رویداد۲۴ | محمد آیتی: فاطمه کبری، مشهور به حضرت معصومه (س)، را می‌توان برجسته‌ترین خواهر امام رضا (ع)، امام هشتم شیعیان نامید. حضرت معصومه (س) در اول ذیقعده سال ۱۷۳ هجری قمری چشم به جهان گشود. پس از آنکه امام رضا (ع) به خراسان سفر کرد، حضرت معصومه به سال ۲۰۱ هجری قمری برای رسیدن به برادرش، از مدینه حرکت کرد. وقتی در بین راه به ساوه رسید، مریض احوال شد و از همراهان خواست تا او را رهسپار قم کنند. مردم قم وقتی از حرکت این بانوی پاکدامن باخبر شدند، به استقبال آن حضرت رفتند و موسی بن خزرج افتخار پیدا کرد تا میزبانی ایشان را عهده‌دار شود.
شانزده یا هفده روز بعد، حضرت فاطمه معصومه از شدت بیماری، در سن بیست و هشت سالگی وفات یافت. از این‌رو، مردم قم، از همان ابتدا بر مزار ایشان بنایی ساختند و بعد‌ها نوه دختری امام جواد (بنت زینب بنت الجواد) (ع) گنبدی بر مقبره ایشان قرار داد.
روایت می‌شود که امام رضا (ع) خطاب به سعد اشعرى قمى فرمود: اى سعد، از ما نزد شما قبرى هست، سعد گفت فدایت شوم قبر فاطمه، دختر امام موسى علیه السلام را مى فرمایى؟ امام فرمود: آرى، هرکه او را زیارت کند، در حالی که عارف به حقش باشد، بهشت براى اوست.
از نکات قابل توجه در مورد کریمه اهل بیت حضرت معصومه (س) این است که بعد از زیارت چهارده معصوم برای هیچ‌یک از انبیاء و اولیاء در حد زیارت آن حضرت توصیه و ترغیب و تشویق نشده است. در روایات معتبر از سه معصوم برای زیارت آن حضرت ترغیب و تشویق رسیده است و پاداش زیارت حضرت معصومه را بهشت تعیین کردند و تعبیرات ارزشمندی چون: اهل بهشت است، بهشت از آن اوست، بهشت برای او ثابت است برای زائران آن حضرت از معصومان گفته شده است.
برخلاف برخی از زیارت نامه‌هایی که توسط علما و بزرگان دینی برای معصوم زادگان و امام زادگان تدوین شده است، درباره فاطمه معصومه (سلام الله علیها) این نکته حائزاهمیت است که زیارت نامه‌اش از جانب امام رضا (ع) نقل شده است؛ در نتیجه متن زیارت نامه موجود حضرت معصومه (س) از طرف برادر بزرگوارش حضرت امام رضا (ع) وارده شده است که از معدود امام زادگانی است که از طرف معصوم برای آن، زیارت نامه‌ای خاص وارد شده است.
این بخش از زیارت حضرت فاطم معصومه (س) که می‌خوانیم «یا فاطمة اشفَعی لی فی الجنة فإنّ لَکِ عِندَ الله شأناً من الشأن»، فرمودند: کسی حق شفاعت دارد که در کنار عدالت الهی از مظاهر اسمای حسنای خدا باشد. خداوند اگر با عدل خودش با ما رفتار بکند، بسیاری از انسان‌ها آسیب خواهند دید، ولی اگر رحمت او ضمیمه عدل او شود، در این صورت به این کار «شفاعت» می‌گویند.
در روایتی دیگر امام جواد (ع) می‌فرماید که هر فرد، عمه‌ام را در قم زیارت کند، بهشت بر او واجب است و در این روایت اصل زیارت و حرکت از منزل و طی طریق موضوعیت دارد و این زیارت آن‌قدر ارزش دارد که افراد از هزاران کیلومتر فاصله به خود زحمت دهند و به زیارت حضرت معصومه (س)، در شهر مقدس قم مشرف شوند.
چون به نزد قبر آن حضرت رسیدید، بالای سر، رو به قبله بایستید و «سی و چهار» مرتبه «الله أَکبر» و «سی و سه» مرتبه «سُبْحانَ اللّٰهِ» و «سی و سه» مرتبه «الْحَمْدُلِلّٰهِ» بگویید و سپس بخوانید:
بسم الله الرحمن الرحیم
السَّلامُ عَلَىٰ آدَمَ صِفْوَةِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَىٰ نُوحٍ نَبِیِّ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَى إِبْراهِیمَ خَلِیلِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَىٰ مُوسَىٰ کَلِیمِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَىٰ عِیسىٰ رُوحِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا رَسُولَ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا خَیْرَ خَلْقِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا صَفِیَّ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا مُحَمَّدَ بْنَ عَبْدِ اللّٰهِ خاتَِمَ النَّبِیِّینَ.
سلام بر آدم برگزیده خدا، سلام بر نوح پیامبر خدا، سلام بر ابراهیم دوست خدا، سلام بر موسی هم‌سخن خدا، سلام بر عیسی روح خدا، سلام بر تو‌ای رسول خدا، سلام بر تو‌ای بهترین خلق خدا، سلام بر تو‌ای برگزیده خدا، سلام بر تو‌ای محمد بن عبدالله خاتم پیامبران.
السَّلامُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طالِبٍ وَصِیَّ رَسُولِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکِ یَا فاطِمَةُ سَیِّدَةَ نِساءِ الْعالَمِینَ، السَّلامُ عَلَیْکُما یَا سِبْطَیْ نَبِیِّ الرَّحْمَةِ وَسَیِّدَیْ شَبابِ أَهْلِ الْجَّنَةِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ سِیِّدَ الْعابِدِینَ وَقُرَّةَ عَیْنِ النَّاظِرِینَ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ باقِرَ الْعِلْمِ بَعْدَ النَّبِیِّ.
سلام بر تو‌ای امیرمؤمنان علی بن ابیطالب، جانشین رسول خدا، سلام بر تو‌ای فاطمه سرور بانوان جهانیان، سلام بر شما‌ای دو فرزندزاده پیامبر رحمت و دو سرور جوانان اهل بهشت، سلام بر تو‌ای علی بن الحسین، سرور عبادت‌کنندگان و روشنی چشم بینندگان، سلام بر تو‌ای محمد بن علی، شکافنده دانش پس از پیامبر.
السَّلامُ عَلَیْکَ یَا جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ الصَّادِقَ الْبارَّ الْأَمِینَ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا مُوسَى بْنَ جَعْفَرٍ الطَّاهِرَ الطُّهْرِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا عَلِیَّ بْنَ مُوسَى الرِّضَا الْمُرْتَضىٰ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ التَّقِیَّ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا عَلِیَّ بْنَ مُحَمَّدٍ النَّقِیَّ النَّاصِحَ الْأَمِینَ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا حَسَنَ بْنَ عَلِیٍّ، السَّلامُ عَلَى الْوَصِیِّ مِنْ بَعْدِهِ.
سلام بر تو‌ای جعفر بن محمد، راستگوی نیکوکار امین، سلام بر تو‌ای موسی بن جعفر، امام پاک و پاکیزه، سلام بر تو‌ای علی بن موسی‌الرضا امام پسندیده، سلام بر تو‌ای محمد بن علیِّ التقی، سلام بر تو‌ای علی بن محمّد النقی اندرزگوی امین، سلام بر تو‌ای حسن بن علی، سلام بر وصی پس از او.
اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَىٰ نُورِکَ وَسِراجِکَ، وَوَلِیِّ وَلِیِّکَ، وَوَصِیِّ وَصِیِّکَ، وَحُجَّتِکَ عَلَىٰ خَلْقِکَ، السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ رَسُولِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ فاطِمَةَ وَخَدِیجَةَ، السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ، السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ الْحَسَنِ وَالْحُسَیْنِ، السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ وَلِیِّ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکِ یَا أُخْتَ وَلِیِّ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکِ یَا عَمَّةَ وَلِیِّ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ وَرَحْمَةُ اللّٰهِ وَبَرَکاتُهُ.
خدایا درود فرست بر نورت و چراغت و نماینده نماینده‌ات و جانشین جانشینت، حجّتت بر آفریدگانت، سلام بر تو‌ای دختر رسول خدا، سلام بر تو‌ای دختر فاطمه و خدیجه، سلام بر تو‌ای دختر امیرمؤمنان، سلام بر تو‌ای دختر حسن و حسین، سلام بر تو‌ای دختر، ولی خدا، سلام بر تو‌ای خواهر، ولی خدا، سلام بر تو‌ای عمّه، ولی خدا، سلام و رحمت و برکات خدا بر تو‌ای دختر موسی بن جعفر.
السَّلامُ عَلَیْکِ عَرَّفَ اللّٰهُ بَیْنَنا وَبَیْنَکُمْ فِی الْجَنَّةِ، وَحَشَرَنا فِی زُمْرَتِکُمْ، وَأَوْرَدَنا حَوْضَ نَبِیِّکُمْ، وَسَقَانا بِکَأْسِ جَدِّکُمْ مِنْ یَدِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طالِبٍ صَلَواتُ اللّٰهِ عَلَیْکُمْ، أَسْأَلُ اللّٰهَ أَنْ یُرِیَنا فِیکُمُ السُّرُورَ وَالْفَرَجَ، وَأَنْ یَجْمَعَنا وِإِیَّاکُمْ فِی زُمْرَةِ جَدِّکُمْ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللّٰهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ، وَأَنْ لَایَسْلُبَنا مَعْرِفَتَکُمْ إِنَّهُ وَلِیٌّ قَدِیرٌ.
سلام بر تو، خدا بین ما و شما در بهشت شناسایی برقرار کند و در گروهتان گردمان آورد و بر حوض پیامبرتان واردمان کند و به ما با جام جدّتان، از دست علی بن ابیطالب بنوشاند درود‌های خدا بر شما باد، از خدا خواستارم که به ما درباره شما خوشحالی و گشایش بنمایاند و ما و شما را در گروه جدّتان محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) گرد آورد و معرفت شما را از ما باز نگیرد، به راستی که او سرپرستی تواناست.
أَتَقَرَّبُ إِلَى اللّٰهِ بِحُبِّکُمْ، وَالْبَراءَةِ مِنْ أَعْدائِکُمْ، وَالتَّسْلِیمِ إِلَى اللّٰهِ راضِیاً بِهِ غَیْرَ مُنْکِرٍ وَلَا مُسْتَکْبِرٍ، وَعَلَىٰ یَقِینِ مَا أَتىٰ بِهِ مُحَمَّدٌ وَبِهِ راضٍ، نَطْلُبُ بِذٰلِکَ وَجْهَکَ یَا سَیِّدِی اللّٰهُمَّ وَرِضاکَ وَالدَّارَ الْآخِرَةَ، یَا فاطِمَةُ اشْفَعِی لِی فِی الْجَنَّةِ فَإِنَّ لَکِ عِنْدَ اللّٰهِ شَأْناً مِنَ الشَّأْنِ.
به درگاه خدا به سبب دوستی شما و بیزاری از دشمنانتان و تسلیم بودن به خدا، تقرّب می‌جویم، در حال خشنودی به آن، نه با انکار و تکبّر بلکه بر پایه یقین به آنچه محمد آن را آورده و به آن خشنودم، به این امور خاطر تو را می‌خواهم‌ای آقای من، خدایا خشنودی‌ات و خانه آخرت را می‌خواهم.ای فاطمه درباره بهشت برایم شفاعت کن، به درستی که برای تو نزد خدا مقامی از مقامات بلند است.
اللّٰهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ أَنْ تَخْتِمَ لِی بِالسَّعادَةِ فَلَا تَسْلُبْ مِنِّی مَا أَنَا فِیهِ، وَلَا حَوْلَ وَلَا قُوَّةَ إِلّا بِاللّٰهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ. اللّٰهُمَّ اسْتَجِبْ لَنا وَتَقَبَّلْهُ بِکَرَمِکَ وَعِزَّتِکَ وَبِرَحْمَتِکَ وَعافِیَتِکَ، وَصَلَّى اللّٰهُ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ أَجْمَعِینَ وَسَلَّمَ تَسْلِیماً یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
خدایا از تو می‌خواهم که سرانجام کارم را به خوشبختی ختم کنی و آنچه را در آنم از دستم مگیری و هیچ نیرو و توانى نیست جز به خداى بلندمرتبه بزرگ. خدایا برای ما اجابت کن و آن را به بزرگواری و توانمندی‌ات و به رحمت و عافیتت بپذیر و درود خدا بر محمّد و همه خاندان او و بر آنان سلام، سلامی کامل،ای مهربان‌ترین مهربانان.