ما است. ایران عضو نهادهای بین المللی مختلفی است که گزارشات خود را به مجامع ذیربط بین المللی ارائه می دهد و ما هیچ وقت ناقض تعهدات بین المللی خود نبوده ایم.
غریب آبادی گفت: با توجه به این سه رویکرد ایران در موضوع حقوق بشر یک راهبرد اصلی اتخاذ شده است که متکی بر ۴ اصل است.
وی گفت: راهبرد اول ما تعامل سازنده و متقابل با دیگر کشورها است. ما ارتباط و تعامل خوبی با سازمان ملل، کمیسیون حقوق بشر و امثال آن داریم.
معاون امور بین الملل ستاد حقوق بشر ادامه داد: راهبرد دوم ما پاسخگویی به اتهامات است. کشور ما به خاطر نگاه دوگانه غرب از گذشته تاکنون آماج حملات مختلفی بوده است. ما می توانستیم بگوییم که این حملات همیشه وجود دارد و به آن توجه نکنیم یا اینکه چون در جوامع بین المللی حضور داریم بهتر آن است که به آنها پاسخ دهیم و اتهامات آنها را بی جواب نگذاریم که ما راه حل دوم را انتخاب کردیم.
غریب آبادی گفت: لذا پاسخ هایی را برای بیانیه ها و گزارشات آنها تهیه کرده ایم و در این زمینه بسیار فعال هستیم چون نمی خواهیم اذعان عمومی جوامع بین المللی دید بدی نسبت به کشور ما داشته باشد.
وی اظهار کرد: انعکاس دستاوردهای خود در حوزه حقوق بشر راهبرد دیگر کشور جمهوری اسلامی ایران است که در این حوزه هم ما عملکرد بسیار خوبی داشته ایم مثلا در حق مسکن و بهداشت اقدامات خوبی انجام شده در حالی که کشورهای غربی در این زمینه فعالیتهای قابل توجهی نداشته اند.
معاون امور بین الملل ستاد حقوق بشر گفت: به عنوان نمونه یکی از اقدامات دیگر ما حضور در اجلاس اقلیت های دینی سازمان ملل بود که در آن حضور مناسبی داشته و یکی از نمایندگان اقلیت ها را هم در این سفر به همراه داشتیم و در آن اقدامات خود را در این خصوص ارائه دادیم.
غریب آبادی بیان کرد: رصد و پایش حقوق بشر دیگر کشورها از جمله کارهای مهم و اساسی ما است و رصد دقیقی در حوزه حقوق بشر آنها داریم و گزارشات خوبی تاکنون تهیه شده و در آینده نیز تهیه خواهد شد. هر چند که نگاه ما به آنها سیاسی نیست و کاملا حقوق بشری است.
اقدامات ایران برای ارتقای حقوق بشر در کشور
وی گفت: حال باید پرسید که چه اقداماتی برای ارتقای حقوق بشر در ایران انجام شده است. یکی از این کارهای اساسی تشکیل ستاد حقوق بشر است که ستادی فراقوه ای است و چندین وزیر در آن عضویت دارند همچنین تشکیل کمیته حقوق بشر در مجلس شورای اسلامی، کمیسیون اصل نود و فراکسیون حقوق بشر از دیگر اقدامات برای ارتقا حقوق بشر در ایران است.
معاون امور بین الملل ستاد حقوق بشر گفت: اینها نشان می دهد که ساختارهای خوبی را در این زمینه داشته ایم و این پیام را دارد که کشور ما برای حمایت از حقوق بشر اراده خوبی دارد.
وی گفت: اکنون هر سه قوه توجه ویژه ای به موضوع حقوق بشر دارند. دبیرخانه حقوق شهروندی در قوه قضائیه راه اندازی شده است و هر کسی که از این امر گلایه ای داشته باشد می تواند به این دبیرخانه ها در دادگاه ها مراجعه کرده و شکایت خود را ارائه دهد. همچنین آموزش حقوق شهروندی برای کارکنان دستگاه قضایی وجود دارد و سالی ۱۵۰۰ ساعت حقوق شهروندی به قضات و کارکنان آموزش داده می شود.
وی گفت: وقتی در خارج از کشور صحبت می کنیم با پدیده حقوق بشر مواجه هستیم اما وقتی در داخل حرف می زنیم بیشتر بحث حقوق شهروندی مطرح است و خوشبختانه قوای سه گانه هم توجه ویژه ای به موضوع حقوق شهروندی داشته اند. توصیه ما به دستگاه های اجرایی ایجاد ساختارهای مناسب در بحث حقوق شهروندی است.
موضع اصولی ما در مورد گزارشگری ویژه در ایران رد گزارشگر است
غریب آبادی ادامه داد: موضع اصولی ما در مورد گزارشگری ویژه کشوری در ایران رد گزارشگر است، البته ما تعامل خوبی با گزارشگران ویژه داشتیم و پاسخگو بودیم و بر اثر همین تعاملات ذهنیت آنها تغییر کرد.
وی گفت: هیچ کشوری در زمینه حقوق بشر نمی تواند ادعا کند کامل است و ما هم چنین ادعایی نداریم اما برای ارتقای حقوق بشر کارهای زیادی انجام داده ایم. طی سه سال اخیر تعداد رای های منفی نسبت به ایران در شورای حقوق بشر به شدت کاهش پیدا کرده و از ٤٧ رای منفی به ٢٠ رای منفی رسیده است.
غریب آبادی ادامه داد: در دولت هم در حوزه حقوق شهروندی اقدامات خوبی در حال انجام است. منشور حقوق شهروندی که در دستگاه ها در حال تهیه است یکی از این موارد است البته باید این موارد عملیاتی شود و نظارت صورت پذیرد.
معاون امور بین الملل ستاد حقوق بشر گفت: در مجلس شورای اسلامی هم اقدامات مناسبی صورت گرفته و فراکسیون حقوق بشر ایجاد شده است. صدا و سیما هم برنامه های مختلف و متعددی را در حوزه شهروندی تهیه کرده است. البته باید توضیح داد که هر جا حقی وجود دارد تکلیفی هم وجود دارد و صدا و سیما در این زمینه اقدامات خوبی را داشته است. بنابراین اگر وضعیت موجود را با وضعیت ۱۰ سال قبل مقایسه کنیم می بینیم که اقدامات بسیار خوبی انجام شده است.
در پایان وی عنوان کرد: مثلا ایران زمانی که رئیس جنبش عدم تعهد بود قطعنامه ای را مطرح وتصویب کرد که به موضوع حقوق بشر اشاره داشت. اگر ما گزارشگر و قطعنامه هم نداشته باشیم رویکرد تعاملی خود را داشته و ادامه خواهیم داد چون باید در مقابل آنها اقدامات فعالانه داشته باشیم.