رویداد۲۴ سیما صابری: اختلال بیش فعالی-کمبود توجه (ADHD) یک اختلال عصبی رشدی است که دارای علائم بیش فعالی، بی توجهی و تکانشگری است. برخی از کودکان مبتلا به ADHD علاوه بر علائم شناختی و رفتاری، اختلالات خواب را نیز تجربه می‌کنند. اگر کودک مبتلا به اختلال بیش فعالی-کمبود توجه همیشه زود از خواب بیدار می‌شود، اختلالات خواب، علائم ای دی اچ دی، داروها یا عوامل عصبی زمینه‌ای در ایجاد آن نقش دارند.
زود بیدار شدن برای کودکان امر غیرمعمولی نیست و اگر گهگاهی باشد مشکلی ایجاد نمی‌کند اما بیدار شدن زودهنگام ممکن است ناشی از ارتباط آن با اختلال بیش فعالی-کمبود توجه باشد. با این حال، دلایل متعددی برای زود بیدار شدن کودکان مبتلا به ADHD وجود دارد که به آن خواهیم پرداخت.
تغییرات در ساختار و عملکرد مغز که در اختلال بیش فعالی-کمبود توجه دیده می‌شود ممکن است بر چرخه طبیعی خواب و بیداری نیز تأثیر بگذارد. ADHD در درجه اول بر لوب فرونتال، ناحیه‌ای از مغز که مسئول فرآیند‌های خواب مربوط به ریتم شبانه روزی و مرحله خواب است، تأثیر می‌گذارد.
بر اساس یک بررسی در ۲۰۱۹، تفاوت‌های امواج مغزی که بین ریزساختار خواب در کودکان مبتلا به فعالی-کمبود توجه و ریزساختار کودکانی که ADHD تشخیص داده نشده است، چالش‌های خواب رایج در کودکان مبتلا به ADHD را توضیح می‌دهد.
بیماری ای دی اچ دی ممکن است خطر ابتلا به اختلال خواب را افزایش دهد. محققان همچنین دریافتند که افراد مبتلا به ADHD نسبت به افرادی که تشخیص آن را ندارند، بیشتر از دوران کودکی تا بزرگسالی از دارو‌های خواب استفاده می‌کنند.
زود بیدار شدن همیشه نشان دهنده اختلال خواب نیست. گاهی اوقات، علائم ADHD می‌تواند خواب ماندن یا بازگشت به خواب را به یک چالش تبدیل کند. کودکان مبتلا به فعالی-کمبود توجه اگر زودتر از زمانی که می‌خواهند بیدار می‌شوند، در آرامش مشکل دارند و اغلب دچار حواس پرتی نیز هستند.
متخصصان پزشکی بسیاری از دارو‌های ADHD را به عنوان محرک طبقه بندی می‌کنند. این داروها با افزایش برخی انتقال دهنده‌های عصبی در مغز برای کمک به بهبود تمرکز و کنترل تکانه کار می‌کنند. محرک‌ها سیستم عصبی مرکزی (CNS) را فعال می‌کنند و هوشیاری را افزایش می‌دهند.
بیشتر بخوانید: چگونه کودکان شادی تربیت کنیم؟
همه محرک‌ها در دوز‌های معین پتانسیل ایجاد بی خوابی را دارند و محرک‌های ADHD زمان خواب را در کودکان مبتلا به فعالی-کمبود توجه کاهش می‌دهند.
کودکانی که ADHD تشخیص داده می‌شوند علاوه بر مشکلات مربوط به خواب مشکلات دیگری نیز دارند که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
تغییرات خلق و خوی
انرژی کم و خستگی
خواب آلودگی در طول روز
تغییرات اشتها
درد‌ها و درد‌های جسمی
تمرکز ضعیف
مدیریت بیداری زودهنگام در کودک مبتلا به بیش فعالی به علت زمینه‌ای آن بستگی دارد. برای برخی از کودکان، داشتن حمایت مناسب پزشک روانپزشک می‌تواند کمک کننده باشد. برخی نیاز به حمایت والدین دارند تا یاد بگیرند که چگونه ذهن خود را آرام کنند و اگر خیلی زود از خواب بیدار شوند، به خواب برگردند.
برای سایر کودکان، خواب ممکن است با معرفی شیوه‌های خواب منظم تر، که به عنوان بهداشت خواب نیز شناخته می‌شود، بهبود یابند. بهداشت خواب به عوامل رایجی می‌پردازد که خواب را مختل می‌کنند، مانند زمان زیاد استفاده از صفحه نمایش گوشی و لپ تاپ قبل از خواب، شرایط اتاق خواب با صدای بلند یا گرم و برنامه‌های ناهماهنگ خواب و بیداری. معمولاٌ در این موارد مداخلات درمانی مانند درمان شناختی رفتاری برای بی‌خوابی (CBT-I) ضروری است.
در این شرایط باید توجه داشته باشید که مراجعه به پزشک اطفال و روانپزشک ضروری است. باید توجه کنید که همه مشکلات خواب به ADHD مربوط نمی‌شود. پزشک اطفال می‌تواند سایر علل سلامتی را بررسی کند.
همچنین، کار با یک متخصص سلامت روان می‌تواند به ایجاد حمایت‌های جدید ADHD برای کودک شما کمک کند. کودکان می‌توانند راهبرد‌های مقابله‌ای را بیاموزند که می‌تواند تأثیر علائم ADHD بر خواب را کاهش دهد.
شما می‌توانید به فرزندتان کمک کنید تا شانس خواب موفق خود را با موارد زیر افزایش دهد:
-ایجاد یک برنامه خواب و بیداری ثابت
-حفظ یک روال قبل از خواب
-گنجاندن زمان استراحت قبل از خواب
-اجتناب از نمایش صفحه نمایش الکترونیکی درست قبل از خواب
-خنک، تاریک و ساکت نگه داشتن اتاق خواب
-ورزش منظم روزانه
-اجتناب از وعده‌های غذایی بزرگ قبل از خواب
همه دارو‌های مورد استفاده برایاختلال بیش فعالی-کمبود توجه محرک نیستند. دارو‌های غیر محرک مانند اتوموکستین یا کلونیدین نیز بر انتقال دهنده‌های عصبی در مغز تأثیر می‌گذارند، اما بدون فعال سازی CNS. این داروها اختلالات خواب که در محرک‌ها دیده می‌شود،ندارند.
ADHD می‌تواند بر الگو‌های بیداری زودهنگام در کودکان تأثیر بگذارد. بیش فعالی و بی توجهی ممکن است بازگشت به خواب را دشوار کند و همان مسیر‌های عصبی تغییر یافته که باعث علائم ای دی اچ دی می‌شود نیز ممکن است به اختلالات خواب کمک کند.
کلام پایانی
وقتی کودک مبتلا به ای دی اچ دی خیلی زود از خواب بیدار می‌شود، همیشه دلیلی برای نگرانی نیست. گاهی اوقات، ماهیت ADHD باعث می‌شود که پس از بیدار شدن دوباره به خواب بروید. با این حال، بیداری زودهنگام منظم می‌تواند نشان دهنده چالش‌های زمینه‌ای مربوط به اختلالات خواب، تغییر عملکرد مغز یا دارو‌های اختلال بیش فعالی-کمبود توجه باشد. معمولاً صحبت با یک متخصص اطفال و متخصص سلامت روان می‌تواند به کودک شما کمک کند تا مطمئن شوید که کودک شما بهترین پشتیبانی را برای اختلال بیش فعالی-کمبود توجه و خواب مطلوب دارد.