رویداد۲۴ امیرحسین جعفری: جمهوری آذربایجان در آخرین جنگ قره باغ با ارمنستان از پهپادهای کامیکازه اسرائیل کمک گرفت و آزادسازی سرزمین‌های اشغال شده‌اش را مدیون کمک‌های نظامی اسرائیل است. ایران بارها به طور غیر رسمی آذربایجان را در ورود پهپادهای اسرائیل به حریم هوایی ایران مقصر خوانده است. برخی منابع رسانه‌ای ایران معتقدند اسرائیل چندین بار از طریق آذربایجان عملیات‌های جاسوسی و خرابکاری علیه ایران انجام داده است. از سوی دیگر رابطه دیپلماتیک ایران و آذربایجان در پی حمله فردی به سفارت این کشور در تهران به صورت یک جانبه قطع شده و با وجود گذشت یک سال و نیم هنوز وضعیت بازگشایی سفارت روشن نیست.
تیرگی روابط ایران و آذربایجان در کنار روابط رو به رشد و قوی باکو با تل آویو این سئوال را تقویت می‌کند که؛ آیا اسراییل از زیرساخت‌های نظامی-امنیتی خود در خاک آذربایجان برای یک اقدام نظامی علیه ایران استفاده خواهد کرد؟ احسان موحدیان، کارشناس مسائل قفقاز در گفت‌وگو با رویداد۲۴ به این سوال پاسخ داده است؛
با توجه به نفوذ نظامی-سیاسی اسراییل در آذربایجان امکان پاسخ اسراییل از خاک آذربایجان را تا چه حد جدی می‌دانید؟
من خیلی بعید می‌دانم که اسراییل اصلاً پاسخی دهد. واکنش‌های مقامات اسراییلی و آمریکایی را که رصد می‌کنیم، می‌بینیم در تلاش برای کوچک‌نمایی ماجرا هستند تا مجبور به پاسخ نباشند. اسراییل در حال حاضر دچار بحران‌های درونی است و اجماع تندی علیه نتانیاهو شکل گرفته است؛ از آن سو علی‌اف هم متوجه اهمیت ماجراست و اگر بیش از این به صهیونیست‌ها بها بدهد، هزینه دارد.
وقتی ایران مستقیم به اسراییل موشک می‌زند، پاسخ به آذربایجان اصلاً برایش کار سختی نیست. صهیونیست‌ها در این مرحله دنبال یک تنش مدیریت شده در قفقاز جنوبی هستند. آن‌ها اجازه نمی‌دهند تنش‌ها از یک حدی بیشتر شود؛ لذا من تصور نمی‌کنم در این شرایطی که الان هستیم، جمهوری آذربایجان به صهیونیست‌ها برای حمله زمین بدهد.
تلاش آذربایجان برای درگیری با ایران و محدود کردن حضور ایران در منطقه قفقاز با چه هدفی صورت می‌گیرد؟
بیشتر بخوانید:
پایگاههای اسرائیل در یک قدمی | درصورت حمله اسرائیل به ایران از کدام مرزها باید احساس خطر کنیم؟
ماجرای تنش‌های جدید ایران و آذربایجان چیست؟
اختلاف ایران و جمهوری آذربایجان بر سر چیست؟
برنامه جمهوری آذربایجان این است که هر گاه ایران درگیر مسایل داخلی، از جمله اعتراضات، مشکلات اقتصادی و تضعیف وحدت ملی شود، ممکن است برای اشغال جنوب ارمنستان گام بردارد. از این جهت هم ایران بارها هشدار داده است.
از سال ۲۰۲۰ که آذربایجان موفق شد قره باغ را پس بگیرد، مرتباً تلاشش برای پیشروی در خاک ارمنستان ادامه داشته است. تنها مانع جدی آذربایجان، ایران است. روسیه هم در ماه‌های اخیر متوجه ابعاد ماجرا شده است.
در برخی اخبار تایید نشده از هشدار پوتین به آذربایجان صحبت می‌شود؛ آیا روسیه تا این حد مخالف نقش آذربایجان در تحولات منطقه است؟ آیا روسیه خطر اسراییل در آنجا را حس کرده است؟
این اخبار منبع مشخصی ندارد. البته به طور کلی روسیه می‌خواهد تنش را کنترل کند، چون ایران را مسیری برای دورزدن تحریم می‌داند. آن‌ها دنبال ایجاد یک مسیر جایگزین در ایران هستند و به همین دلیل منافع مالی اصلاً نمی‌خواهند ایران درگیر یک تنش خیلی جدی شود. علت دیگر آن است که آذربایجان رسماً مستعمره اسراییل شده است، برنامه آن‌ها گسترش فعالیت نظامی اسراییل است و خیلی از تجهیزات نظامی که اسراییل به آذربایجان داده برای ارمنستان نیست و برای آزار ایران است. آن‌ها دنبال این هستند که آذربایجان را توانمند کنند.
تلاش و حضور اسراییل در آذربایجان صرفاً به مسائل نظامی-امنیتی خلاصه نمی‌شود؛ اسراییل دیگر چه نقش‌های مخربی بر علیه ایران در آذربایجان دارد؟
سرمایه‌گذاری که روی پان‌ترکسیم انجام داده‌اند، بخشی از شیطنت‌های غیرنظامی اسراییل در آذربایجان است. تلاش برای تشدید تفرقه‌گرایی و افزایش درگیری در آذربایجان ایران و کردستان، نیز با تحریک ترکیه و آذربایجان و پول و نقشه اسراییل است. آن‌ها سرمایه‌گذاری جدی کرده‌اند و در حوزه فرهنگ و هنر و آموزش وارد شده‌اند و تلاش جدی دارند که دانش‌آموز و دانشجو ایرانی را به باکو ببرند. در نهایت هم آذربایجان قرار است جنوب ارمنستان را تسخیر کند تا ایران را دچار خفگی ژئوپلیتیک کند و در آن منطقه توطئه‌های ضد ایرانی از سوی اسراییل افزایش می‌یابد.