رویداد۲۴ لیلا فرهادی: واردات لوازم خانگی به تصویب «شورای عالی سران سه قوه» از سال ۱۳۹۷ به طور کامل ممنوع شده و تمام برند‌هایی که پیش از این با ایران همکاری داشتند به ویژه برند‌های کره‌ای، دفاترشان را از ایران جمع کردند. دو شرکت سامسونگ و ال‌جی که از حدود دو دهه پیش بخش بزرگی از بازار لوازم خانگی ایران را در اختیار داشتند، آبان ماه ۱۳۹۷ و در پی تشدید تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی، این بازار را ترک کردند و برند‌های تولید داخل جایگزین برند‌های خارجی در بازار کشور شدند. از این تاریخ، ممنوعیت واردات لوازم خانگی با حمایت تمام قد سران کشور همراه بوده است و حتی کار به جایی رسید که ایت‌الله خامنه‌ای هم درباره آن موضع گرفت و از تضعیف تولید داخلی گلایه کرد.
طبق مصوبه اولیه شورای هماهنگی سران سه قوه در سال ۱۳۹۷ و تمدید آن، ممنوعیت واردات لوازم خانگی تا پایان سال ۱۴۰۰ ادامه داشت و قرار بود بعد از آن مجددا درباره این موضوع تصمیم‌گیری شود. از اواخر سال ۱۴۰۰ اظهارات ضد و نقیضی درباره احتمال آزاد شدن واردات لوازم خانگی مطرح شد، اما در نهایت با نامه رهبری جلوی واردات بار دیگر گرفته شد.
با این وجود دولت ابراهیم رئیسی مصوبه گنگی درباره آزادسازی واردات لوازم خانگی تصویب کرده است. روزنامه ایران ارگان اطلاع‌رسانی دولت در گزارشی با عنوان «آغاز انحصارزادیی از تولیدکنندگان لوازم خانگی» نوشته «دولت سیزدهم از ابتدای فعالیت خود، موضع‌اش را نسبت به انحصار اعلام کرد. دولت رئیسی برخلاف دولت روحانی با هر گونه انحصار مخالفت کرده و معتقد است برای حمایت از تولید، نباید مصرف کنندگان را تحت فشار قرار داد و همچنین مانع پیشرفت صنایع داخلی شد.»
جالب اینجاست ارگان اطلاع‌رسانی دولت بدون در نظر گرفتن این واقعیت که ممنوعیت واردات لوازم خانگی، مصوبه سران سه قوه با حضور ابراهیم رئیسی به عنوان رئیس وقت قوه قضاییه بوده و در ۵ سال گذشته به جز بازار انحصاری تولید لوازم خانگی، هیچ احدی از این مصوبه رضایت نداشته، همه تقصیر را بر دوش دولت روحانی گذاشته و نوشته «یکی از اقدام‌هایی که دولت گذشته انجام داده بود و تصور می‌کرد با پاک کردن صورت مسأله می‌تواند شرایط اقتصادی کشور را ساماندهی کند، ممنوعیت واردات بود.»
با ممنوعیت واردات لوازم خانگی درپنج سال گذشته، تولید لوازم خانگی در ایران با حمایت‌های حاکمیت رونق قابل توجهی گرفت، اما فقدان بازار رقابتی سبب شده کیفیت این محصولات تعریف چندانی نداشته باشد. همین مساله سبب شد تا بازار واردات قاچاق لوازم خانگی رونق بگیرد. غلامرضا تاجگردون، رئیس وقت کمیسیون برنامه و بودجه مجلس چند سال پیش گفته بود ۶۰ تا ۷۰ درصد کالا‌های قاچاق از گذرگاه‌های رسمی وارد ایران می‌شوند.
از این گذشته در تمام این سال‌ها برخی تولیدکنندگان لوازم خانگی از رانت و انحصار ویژه‌ای برخوردار بودند. کار به جایی رسید که در عالی‌ترین سطوح از نحوه قیمت‌گذاری لوازم خانگی تولید داخل شکایت شد. بهمن ۱۴۰۰ رهبری در اظهاراتی به افزایش قیمت لوازم خانگی برند ایرانی اعتراض کرد و گفت: «ما از اینها حمایت کردیم، اسم آوردیم، شنیدم بعضی از اقلام دو برابر ارتقاء قیمت پیدا کرده، چرا؟ نبایستی اینجور برخورد بشود با حمایت‌ها. خب اگر اینجور ما کیفیت را بالا نبریم، چطور انتظار داریم که بازارهای خارجی را فتح کنیم؟»
حال ظاهرا اوضاع تغییر کرده است. چهارده آذر عباس علی‌آبادی وزیر صمت در حاشیه دومین نمایشگاه اورسیا در جمع خبرنگاران اعلام کرد: «به نظر من در حال حاضر نباید محدودیتی برای واردات لوازم خانگی وجود داشته باشد.»
هرچند تا این لحظه هیچ‌یک از نهاد‌های مرتبط با واردات لوازم خانگی اطلاعات درستی از نحوه کار نداشته‌اند. اتاق بازرگانی ایران و کره به عنوان اصلی‌ترین شریک تجاری ایران در امر واردات لوازم خانگی گفته از جزییات این طرح خبر ندارد و هیچ تغییری در رویه روابط تجاری دو کشور ایجاد نشده است.
یکی از نهاد‌های اصلی مرتبط با واردات لوازم خانگی به رویداد۲۴ گفته این مصوبه از نظر واردکنندگان عمده، هیچ چیز جدیدی نیست و در خبررسانی در مورد آن شیطنت شده است چون در ابلاغیه هیات وزیران اسمی از لوازم خانگی نیامده و گفته شده «لوازم برقی و گازسوز» و این مربوط به واردات لوازم انرژی بری است که به نظر ما قبلا هم واردات آن به کشور آزاد بوده است. این منبع آگاه تاکید کرده واردات قرار نیست آزاد شود.
او در پاسخ به سوالی درباره اظهارات وزیر در خصوص عدم نیاز به ممنوعیت واردات لوازم خانگی گفته «من شخصا زمان این صحبت در کنار وزیر بودم و این صحبت را شنیدم، اما به نظر من با توجه به سیاست‌های کلی نظام، قرار نیست تغییری در شرایط ایجاد شود.»
این منبع آگاه به واردات لوازم خانگی می‌گوید قبلا که واردات همه چیز ممنوع بود لوازم خانگی نظیر اتو و کولز گازی اجازه واردات داشتند. به نظر می‌رسد این مصوبه هم در رابطه با همان هاست و قرار است از این به بعد سطح انرژی این لوازم خانگی به‌ای و‌ای پلاس ارتقا داده شود. یعنی نه تنها واردات آزاد نشده بلکه موارد قبلی هم سختگیرانه‌تر انجام می‌شودو این مصوبه هم به درخواست سازمان استاندارد بوده است.
به گزارش رویداد۲۴، انجمن واردکنندگان لوازم خانگی ایران در واقعا امروز متشکل از برند‌های بزرگی است که بعد از ممنوعیت واردات لوزازم خانگی و حمایت‌های حاکمیتی از تولید، وارد عرصه تولید شده اند و بنابراین طبیعی است که این انجمن هم حتی امروز در زمره جریان موافق واردات لوازم خانگی نباشد.
اکبر پازوکی رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی تهران در گفتگو با رویداد۲۴ به اظهارات وزیر صمت اشاره کرده و گفته علی‌آبادی گفته بود واردات به هر طریقی می‌خواهد آزاد شود. من می‌گویم به چه شرط و شروطی؟ کالایی که در داخل تولید می‌شود نباید مجوز واردات داشته باشد. کالایی باید به شرط تولید و صادرات و انتقال فناوری و رقابت پذیری به کشور وارد شود.
او گفته امروز تولید کننده لوازم خانگی، سرمایه‌گذاری کرده است. چرا این صحبت از سال ۹۷ نشده است؟ ما گفتیم کالایی که در داخل تولید نمی‌شود با همین شروط وارد شود و باعث رقابت‌پذیری شود، اما قرار نیست شما ۵ سال به تولید کننده بها بدهید، کمک کنید و بگویید کالا تولید کند و زمانی که او خط تولید را اضافه کرده، یک شبه بگویید واردات آزاد می‌شود. این سرمایه‌گذاری کجا می‌رود؟ پازوکی تصریح کرده که در سال‌های گذشته هیچ توجهی به سلبقه مردم نشده با این حال معتقد است این مصوبه غلط است.
با همه این احوال پازوکی هم نسبت به گنگ بودن مصوبه هیات وزیران اظهار نظر کرده و گفته اینجور که گفته شده، واردات لوازم و تجهیزات برقی و گازسوز مجاز شده است. در مورد بخش گازسوز، ما در آبگرم‌کن، بخاری و پیکیج اصلا واردات نداشتیم حتی صادرات هم داریم. چون تکنولوژی روز دنیا را داریم، ولی در کالا‌هایی مانند یخچال ساید بای ساید یا قهوه ساز که اصلا تولید نداریم، یا کولر گازی که اصلا موتورش را نمی‌توانیم تولید کنیم یا پمپ تخلیه لباسشویی و ظرفشویی، تا همین امروز هم واردات انجام می‌شده و مجاز بوده است.