شرکت انگلیسی-هلندی شل، هفته گذشته به جمع شرکتهای بزرگ نفتی جهان پیوست که با نادیده گرفتن رجزخوانی دانلد ترامپ، رئیس جمهور منتخب آمریکا، راه بازگشت به ایران را در پیش گرفتند.
ممکن از برخی گمان کنند که ایران گزینههای پرخطر برای شرکتهای نفتی است: ترامپ در جریان رقابتهای انتخاباتی خود تهدید کرد که توافق هستهای را که منجر به پایان تحریمها شده بود، مورد بازنگری قرار میدهد.
با این همه، بازگشت شل به ایران نشان میدهد که شرکتهای بزرگ نفتی جهان انتظار دارند که توافق هستهای میان این کشور و قدرتهای بزرگ جهان، پابرجا خواهد بود.
شرکت فرانسوی توتال در ماه گذشته میلادی اعلام کرد که در توسعه یک میدان بزرگ گازی در ایران مشارکت میکند و دیگر شرکتهای انرژی اروپایی نیز در جستوجوی گزینههای حضور در صنعت نفت و گاز ایران هستند. چهار کشور اروپایی فرانسه، آلمان، انگلیس و روسیه، از جمله کشورهایی بودند که در توافق هستهای با ایران پیمان بستند.
شرکت شل از اظهار نظر درباره سخنان ترامپ خودداری کرد، اما اعلام کرد با هدف بررسی بیشتر همکاری احتمالی، با ایران قرارداد امضا کرده است.
بیگمان، قراردادهایی که تا کنون امضا شده اند تنها زمینه را برای عملیات توسعه نفت و گاز در ایران فراهم میکنند.
اسکات مودل، از کارکنان پیشین سازمان سیا، اعلام کرد شکل کنونی قراردادها، به شرکتهای توتال و شل امکان میدهد بدون متحمل شدن تعهدهای سنگین مالی، گزینههای خود را برای همکاری با ایران ارزیابی کنند.
وی اعلام کرد ترامپ میتواند با بهانه جویی، تعهد هستهای را به چالش بکشد، اما این رویه میتواند پیامدهای جدی برای آمریکا داشته باشد.
در سال ١٩٩٦ میلادی آمریکا با هدف منزوی کردن ایران، تهدید کرد که هر شرکت خارجی را که در ایران سرمایهگذاری کند، تحریم خواهد کرد. اتحادیه اروپا در واکنش به این رفتار آمریکا، شرکتها را از پیروی از این تحریمها منع کرد و در نهایت ایالات متحده وادار به عقب نشینی شد.
اکنون نیز اگر آمریکا توافق هستهای را نقض کند، اتحادیه اروپا در کنار چین و روسیه، خشمگین خواهد شد.
مسئولان ارشد آمریکایی، از جمله جان برنان، رئیس سیا، اعلام کردهاند که نقض توافق هستهای فاجعهبار خواهد بود و ضمن تخریب وجهه آمریکا، رقابت تسلیحات هستهای در منطقه خاورمیانه را تشدید میکند.
از سوی دیگر، اگر ترامپ با سوء استفاده از نفوذ آمریکا در نظام بانکی جهان تلاش کند جلوی معامله کشورها با ایران را بگیرد، کشورهای اروپایی نیز ممکن است شرکتهای آمریکایی را در این قاره تحت فشار بگذارند.
مودل اعلام کرد در بدترین حالت، دولت آمریکا تنها تحریمهای داخلی این کشور را علیه ایران تشدید میکنند.