رویداد۲۴ پرندهای باشکوه که دیده شدنش در طالقان همهمهای در فضای مجازی بر پا کرده است همان همایی است که بارها و بارها نامش را در اشعار و حکایتهای کهن شنیدهایم و شاید در دلمان آرزو کردهایم که کاش سایه همای سعادت بر سر ما هم بیفتد.
هما، مرغ استخوانخوار یا کرکس ریشدار، پرندهای شکاری از راسته بازان است که ظاهر باشکوه و متمایزیش نگاه را خیره میکند. پرنده بزرگی که گسترده بالهایش تا نزدیک به ۳ متر هم میرسد.
از کوههای اروپا تا زاگرس و البرز ایران و بامیان افغانستان و هیمالیا کوهستانهای بلند جایگاه همای است. پرندهای بزرگ که هر چند جمعیتی رو به کاهش دارد، اما به گفته عرفان خسروی نویسنده علوم طبیعی وضعیت حفاظتی رو تهدید دارد. یعنی آن چنان در شرایط خوبی نیست، اما خطر بزرگی هم تهدیدش نمیکند و اگر بخت یارتان باشد در سفر به طبیعت کوهستانهای ایران پرواز هما را خواهید دید.
پس کوههای مرتفع آفریقا، جنوب اروپا و آسیا هنوز قلمرو بی، چون و چرای هما است. کرکس مصری نزدیکترین خویشاوند هما است که از جنوب غربی اروپا و شمال آفریقا تا هند زندگی میکند و در ایران نیز یافت میشود.
این پرنده اساطیری علاوه بر ظاهر خاص، سلیقه ویژهای هم در انتخاب غذا دارد و قوت غالبش استخوان است. پرندهای که استخوان میخورد قطعا باید اسید معده قدرتمندی داشته باشد که قادر به هضم این غذا شود.
طبق تخمینها میزان پیاچ اسید معده هما برابر با ۱ است و حدود ۲۴ ساعت طول میکشد تا تکه استخوانهای بزرگ در آن به آرامی هضم شوند.
هما در شیوهای جالب استخوان را با خود به آسمان میبرد و به زمین میکوبد تا بشکند و راحت خورده شود. استخوانخواری هما در ادبیات هم ذکر شده است. آنجا که سعدی در سیرت پادشاهان در گلستان میگوید: «همای بر همه مرغان از آن شرف دارد، که استخوان خورد و جانور نیازارد»
هما اسطوره ایرانی
در ادبیات پارسی او را نماد فرّ و شکوه دانند و به شگون نیک گیرند. در لغتنامه دهخدا آمده است: مرغی است که او را مبارک دارند و، چون پیدا شود مردم به تفال در زیر سایه او روند. حافظ میگوید: «همای اوج سعادت به دام ما افتد، اگر تو را گذری بر مقام ما افتد.»