رویداد۲۴ حجت الاسلام و المسلمین محمدرضا نوراللهیان، استاد حوزه و دانشگاه و پژوهشگر و محقق صحیفه سجادیه، با بیان اینکه امروز برخورد بسیار غریبانه ای با صحیفه سجادیه داریم، گفت: انس با صحیفه سجادیه عامل ایجاد فضائل اخلاقی بزرگ و آثار و برکات عظیم اجتماعی است اما متاسفانه به نظر می رسد مردم در کشورهای اروپایی، در مراعات حقوق یکدیگر و احترام و مدارا، بسیار بیشتر به صحیفه امام سجاد(ع) عمل می کنند. بنابراین بسیار مهم است که بتوانیم پیام عدالت گستری، مدارای انسانی و نگاه به اخلاق، که امروز در حال افول است را از پیامهای امام سجاد(ع) دریافت کنیم.
حجت الاسلام و المسلمین محمدرضا نوراللهیان در سالروز میلاد حضرت امام سجاد(ع)، در گفت و گو با جماران، با تاکید بر اینکه بدون هیچ گونه مبالغه ای در سخن، صحیفه سجادیه از کتب غریب در میان مسلمین است، تصریح کرد: جمعیت چند میلیاردی مسلمانان در دنیا، در حالی چنین متن عظیم، متین و سرشار از معنویت، اخلاق، ایثار و برخورد انسانی و با مدارای متقابل را در اختیار دارند که به اصول مسلم چنین دانش رایگانی بی توجهند. دانشی که بیش از 1400سال است که در اختیار مسلمین قرار گرفته است.
وی با یادآوری اینکه این صحیفه بیشتر در دست شیعیان اثنی عشری و دوازده امامی است و نه شیعیان زیدی، گفت: در 1400 سال گذشته، محققان بزرگ برای حفظ و صیانت از صحیفه سجادیه و نشر و ترویج آن تلاشهای زیادی صورت داده اند و اکنون صدها شرح و ترجمه از این کتاب عظیم در اختیار ما قرار گرفته است.
این محقق و پژوهشگر صحیفه سجادیه، ضمن تشریح روایتی که به تاکید امام زمان (عج) بر ضرورت توجه به صحیفه سجادیه اشاره دارد، افزود: بیش از 400 سال پیش، مرحوم پدر علامه مجلسی، که با شیخ بهایی همزمان بودند، براثر خوابی که دیده بود، محضر حضرت بقیه الله، بسیار گریه کردند و خدمت حضرت عرض کردند که دسترسی به شما برای ما بسیار دشوار است هدایتی از شما می خواهم داشته باشم. پدر علامه آورده است که حضرت در عالم خواب اشاره می کنند که برو کتابی را از «آقا محمد تاج» در بازار اصفهان بگیر.
نوراللهیان ادامه داد: تصور پدر علامه این بوده که شاید «محمد تاج»، همان شیخ بهائی است و نقل کرده است که صبح خدمت شیخ بهایی رفتم و دیدم این علامه ی ذوالفنون، در حال نوشتن شرحی بر صحیفه سجادیه هستند. اما شعله برافروخته در سینه من آرام نشد، در حال حزن و اندوه، به یادآوردم که در بازار اصفهان، به کتاب فروشی به نام «محمد تاج» راهنمایی شده بودم. نشانی او را پیدا کردم و مشخص شد که در آن بازار کتابفروشی، نسخه های عتیق و قدیم هم موجود است. این شخص هم در میان کتابفروشان است. پدر علامه مجلسی، فردی شناخته شده بود و بعد از سلام و احترام آقای تاج، کتابهایشان را به ایشان عرضه کردند. ایشان آوزده است که اول کتابی که چشم من به آن گشوده شد، جلد همان کتابی بود که امام عصر (عج) در عالم رویا با انگشت مبارکشان اشاره فرموده بودند. همان کتاب را گرفتم و دیدم «صحیفه سجادیه» است. هزینه آن را پرداختم و هر چه کتاب فروش از کتابهای متعدد دیگری صحبت کرد، تنها به همین کتاب توجه داشتم.
صحیفه سجادیه دوره های شکوفایی داشته اما امروز برخورد بسیار غریبانه ای با آن داریم
وی خاطرنشان کرد: علامه مجلسی پدر فرمودند آن زمان، آنقدر نسخه خطی از این نسخه برداشته شد و انتشار یافت که در اصفهان 400 سال قبل، هیچ خانه ای نبود مگر اینکه در آن حداقل یک جلد صحیفه سجادیه و یا بیشتر پیدا می شد. بنابراین صحیفه سجادیه، در دوره هایی شکوفایی داشته و امروز با این کتاب و آموزه بلند آسمانی که سرچشمه وحی در آن تاثیر قطعی داشته است، برخورد بسیار غریبانه ای داریم.
رئیس پیشین سازمان حوزه‌ها و مدارس علمیه خارج از کشور با بیان اینکه صحیفه سجادیه، بعد از قرآن مجید، اولین کتابی است که از تاریخ اسلام، به جا مانده است، توضیح داد: نهج البلاغه 400 سال بعد، توسط سید رضی تدوین یافت، اما هر جزء این خطبه ها، بیانات و فریادهای امیرمومنان در جایی بود. این سید رضی بود که سال 400 ه.ق نهج البلاغه را نوشت و تمام مدارکی که درباره این کتاب شریف بود را جمع آوری کرد. اما صحیفه سجادیه در همان قرن اول و بعد از سال 61 هجری که امام حسین (ع)شهید شدند و امامت به امام سجاد(ع) منتقل شد، تا 90 هجری و حتی تا قبل از پایان قرن اول تدوین یافت.
نوراللهیان افزود: تدوین صحیفه هم این گونه بوده است که امام سجاد(ع) در مجلسی آن را املاء می کردند امام باقر(ع)، پسرشان می نوشتند و به تعبیر زیدیه، امام زید بن علی بن حسین، یعنی امامزاده واجب التعظیم حضرت سجاد (ع) هم در این جلسه حضور داشتند و آن را می نوشتند. امام صادق که در آن زمان، خردسال بودند می فرمایند «بمشهدٍ منی» یعنی من هم آنجا حاضر بودم و گوش می دادم و این صحیفه را همان گونه که پدر بزرگم به پدرم و عمویم زید شهید، املاء و تعلیم فرمودند، من هم همه آن را فیض بردم و حفظ کردم.
بیشتربخوانید: روحانیون چگونه در دوران پهلوی محبوب شدند و قدرت گرفتند؟
وی با یادآوری اینکه اکنون نسخه زید شهید، در اختیار ما است و نسخه امام باقر(ع) نزد امام زمان قراردارد و کسی جز امامان معصوم، آن نسخه را ندیده است، اظهارداشت: برای نسخه زید شهید هم حوادث بسیاری پیش آمد. بعد از شهادت ایشان، این نسخه در اختیار فرزندشان یحی بن زید علی بن الحسین قرار گرفت. وقتی در سفر به خراسان از یک نفر خراسانی مطلع شد که امام صادق (ع) خبر شهادتش را دادند و فرمودند که یحیی در غیرموقع، قیام نارسی کرده و شهید می شود گفت که امام صادق(ع)، امام من هستند و ایشان درست می فرمایند. پس ای مرد خراسانی، متوکل ابن هارون، این نسخه را بگیر و به مدینه ببر. امام زمانم از شهادت من که به مبارزه با بنی امیه می روم، خبر داده اند من به دار آویخته و سرم بریده خواهد شد و آن را برای بنی امیه به دمشق می برند. اما این نسخه باید حفظ شود.
این استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: دهه ها گذشته است، اما اکنون چگونه باید به شیعه بگوییم که این کناب می تواند در رشد و تعالی ما و جامعه ای که روز به روز با اخلاق فاصله می گیرد، از مواسات، عدالت و نوع دوستی غفلت می کند و از انسانیت مورد انتظار مکتب انسان ساز اسلام فاصله می گیرد، بسیار موثر باشد.
نوراللهیان با ارائه این پیشنهاد که حداقل در مساجد، همانطور که به تناسب موقعیت ها و محله ها میان دو نماز یک صفحه قرآن خوانده می شود در یک روز هفته هم یک صفحه از صحیفه سجادیه خوانده شود تا کم کم ذکر و ذهن و روح و روان افراد با آن آشنا شود و این آموزه آسمانی از این غربت خارج شود، ابراز امیدواری کرد که این پیشنهاد بتواند اجرایی شود.
این محقق و پژوهشگر صحیفه سجادیه، ضمن تاکید بر اینکه ما کوتاهی های زیادی داشتیم، انس با صحیفه سجادیه را عامل ایجاد فضائل اخلاقی بزرگ و آثار و برکات عظیم اجتماعی عنوان کرد و گفت: دعای بیستم صحیفه، دعای مکارم الاخلاق است. این دعا، کرامتهای اخلاقی و درسهایی که می تواند به بزرگ اندیشی و بزرگواری نسل ما، خصوصا جوانان، مردان و زنان، معلم و دانش آموز کمک کند را برشمرده است. این دعا امروز به طرق مختلفی در دسترس است، ده ها بار به اشکال مختلف چاپ شده و در کتب زیبایی به سادگی در دسترس است. دعای مکارم الاخلاق در مفاتیح الجنان نیز آورده شده است و مفاتیح ها هم ترجمه شده اند.
نوراللهیان با بیان اینکه مکارم الاخلاق به صورت دعا است، اما یک کتاب انسان ساز است، تصریح کرد: در این دعا، امام(ع) می فرمایند: خداوندا بر محمد و آلش درود فرست، و مرا بر خیرخواهی کسی که با من نیرنگ کند توفیق ده، و آن را که از من دوری کرده به خوبی پاداش دهم، و به آن کس که محرومم ساخته بخشش کنم، و به آن که از من بریده بپیوندم، و برخلاف آن که از من غیبت کرده از وی نیکو یاد کنم، و خوبی را سپاسگزارم، و از بدی چشم بپوشم.
وی توضیح داد: امام(ع) می گویند وقتی خبر بدگویی فردی به تو رسید، برخوردت با او باید خیرخواهانه باشد. هر که من را از حقوق خود محروم کرده است، من به او ببخشم. او به من جفا کرده، من او را مورد محبت قرار دهم. روحیه ای پیدا کنم که اگر جایی میان دو نفر اختلافی است، اجازه بگیریم و برای رفع اختلاف میان آنها وارد شوم. این بسیار مهم است که بتوانیم پیام عدالت گستری، مدارای انسانی و نگاه به اخلاق، که امروز در حال افول است را از پیامهای امام سجاد(ع) دریافت کنیم.
این استاد حوزه و دانشگاه افزود: فصلی دیگر در همین دعا، امام(ع) می فرمایند به من «خفض جناح» عنایت کن تا دو بال مهر بگشایم مرا سیرت شود نیکو، نسیم روح بخشی ده طاهر و پاکیزه خلق و خو. به این معنا که روحیه ای داشته باشم که در برابر مردم گردن کشی نکنم. امام(ع) از خداوند «سبق الی الفضیله» می خواهند به این معنا که در فضیلت ها و کارهای خوب، سبقت بگیرم.
نوراللهیان ضمن انتقاد از ایجاد روحیه کاهش مدارا و همدلی در جامعه، خاطرنشان کرد: زنی که می خواهد سوار مترو شود، جوانان چنان جمعیت را هل می دهند که اگر هم او نمی تواند سوار شود، فشاری روی بازو، دست و کمرش بیاید. این رفتار قابل قبول نیست. مردم در کشورهای اروپایی، در مراعات حقوق یکدیگر و احترام و مدارا، بسیار بیشتر به صحیفه امام سجاد(ع) عمل می کنند. ملاحظات و توجه آنها به کسانی که نیاز به مساعدت و کمک دارند بیشتر است. حتی شهرداران، در اصول شهرسازی، رعایت کم توانان جسمی و آنها که از عصای سفید و ویلچر استفاده می کنند و یا کهنسالان را مورد توجه دارند. اما متاسفانه ما آنچنان با این مسائل بیگانه هستیم که باید بگویم صحیفه سجادیه با اینکه در اختیار ما است، اما آنها بیشتر از ما به این آداب توجه می کنند.
این استاد حوزه و دانشگاه در ادامه گفت و گوی خود با جماران، با بیان اینکه امام(ع) می فرمایند که زبان به بدگویی باز نکنیم و برای حق به پا خیزیم، حق را بگوییم، اگر چه به زیان ما و سخت باشد، گفت: متاسفانه در جامعه امروز ما، ظلم و گرانی، دروغ و نارواگویی و بی احترامی زیاد شده است. اگر ما زبان حقی داشته باشیم، اینها تنزل می کند ولو اینکه سخت باشد. امام هم می فرماید دشوار است.
کجاست این تدبیر در جامعه ما!
نوراللهیان اضافه کرد: امام(ع) در دعای مکارم الاخلاق می فرمایند خدایا بر محمد و آل محمد درود بفرست و وقتی پا به سن می گذارم، رزق، سفره و رفع نیازهای من را بیشتر از دوره جوانی ام قرار ده. چون توانم کمتر شده است. من در جوانی، همه گونه تلاش می توانستم داشته باشم، اما وقتی پیر شدم و پا به دایره ناتوانی جسمی گذاشتم، بارالها سهم من را از روزی هایی که مقدر فرمودی، بیشتر کن. بنابراین برنامه ریزان جامعه باید برای حقوق و حرمت بازنشستگان و مسکن آنها، خصوصا آنها که اجاره نشین هستند و هر روز رنگ غم به دل خانواده شان می ریزد، فکری کنند. کجاست این تدبیر در جامعه ما! اینها تعلیمات بلندی است که باید در جامعه ما مورد توجه قرار گیرد که هم فرد و هم جامعه باید از آن سود ببرد.
این پژوهشگر و محقق صحیفه سجادیه ادامه داد: امام سجاد(ع)، در بخش های دیگری از این دعا آورده اند خدایا وقتی که دیگر به طور طبیعی شکسته می شوم، این شرایط را برای من ایجاد کن که با ورزش همگانی، پیاده روی و یا طرق دیگر، قوتم را از دست ندهم. وَ لَا تَبْتَلِینِّی بِالْکسَلِ عَنْ عِبَادَتِک، ضعف روحی و کسالت را که در وقت پیری به سراغ هر فرد می آید، به نوعی باشد که من از آن به دور باشم. این شرایط که خود به خود پیش نمی آیند.
وی افزود: چرا این میزان روان جامعه ما آزرده است و حجم زیادی از مردم جامعه ما از این مسائل رنج می برند. چرا ما تا این میزان از نظر روحی و روانی دچار بحران شدیم!
نوراللهیان با تاکید بر ضرورت توجه بیشتر به قرائت صحیفه سجادیه، خصوصا در آستانه ماه رمضان، ابراز امیدواری کرد صحیفه امام سجاد (ع) میان مسلمانان مهجور نماند و گفت: مسلمانان در ماه رمضان قرآن را یک بار ختم می کنند. این سنتی است که در کشورهای دیگر اسلامی نیز بسیار مورد توجه است. به خاطر دارم، در بازار اصلی قاهره در مصر، در ماه رمضان، هر مغازه ای که می دیدم، خانم ها و آقایان در آن مشغول قرائت قران بودند. با ورود افراد به مغازه، با احترام و تبسم قرآن را می بستند و پاسخگوی مراجعان بودند و بعد باز به قرآن خواندن ادامه می دادند. امیدواریم چنین توجهی به صحیفه نیز در میان مسلمانان ایجاد شود.