رویداد۲۴ لیلا فرهادی: نیروی هوایی آمریکا بامداد روز جمعه به وقت منطقه و پنجشنبه شب به وقت آمریکا بیانیه‌ای صادر کرد و از حمله به بیش از ۶۰ هدف در ۱۶ منطقه یمن از جمله مقر‌های فرماندهی و کنترل، انبار مهمات، سیستم‌های پرتاب، تاسیسات تولید و سیستم‌های راداری دفاع هوایی ارتش یمن خبر داده است. در بیانیه مشترک نیروی هوایی آمریکا و سنتکام آمده این حمله توسط چند کشور انجام شده، اما شواهد نشان می‌دهد تنها دو کشور آمریکا و بریتانیا به طور مستقیم در حملات هوایی بامداد روز جمعه نقش داشته‌اند.
جو بایدن رئیس جمهور آمریکا خبر این حمله را اعلام کرده و گفته «آمریکا با کمک نیرو‌های بریتانیا حملات هوایی علیه یمن را به‌عنوان یک «اقدام تدافعی» بعد از حملات مکرر به کشتیرانی در دریای سرخ انجام داده است.» بایدن در بیانیه خود گفته از اینکه دستور اقدامات نظامی بیشتر بدهد «هیچ ابایی ندارد»
بایدن گفته «امروز به دستور من نیروی هوایی به همراه بریتانیا و با حمایت استرالیا، بحرین، کانادا و هلند، حملات موفقیت‌آمیزی علیه چندین هدف در یمن که آزادی دریانوردی در یکی از مهمترین ابراه‌های جهان را به خطر انداخته بودند انجام شد.» رئیس جمهوی آمریکا حمله با «پاسخی مستقیم» به «حملات بی‌سابقه» انصارالله خواند.
بایدن در این بیانیه هیچ اشاره‌ای به اهداف ارتش یمن در حمله به کشتی‌ها در دریای سرخ نکرده است. انصارالله از هفتم اکتبر حملاتی را به سمت مواضع اسرائیل در دریای سرخ انجام داده‌اند، اما آمریکا این حملات را «مختل کردن مسیر کشتیرانی جهان در دریای سرخ» خوانده! و تاکید کرده «حملات حوثی‌ها پرسنل آمریکایی، دریاداران غیرنظامی و شرکای ما را به خطر انداحته و تجارت را مختل کرده و آزادی دریانوردی را تهدید کرده است.»
بایدن در بیانیه خود تاکید کرده واشنگتن و متحدانش «حمله به پرسنل ما را تحمل نمی‌کنند و به بازیکران متخاصم اجازه نمی‌دهند آزادی دریانوردی را مختل کنند.» ریشی سوناک نخست وزیر بریتانیا هم در بیانیه‌ای از حمله نیروی هوایی سلطنتی انگلیس خبر داد و گفت حملات یمن، تجارت را مختل کرده و باعث شده بود قیمت کالا‌ها بالا برود و بحران‌های بشری در یمن را تشدید کرده بود. او گفته «با وجود هشدار‌های مکرر جامعه بین المللی، آنها به حملاتشان در دریای سرخ از جمله به کشتی‌های آمریکایی و بریتانیایی ادامه دادند. این قابل تحمل نبود.»
در بیانیه وزارت دفاع بریتانیا آمده است «ناوشکن HMS Diamond نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا در کنار ناو‌های جنگی ایالات متحده و فرانسه در دفاع از خطوط کشتیرانی حیاتی بین‌المللی در برابر پهپاد‌ها و موشک‌های یمن فعال بوده است، اما با توجه به هدف‌گیری عمدی کشتی‌های HMS Diamond و نیروی دریایی ایالات متحده در ۹ ژانویه، نیرو‌های ائتلاف تأسیسات کلیدی درگیر در این حملات را شناسایی کرده و موافقت کردند که با دقت عملیات انجام دهند.»
انصارالله یمن از تاریخ ۷ اکتبر و جنگ اسرائیل اعلام کرده‌اند که هدف آنها ضربه زدن به کشتی‌هایی است که مبدا اسرائیلی داشتند یا به سمت اسرائیل حرکت می‌کردند. دولت بایدن در ابتدا در واکنش‌های خود محتاط بود. فرانس۲۴ در گزارشی نوشته بایدن نمی‌خواست «حفظ صلح شکننده در یمن» را که یک دهه جنگ داخلی و عملیات نظامی ائتلاف به رهبری عربستان سعوی این کشور را به بدترین بحران‌های بشردوستانه جهان تبدیل کرده، در هم بشکند.
تهدید‌های آمریکا از مدت پیش علیه یمن وجود داشت و در نهایت چند هفته گذشته آمریکا ائتلافی تحت عنوان «نگهبان رفاه» تشکیل داد تا به وسیله آن آنچه «آزادی کشتیرانی در دریای سرخ» توصیف می‌شد را تضمین کند. ائتلاف نگهبان رفاه شامل دوازده کشور به رهبری ایالات متحده سپس در ۳ ژانویه به یمن درباره «عواقب» هشدار دادند که فورا حملات به کشتی‌های تجاری را متوقف کند.
بایدن در بیانیه حمله هوایی به یمن به یک حمله در تاریخ ۹ ژانویه اشاره کرده و گفته در این حمله «یمن بزرگترین حمله خود تا این تاریخ را به طور مستقیم علیه کشتی‌های آمریکایی انجام داده‌اند.» روز سه‌شنبه نیرو‌های آمریکایی و بریتانیایی در بیانیه‌هایی مجزا اعلام کردند در درگیری با یمنی‌ها در دریای سرخ ۱۸ پهپاد و سه موشک شلیک شده توسط این گروه را سرنگون کرده‌اند.
در پی این درگیری‌ها شورای امنیت سازمان ملل متحد روز چهارشنبه قطعنامه‌ای را تصویب کرد و در آن از یمن خواست فورا حملات را متوقف کند و در این بیانیه تامین‌کنندگان اصلی تسلیحات آنها را محکوم کرد. این قطعنامه با رای ۱۱ بر ۰ و چهار ممتنع از جمله روسیه، چین، الجزایر و موزامبیک به تصویب رسید.
به نظر می‌رسد آنچه جرقه نهایی برای حمله هوایی آمریکا و بریتانیا به یمن بوده، همان خبری است که صبح پنجشنبه توسط ارتش آمریکا اعلام شد. ارتش آمریکا گفته انصارلله یک موشک بالستیک ضد کشتی را به سمت کشتی‌ها در خلیج عدن شلیک کرده است. ارتش آمریکا گفته «این بیست و هفتمین حمله به کشتی‌های بین المللی در دریای سرخ از تاریخ ۱۹ نوامبر بوده است.» این در حالی است که رسانه‌های آمریکایی گفته‌اند موشک بالستیک ضد کشتی حوثی‌ها که به سمت خلیج عدن شلیک شده بود، به هیچ کشتی اصابت نکرده است.
مقامات ارشد دولت و ارتش آمریکا به خبرنگاران گفتند که پس از حملات روز سه‌شنبه، بایدن با تیم امنیت ملی خود جلسه‌ای تشکیل داده و گزینه‌های نظامی برای پاسخ به این حمله را بررسی کرده و همان زمان به وزیر دفاع خود لوید آستین، که به دلیل عوارض جراحی سرطان پروستات در بیمارستان بستری بوده، دستور داده حملات تلافی‌جویانه انجام دهد.
دو نکته در میان انگیزه‌های آمریکا در حمله شب گذشته مغفول مانده است؛ یکی همزمانی این حمله با توقیف یک نفتکش در دریای عمان و دیگری نزدیکی انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا. روابط عمومی نیروی دریایی ارتش روز پنجشنبه اعلام کرد که نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با «حکم قضایی» یک نفتکش آمریکایی را در آب‌های دریای عمان توقیف کرده است اما وزارت خارجه آمریکا خواستار آزادی کشتی و خدمه آن شد.
از سوی دیگر جمهوری‌خواهان مهارت‌های بایدن در مدیریت بحران‌های جهانی و سیاست خارجی را زیر سوال برده‌اند. حمله آمریکا یک روز پس از آن صورت گرفته که ران دیسانتیس و نیکی هیلی، نامزد‌های حزب جمهوری‌خواه ریاست جمهوری آمریکا، از بایدن به دلیل کندی بیش از حد برای محافظت از نیرو‌ها و دارایی‌های ایالات متحده در خاورمیانه انتقاد کرده‌اند.
بیشتر بخوانید: آیا ایران وارد درگیری در دریای سرخ می‌شود؟
بر اساس بیانیه نیروی هوایی آمریکا بیش از ۶۰ هدف در ۱۶ نقطه مورد حمله قرار گرفته است. چندین شهر یمن زیر حملات هوایی شب گذشته آمریکا و بریتانیا قرار گرفته‌اند. رسانه‌های آمریکایی گفته‌اند در این حملات چندین جنگنده با موشک‌های تام هاوک مورد استفاده قرار گرفته است. وزارت دفاع بریتانیا هم گفته که چهار جنگنده مستقر در قبرس را برای این عملیات عازم منطقه کرده است.
در بیانیه وزارت دفاع بریتا ادوات به کار رفته و نقاطی که هدف قرار گرفته به طور مشخص قید شده است. بر اساس این بیانیه بریتانیا از «چهار فروند جنگنده تایفون که توسط یک تانکر سوخت‌گیری هوایی پشتیبانی شدند» استفاده کرده و بمب‌های هدایت شونده Paveway IV را به سمت دو نقطه یمن شامل «سایتی در بانی در شمال غربی یمن که برای پرتاب هواپیما‌های بدون سرنشین شناسایی و حمله استفاده می‌شد» و «فرودگاه بین‌المللی عدن» شلیک کرده است.
آسوشیتدپرس به نقل از خبرنگارانش در صنعا، پایتخت یمن نوشته آنها بامداد جمعه به وقت محلی صدای چهار انفجار را شنیدند. دو تن از ساکنان حدیده به این خبرگزاری گفته‌اند که صدای پنج انفجار قوی را شنیده‌اند که به این منطقه که بزرگترین شهر بندری یمن اصابت کرده است. شاهدان عینی به آسوشیندپرس گفتند که شاهد حملاتی در تعز و ذمار، شهرهای جنوب صنعا بودند.
شبکه خبری المسیره یمن گفته حملاتی به پایگاه هوایی الدیلمی در شمال صنعا، فرودگاه در شهر بندری حدیده، اردوگاه شرق صعده، فرودگاه شهر تعز و فرودگاهی در نزدیکی حجه انجام شده است. یمن هنوز هیچ خبری از تعداد تلفات یا خسارات منتشر نکرده اما خبر‌ها نشان می‌دهد احتمالا تمامی نقاط در نوار غربی یمن و در حاشیه دریای عدن تا دریای سرخ مورد حمله قرار گرفته است.
در بیانیه نیروی هوایی آمریکا که مسئول حمله بامداد جمعه بوده دو بار نام حوثی‌های یمن به عنوان هدف اصلی این حملات ذکر شده اما شواهد نشان می‌دهد موشک‌ها به شهرهای مهم یمن اصابت کرده است.
سخنگوی وزارت خارجه ایران اولین واکنش رسمی جمهوری اسلامی به حمله آمریکا و بریتانیا به یمن را نشان داده است. ناصر کنعانی حملات بامداد جمعه را محکوم کرده و آن را «اقدامی خودسرانه، نقض آشکار حاکمیت و تمامیت ارضی یمن و نقض قوانین و مقررات حقوق بین‌الملل» خوانده است.
محسن رضایی در توییتر خود اقدام آمریکا و انگلیس را «حماقت بزرگ» خوانده و نوشت «توصیه ما به دولت‌های عربی این است فریب جدید آمریکا را نخورند؛ غزه دومی نمی‌توانند در یمن درست کنند و غزه فلسطینی را هم نمی‌توانند به پایان برسانند. تنها آتش جنگ را در منطقه گسترش خواهند داد.»
سی‌ان‌ان در گزارشی نوشته «حملات یمنی‌ها در دریای سرخ بخشی از یک کارزار فشار علیه اسرائیل و ایالات متحده در منطقه بود که در واکنش به جنگ غزه سازماندهی شده است.»
حمله هوایی غرب به یمن تمام تلاش‌های آمریکا برای عدم توسعه دامنه جنگ را نقش بر آب کرده و خطر توسعه درگیری‌ها در خاورمیانه که با جنگ اسرائیل آغاز شده چند برابر کرده است. تحلیلگران یمنی هشدار داده‌اند که بعید است حملات علیه یمن، مانع از اقدامات بعدی این گروه که یک جنبش سنتی طرفدار فلسطین، ضد اسرائیل و اسلام‌گرای ضد آمریکایی است که سال‌ها حملات سنگین ائتلاف به رهبری عربستان را تحمل کرده است.
ساعاتی قبل از حمله به یمن وال‌استریت ژورنال، تایمز انگلیس، خبرنگار اکسیوس و فایننشال تایمز از حمله قریب الوقوع به اهدافی در یمن خبر داده بودند. در پی انتشار این خبر‌ها «عبدالسلام جحاف» عضو مجلس یمن در صفحه توییتر خود به آمریکا هشدار داده و گفته بود «ین سخن من را کامل به یاد داشته باشید، نمی‌گوییم که اقدام خواهیم کرد؛ اقدام خواهیم کرد.» او گفته بود «سخنی نمی‌گوییم که برخی آن را اغراق‌آمیز بدانند، فقط دو کلمه می‌گویم؛ منطقه را به آتش خواهیم کشید.»
عبدالملک بدرالدین الحوثی فرمانده ارتش انصارالله در ویدئویی که در توییتر منتشر شده، اعلام کرده: «پاسخ به هرگونه حمله آمریکا تنها در سطح عملیاتی که اخیراً با بیش از ۲۴ پهپاد و چندین موشک انجام شده نخواهد بود بلکه بزرگتر از این خواهد بود.»
علی القحوم یکی دیگر از مقامات بلندپایه انصارالله قول داده که انتقام خواهد گرفت. او در پستی در توییتر گفته «نبرد بزرگتر و فراتر از تصور و انتظار آمریکایی‌ها و انگلیسی‌ها خواهد بود.»
دنیل موتون کارشناس حوزه امنیت خاورمیانه در شورای آتلانتیک گفته «موفقیت حملات بیشتر علیه یمن به توانایی ایالات متحده و ائتلاف برای جلوگیری از تامین تسلیحات آنها بستگی خواهد داشت.»
دولت‌های استرالیا، بحرین، کانادا، دانمارک، آلمان، هلند، نیوزلند و کره جنوبی با صدور بیانیه‌ای به آمریکا و بریتانیا پیوسته و مدعی شده‌اند که هدف از این عملیات هوایی، تنش‌زدایی و بازگرداندن ثبات در دریای سرخ بوده و متحدان در دفاع از زندگی و حفاظت از تجارت در آبراه بحرانی تردیدی نخواهند داشت.
در واقع آنها مدعی هستند که هزاران کیلومتر دورتر از مرزهای خود در حال حفظ امنیت جهان هستند! عربستان سعودی که سال‌ها درگیر جنگ با یمن بوده روز جمعه در بیانیه‌ای خواستار خویشتن‌داری و «جلوگیری از تشدید تنش‌ها» شد. وزارت امور خارجه عربستان در بیانیه خود اعلام کرد که عربستان سعودی که در ماه‌های اخیر درگیر مذاکرات صلح با یمن بوده و با «نگرانی شدید» اوضاع را از نزدیک زیر نظر دارد.
کارشناسان معتقدند عربستان که در حال مذاکرات صلح برای پایان دادن دائمی به درگیری‌هاست نگاه متفاوتی به این حمله دارد. ریاض نگران توقف مذاکرات و حمله مجدد به خاک عربستان است، اما تضعیف یمنی‌ها می‌تواند اهرمی در مذاکرات به نفع عربستان باشد.
روسیه خواستار تشکیل جلسه اضطراری شورای امنیت سازمان ملل در مورد این حملات شد. فرانسه، رئیس فعلی شورای امنیت گفته که بعد از ظهر جمعه این جلسه برگزار خواهد شد.