تفاوت شمایل مولانای «احمد افلاکی» با مولانای «مست عشق»

رویداد۲۴ مرضیه نگهبان‌مروی | پژوهشگر ادبیات فارسی

به گزارش ایرنا، مست عشق اگر چه برداشتی آزاد از ملاقات شمس و مولانا محسوب می‌شود؛ ولی باید به اتفاقات تاریخی وفادار بماند و تغییراتی در قصه ایجاد نکند که با اسناد تاریخی مغایرت داشته باشد. در وصف چهره مولانا این طور آمده است که وی زردروی بود. چنان که احمد افلاکی از مثنوی‌خوانان خانقاه مولویه در قونیه نوشته است: روزی فقیهی از سر امتحان از مولانا سوال کرد که: سگ اصحاب کهف چگونه بود؟ فرمود که زرد بود زیرا که عاشق بود، و همیشه رنگ عاشقان زرد باشد، چنان که رنگ من.

و باز افلاکی نوشته است که: روزی حضرت مولانا به حمام درآمده بود و به چشم ترحم به جسم مبارک خود نظر می‌کرد؛ که قوا ضعیف و نحیف گشته است؛ فرمود که: در جمیع عمر خود از کسی شرمسار نگشته‌ام اما امروز از جسم لاغر خود به غایت خجل شدم، که به زبان حال چه‌ها گفت و چه‌ها نهفت و چگونه ناله‌ها کرد، که روزی مرا در آسایش نداری...

بنابراین، مولانا بسیار لاغر و نحیف و زردچهره بوده است و این شمایل با چهره تصویرشده در «مست عشق» حسن فتحی، با بازی پارسا پیروزفر مغایرت دارد. بنابراین می‌توان گفت پارسا پیروزفر انتخاب خوبی برای نقش مولانا نبوده است.

برخلاف انتخاب نامناسب بازیگر نقش مولانا، شهاب حسینی و گریم خوبش به همراه نوع حرف زدن بی‌اعتنای وی، تصویر نزدیکی از شمس تبریز ارائه کرده است و به حق انتخاب خوبی است.

بیشتر بخوانید: ببینید| نقد تند مسعود فراستی درباره فیلم مست عشق

هشتصدمین سالروز دیدار شمس و مولانا در فهرست بزرگداشت‌های یونسکو در سال ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ در مجتمع یونسکو به ثبت رسیده است. دیدار مولانا و شمس از مهم‌ترین وقایع تاریخ ادبیات فارسی است که شاعری مولانا مدیون آن است. شمس تبریزی اگر چه جز مقالات اثر مکتوب دیگری ندارد، اما ساختن شخصیت مولوی، مهم‌ترین اثر اوست.

« برداشت آزاد نویسنده از ماجرای عشق شمس تبریزی به کیمیا خاتون، دختر همسر مولانا با روایت دکتر عبدالحسین زرین کوب و روایات تاریخی منطبق نیست».

دیدار بی‌نظیر و سحرانگیز مولانا و شمس در فیلم حسن فتحی فقط با نمایش کرامات شمس تبریزی در مقابل چشمان مولانا، نشان داده شده است. از آنجا که مولانا در قرن هفتم می‌زیسته و عالم زمان خویش بوده، قطعا به احوال صوفیه که از قرن دوم هجری سربرآورده بودند و تا روزگار مولانا عارفان و صوفیان مطرحی را پشت سر گذاشته بودند، آگاه بوده و دیدن دو کرامت از شمس، نمی‌تواند برای مولانا و جمع اطراف او آن‌قدر شگفتانه باشد، زیرا که صوفیان بسیار کرامات شگفت‌انگیزتر از شمس تبریزی ارائه کرده بودند. چنان‌که خواجه عبدالله انصاری، از عارفان بزرگ قرن پنجم، در تحقیر کرامات رایج صوفیه می‌گوید: اگر بر آب روی، خسی باشی؛‌ و اگر در هوا پری، مگسی باشی؛ دل به دست آر تا کسی باشی.

بنابراین برای نشان دادن عظمت تاثیر شمس بر مولانا که «سجاده نشین باوقار را تبدیل به بازیچه کوکان کوی کند»، علاوه بر نمایش کرامات شمس، نیاز به چیزی بیشتر است که فیلم‌ساز از نمایش آن عاجز بوده و نتوانسته این حس را به خوبی منتقل کند که چطور مولوی به یکباره همه چیز را رها کرده و به دنبال شمس دوان شده است.

برداشت آزاد نویسنده از ماجرای عشق شمس تبریزی به کیمیا خاتون، دختر همسر مولانا با روایت دکتر عبدالحسین زرین‌کوب و روایات تاریخی منطبق نیست. اینجا همان جایی است که باید تامل کرد و پرسید کارگردان چقدر حق دارد تاریخ را دست‌کاری کند؟ در روایت اکثر راویان در ماجرای ازدواج کیمیا و شمس، کیمیا به دست شمس کشته می‌شود.

موسیقی زیبا و سرشار از احساس مست عشق، با آهنگسازی حسام ناصری و خوانندگی علیرضا قربانی در تیتراژ پایانی، بی‌نقص‌ترین بخش فیلم است که اندکی از آشفتگی اثر را جبران می‌کند.

به گزارش ایرنا، اکران فیلم سینمایی مست عشق ساخته حسن فتحی از پنجم اردیبهشت ماه به‌صورت همزمان در ایران و ترکیه آغاز شده است.

شهاب حسینی، پارسا پیروزفر، حسام منظور، هانده ارچل، ابراهیم چلیک‌کول، سلما ارگچ، بنسو سورال، بوراک توزکوپاران و بوران کوزوم در این اثر سینمایی ایفای نقش کرده‌اند.

داستان این فیلم، همزمان با دوران زندگی مولانا و شمس تبریزی اتفاق می‌افتد. در این فیلم شهاب حسینی در نقش شمس تبریزی، پارسا پیروزفر در نقش مولانا و هانده ارچل در نقش کیمیاخاتون حضور داشته‌اند.