آن‌هایی که گه‌گاه ریشه‌های ازدواج نکردن هم‌سن‌های خود را جویا می‌شوند، بعضا به یک پاسخ می‌رسند: کیس مناسب پیدا نکرده‌ایم.
این اتفاق در گفتمان عمومی این سال‌ها برای دختران بیش‌تر مطرح می‌شود، به این معنا که عموما در برخی محافل مطرح می‌شود که پسران کم شده اند و افزایش تعداد دختران در مقایسه با پسران باعث شده است که در اصلاح «کیس ازدواج» برای دختران کم باشد. اما آمارهای رسمی و بررسی آنها نشان می‌دهد این ادعا، ادعای صحیح و درستی نیست و واقعیت را در جای دیگری باید جست.
براساس آخرین گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی که به بررسی تفاوت‌های جنسیتی و وضعیت ازدواج در کشور پرداخته است، فرضیه کم بودن تعداد پسران در مقایسه با دختران و تاثیر آن بر مقوله ازدواج به کلی رد می‌شود.
استدلال پژوهشگر این سازمان درباره رد کمبود پسر در مقایسه با دختران در سن ازدواج اما این است که براساس آخرین سرشماری، تعداد پسران هرگز ازدواج نکرده در گروه‌های سنی ۱۵ تا ۳۴ بیش از دختران است. به طوریکه در سال ۱۳۹۰ بیش از ۵۵۸ هزار نفر از مردان در گروه سنی ۳۰ تا ۳۴ ازدواج نکرده اند، در حالی که این رقم برای دختران در این گروه سنی ۵۳۳ هزار نفر است.
اما آن چیزی که باعث می‌شود ماجرای کمبود کیس ازدواج برای دختران در جامعه ایران را اندکی به واقعیت نزدیک کند، تبصره‌های فرهنگی است. به طوریکه مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارش خود آورده است:« با توجه به اينكه در نظام عرفي ازدواج در ايران، مردان تمايل دارند با زناني كوچكتر از خود ازدواج نمايند و اين ميزان معمولاً يك فاصله سني 3- 5 ساله است بايد بررسي شود در صورتي كه مردان با زناني كوچكتر از خود ازدواج كنند وضعيت به چه شكلي خواهد بود.
همانطور كه در جدول قابل مشاهده است تفاضل مردان هر گروه سني با زنان يك پنجه كوچكتر نشان از كمبود مردان در سن ازدواج و فزوني زنان به ويژه در در گروه سني 25-29 ساله و 30- 34 ساله دارد. امري كه ميتواند در صورتي كه مردان اصرار به ازدواج با زنان كوچكتر از خود داشته باشند(تمايلي فرهنگي )منجر به كاهش ازدواج در اين دو گروه سنی باشد.
بررسی دیتا‌های این جدول نشان می‌دهد وقتی تعداد مردان ازدواج نکرده را با زنان ازدواج نکرده در یک پنجه کوچک‌تر از خود مقایسه کنیم، به این واقعیت می‌رسیم که در این بین، تعداد دختران ازدواج نکرده کمتر می‌شود و این آمار تاییدی است بر این ادعا که پسران ایرانی با دختران کم‌سن تر از خود ازدواج می‌کنند و این اتفاق باعث می‌شود که در گروه سنی ۳۰ تا ۳۴ سال، کیس ازدواج برای دختران کمتر باشد.
به بیان مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی«مسئله كمبود مردان در مقايسه زنان نيز پديده جمعيتي نبوده و تنها در صورتي موضوعيت دارد كه به لحاظ عرفي و هنجاري مردان اصرار به ازدواج با زناني كوچكتر از خود داشته باشند. بنابراين مضيقه ازدواج نيز موضوعي اجتماعي فرهنگي است نه مسئله جمعيتي. »
سهم دختران و پسران از تجرد قطعی
همانطور كه ملاحظه مي‌شود تعداد مجردين واقع در سن 15-34، براساس سرشماري نفوس و مسكن سال 1390، 15 ميليون و 43 هزار نفر هستند. اين ميزان براي مردان 8 ميليون و 836 هزار نفر و براي زنان 6 ميليون و 206 هزار نفر گزارش شده است.
ازسوي ديگر داده هاي جدول فوق نشان مي دهد نسبت تجرد به تناسب افزايش سن افراد، كاهش پیدا می‌کند. به نحوي كه اگرچه 97 درصد مردان 15-19 مجرد هستند، اما اين ميزان براي گروه سني 24-20 به 77 درصد، براي گروه سني 25-29 به 40 درصد و براي گروه سني 30-34 به 15 درصد كاهش يافته است. اين ميزان براي زنان در سن 15-19 سال 78 درصد، سن 20-24 سال 47 درصد، سن 25-29 سال 26 درصد و سن 30-34 سال 15 درصد است. بدين ترتيب كه در بازه سني 15-19 سال ميزان تجرد بيش از ساير گروه هاي سني است.
علاوه بر اين بررسي درصد مجردين در هر بازه سني نشان مي دهد تعداد زنان مجرد در تمامي گروه سني (34-15 سال) كمتر از مردان است . با اين حال اين درصد هرچه سن افراد بالاتر مي رود به يكديگر نزديكتر مي شود. به نحوي كه در بازه سني 30-34 سال براي مردان و زنان تقريباً رقمي معادل 15 درصد رسيده است. بدين ترتيب در بازه سني 15-34 سال با وضعيت نگران كننده تري در حوزه زنان روبرو نيستيم. با اين حال بررسي افراد در آستانه تجرد قطعي (49-35 سال) نشان از تغيير اين وضعيت دارد.