رویداد۲۴ مریم آیتی: علیرضا زاکانی، فعال سیاسی اصولگرایی، چهره‌ای تندرو و البته پر سر و صدای عالم سیاست شناخته می‌شود. وی که در چهار دوره مجلس عضویت داشت و در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ هم نامزد شده بود، در ۱۸ مرداد همان سال انتخابات با رای شورای شهر تهران، شهردار تهران شد. خیلی‌ها اعتقاد داشتند گرفتن صندلی شهرداری تهران را مرهون کناره‌گیری‌اش به نفع ابراهیم رئیسی و سهم‌گیری‌های درون جناحی بوده است. زاکانی چه در عرصه نمایندگی و چه در قالب کلیددار ساختمان بهشت پایتخت، به کرات با تصمیم و اظهارات خاص، چهره‌ای جنجالی از خود به نمایش گذاشته است. او بارها با بگم بگم‌های در سپهر سیاسی نقش مهمی در رتوریک‌های سیاسی اصولگرایی بازی کرده است. زاکانی در عینحال یکی از چهره‌هایی است که احتمالاً یک طرف جدال‌ها در مناظره‌های انتخاباتی ۱۴۰۳ باشد. کسی که زبان تند و تیزی هم در انتقاد و تخریب جناح مقابلش داشته است. وی در هفتم تیر ماه ۱۴۰۳ در حالیکه مدعی شده بود کاندیدای پوششی انتخابات نیست از ادامه حضور در رقابت های انتخاباتی انصراف داد.
او این روز‌ها در ادامه اجرای سیاست‌های فرهنگی در خصوص حجاب اقدام به استخدام حجاب‌بان از منابع شهرداری تهران کرد که حواشی زیادی در شبکه‌های اجتماعی به دنبال داشت. اقدامی که به علت مشکلات مالی شهرداری تهران به عقیده برخی نوع ریخت‌وپاش به حساب می‌آید.
علیرضا زاکانی متولد ۱۲ اسفند سال ۱۳۴۴ در محله میدان خراسان جنوب تهران است. او فرزند حسین زاکانی و فاطمه کرندابی است و در خانواده‌ای مذهبی متولد شده است. پدربزرگ مادری او اهل تبریز و جد مادری‌اش اهل کاشان بوده است، اجداد پدری او نیز اهل روستا‌های زایگان و لالان در حومه شمالی تهران بوده‌اند، اما پدر ایشان اهل شهرری بوده است. پدر او از ورزشکاران باسابقه و داور بین المللی درجه یک کشتی بوده است و سابقه دوستی صمیمی با مرحوم تختی داشته است که پس از بازنشستگی عضو ستاد برگزاری مراسم بزرگداشت جهان پهلوان تختی نیز بود. به همین دلیل نیز علیرضا زاکانی از ابتدا به ورزش کشتی روی آورد.
بیشتر بخوانید:
عبدالناصر همتی کیست؟ | رئیس بانک مرکزی در سودای رئیس جمهوری
سعید محمد کیست؟ + پیشینه و فعالیت ها
علی لاریجانی کیست؟/ همه سوابق مشهورترین اصولگرای میانه‌رو
سعید جلیلی کیست؟ + سوابق سیاسی
مسعود پزشکیان کیست؟ + سوابق و فعالیت ها
• از یکم مرداد ۱۳۹۹ تا ۲۳ مرداد ۱۴۰۰ رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی
• نماینده پیشین مردم تهران در دوره‌های هفتم، هشتم و نهم و همچنین نماینده مردم شهر قم در دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی
• ریاست کمیسیون ویژه بررسی برجام، نتایج و پیامد‌های آن
• چهل و هفتمین شهردار تهران
• عضو شورای مرکزی انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تهران
• مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران
• مسئول بسیج دانشجوئی دانشگاه‌های استان تهران
• مسئول سازمان بسیج دانشجوئی کشور
• عضو هیات موسس و شورای مرکزی جمعیت جانبازان انقلاب اسلامی
• عضویت در کمیسیون ماده ۱۰ احزاب
• صاحب امتیاز و مدیر مسئول نشریه فکری - فرهنگی پنجره
• عضویت در شورای عالی جمعیت هلال احمر
علیرضا زاکانی بعد از پیروزی انقلاب در حالی که ۱۳ ساله بود، فعالیت‌های انقلابی‌اش را از مسجد لرزاده شروع کرد و با شروع جنگ تحمیلی، مدرسه را رها کرد و به جبهه رفت. او در نهایت در سال ۱۳۶۲ دیپلم گرفت. زاکانی که در جنگ جانباز شده بود، بعد از قبول قطعنامه در کنکور سراسری شرکت کرد.
زاکانی در بهمن‌ماه سال ۱۳۶۸ رشته پزشکی را در دانشگاه علوم پزشکی تهران شروع و در تابستان سال ۱۳۷۶ بعد از هشت سال حضور در کلاس دانشگاه مدرک عمومی را اخذ کرد. ۴ سال پس از اخذ مدرک عمومی، در سال ۱۳۸۰ دوره تخصصی پزشکی هسته‌ای را آغاز و در سال ۱۳۸۳ آن را به پایان رساند و هم اینک بعنوان عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران و در مرکز پزشکی هسته‌ای مجتمع بیمارستانی امام خمینی(ره) و بیمارستان دکتر شریعتی فعالیت می‌کند. او علاوه بر این‌ها، عضو هیات مدیره انجمن علمی پزشکی هسته‌ای ایران نیز هست.
زاکانی مدتی در حوزه ورزش کشتی فعالیت داشت. وی هنگامی که دانش آموز بود به فعالیت علیه شاهپرداخت و در راهپیمایی‌ها و تظاهرات‌ها شرکت می‌کرد و در مسجد‌های لرزاده و همت‌آباد تهران فعال بود.
زاکانی در دوره تحصیل در دانشگاه، نخست در شورای مرکزی انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تهران فعالیت داشت و یک سال بعد عضو بسیج دانشجویی دانشگاه شد و مسئولیت کل بسیج دانشجویی دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران و همزمان به مدت چهار سال اداره مسجد دانشگاه تهران را بر عهده گرفت.
او در اواخر سال ۱۳۷۷ مسئولیت بسیج دانشجویی دانشگاه‌های استان تهران و از سال ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۲ مسئولیت سازمان بسیج دانشجویی کشور را برعهده داشت.
بعد از پیروزی انقلاب و با آغاز جنگ تحمیلی، زاکانی نیز در جبهه‌های جنگ حضور یافت و در ستاد جنگ‌های نامنظم، لشکر‌های محمّد رسول الله (ص) و سیدالشهداء(ع) و قرارگاه‌های جنوب و غرب شرکت داشت و در واحد‌های «تخریب» و «اطلاعات و عملیات» نیز فعالیت می‌کرد و به درجه جانبازی نایل شد. زاکانی در دوره جنگ تحمیلی مسئولیت‌هایی از جمله معاون گردان، مسوول محور «اطلاعات و عملیات» قرارگاه نجف اشرف ۳، قائم‌مقام «اطلاعات و عملیات» لشکر محمد رسول الله (ص) و مسئولیت محور این لشکر را برعهده داشت.
وی جانباز پنجاه درصد است و سابقه شصت و دو ماه حضور داوطلبانه در جبهه‌ها را داراست و از ناحیه دست، پا و گردن جانباز شده است. زاکانی همچنین از بنیانگذاران حزب جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی با رویکرد اصولگرایی است که فعالیت خود را به طور رسمی از سال ۱۳۸۸ آغاز کرد.
وی از سال ۱۳۸۸ سابقه مدیر مسئولی «هفته نامه پنجره» را نیز در کارنامه دارد و پس از راهیابی به مجلس یازدهم به عنوان نماینده مردم قم، از یکم مرداد ماه سال ۱۳۹۹ به عنوان رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی به فعالیت مشغول شد.
حضور در مجلس برای هر سیاستمداری می‌تواند نقطه عطفی باشد تا از طریق نمایندگی مردم، بتواند دغدغه‌هایش را پیگیری کند. علیرضا زاکانی با چهار دوره حضور در مجلس شورای اسلامی یکی از چهره‌های باتجربه قوه مقننه محسوب می‌شود.
او در در مجلس هفتم، هشتم، نهم و یازدهم حضور داشت. حضور زاکانی در مجلس یازدهم کوتاه بود، چون پس از روی کار آمدن شورای شهر اصولگرا، او به عنوان شهردار تهران برگزیده شد.
او یک بار در انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۲ و بار دیگر در سال ۹۶ ثبت نام کرده بود و صلاحیت او تایید نشده بود. زاکانی در واکنش به رد صلاحیت‌هایی که برایش اتفاق افتاده بود، اینطور واکنش داده است: «در آن دوران، پرونده‌ای برای من به علت مبارزه با مفاسد اقتصادی در جریان بود و به یک سال زندان محکوم شدم، اما در پیگیری‌های مجدد، با رأی قاطع هیئت‌منصفه تبرئه شدم؛ در نتیجه شورای نگهبان صلاحیتم را احراز نکرد. وزارت نفت، یکی از نهاد‌های امنیتی و برادر رئیس‌جمهور از جمله شاکیان این پرونده بودند؛ هر بار به دادگاه رفته‌ام، برای دفاع از حق ملت بوده است. حدود ۱۵ پرونده مختومه در دستگاه قضا دارم و معتقدم پرونده‌های پرافتخاری هستند؛ تاکنون معاون رئیس‌جمهور، برادر رئیس‌جمهور و وزیر نفت از من شکایاتی داشته‌اند.»
زاکانی سال ۱۴۰۰ در صبح آخرین روز ثبت‌نام داوطلبان کاندیداتوری سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری با حضور در ستاد انتخابات کشور برای انتخابات نام‌نویسی کرد و صلاحیت وی در ۴ خرداد از سوی شورای نگهبان اعلام شد، ولی دو روز پیش از برگزاری انتخابات پس از حضور در امامزاده علی اکبر(ع) چیذر و در جوار مرقد فرمانده شهیدش حاج محمود (عبدالله) نوریان از حضور در عرصه انتخابات کناره گیری کرد و در مصاحبه با خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما گفت با توجه به اقبال فراوانی که از آیت الله رئیسی شده است من ایشان را اصلح می‌دانم و خودم هم به ایشان رای می‌دهم و امیدوارم با انتخاب ایشان اصلاحات اساسی در کشور انجام شود.
علیرضا زاکانی شهردار تهران، شب گذشته در قرارگاه حوزوی انقلاب اسلامی در قم سخنرانی کرد و اعلام کرد که در انتخابات ریاست جمهوری ثبت نام خواهد کرد. او روز شنبه دوازدهم خرداد ۱۴۰۳ برای ثبت نام به وزارت کشور مراجعه کرد.
علیرضا زاکانی در حالی شهردار تهران شد که این موضوع حاشیه‌های زیادی داشت. اول اینکه این انتخاب برای همتی که در طول مناظره‌ها قویا زاکانی را کاندیدای پوششی می‌دانست، صحه گذاشت. در واقع تلقی این بود که شهردار شدن زاکانی و همچنین انتصاب سید امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی به سمت ریاست بنیاد شهید در راستای قول و قرار‌هایی بود که بین این دو چهره با ابراهیم رئیسی گذاشته شده بود و این سمت‌ها در ازای کناره گیری شان از کاندیداتوری در انتخابات به نفع رئیسی بود.
همچنین عده‌ای «مشکل قانونی» را دلیلی بر مخالفت‌شان با شهرداری زاکانی عنوان می‌کردند. در واقع بر اساس بند (چ) ماده ۳ آیین‌نامه اجرایی مزبور، داشتن حداقل مدرک تحصیلی کارشناسی مرتبط و نه سال سابقه مدیریت ارشد برای تصدی پست شهرداری تهران لازم است. بر اساس تبصره ۱ ماده ۳ مزبور، مدارک و رشته‌های تحصیلی مرتبط، توسط وزیر کشور متناسب با درجه شهرداری تعیین می‌شود. بر اساس آخرین بخشنامه وزارت کشور به استانداران، رشته پزشکی در شمار رشته‌های تحصیلی مرتبط درج نشده است. حتی کار به جایی رسید که حمیدرسایی هم سلف زاکانی هم این انتخاب را زیر سئوال برد. این چهره اصولگرا درباره این موضوع در توئیتی نوشت: «داستان از این قرار است: اگر عضو یک سامانه و حلقه خاص باشی، قانون نادیده گرفته می‌شود حتی اصلاح می‌شود تا بی ربط، ربط پیدا کند؛ بالاتر از آن، نهی علنی و صریح رهبر انقلاب به بایگانی می‌رود و تعریف و تمجید‌های غیرمستند و غیرعلنی جای آن را می‌گیرد. فساد سیاسی به همین راحتی شکل می‌گیرد.»، اما پرویز سروری عضو شورای شهر تهران که در انتخاب زاکانی سهم زیادی داشت، در این باره گفت: «می‌توان از معادل‌سازی دوره نمایندگی مجلس علیرضا زاکانی برای شرط نداشتن نه سال سابقه اجرایی وی استفاده کرد. معادل‌سازی در مواردی مجاز است که قوانین و مقررات اجازه آن را داده باشند که در این خصوص، چنین مجوزی وجود ندارد.»
با این حال پس از حرف و حدیث‌هایی که توسط موافقان و مخالفان شهردار شدن زاکانی مطرح شد، در روز ۱۷ مرداد سال ۱۴۰۰ با ١٨ رای اعضای شورای شهر تهران، به عنوان هجدهمین شهردار تهران انتخاب شد و پس از صدور حکم در تاریخ ۱۱ شهریور ۱۴۰۰ آغاز به کار کرد.
وی با پایان جنگ تحمیلی، در سال ۱۳۶۸ وقتی ۲۴ ساله بود، ازدواج کرد، وصلتی که حاصل آن سه فرزند دختر است. معصومه پاکتچی همسر علیرضا زاکانی در زمان ازدواج با زاکانی همسر یک شهید بوده و یک فرزند داشته است.
پاکتچی دارای تحصیلات سطح حوزه علمیه است. اصالت تبریزی دارد و مدیر سابق ساماندهی و نظارت حوزه علمیه خواهران تهران و مشاور مدیر سابق حوزه علمیه بوده است که فعلا در این مسئولیت نیست. وی از سال ۱۳۸۶ مسئولیت واحد خواهران بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود را عهده‌دار بوده و تندیس دکترین مهدویت را سال ۱۳۹۱ دریافت کرد.
دختر اول زاکانی در دبیرستان ازدواج کرد، اما دو دختر دیگرش بعد از کنکور ازدواج کردند. او اعتقاد دارد که باید مدل ازدواج آسان را به معنای واقعی دنبال کرد. داماد اول زاکانی برادر شهید است. داماد دوم او فارغ‌التحصیل دانشگاه شریف و داماد سوم در حال تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد عمران در دانشگاه تربیت مدرس است. او اعتقاد دارد که هیچ کدام از فرزندانم ازدواج سیاسی نکرده‌اند.
در خرداد ماه ۱۴۰۰ صحبت‌هایی درباره دو همسر داشتن علیرضا زاکانی منتشر شد. این در حالی بود که علیرضا زاکانی در خرداد ۱۴۰۰ و جریان تبلیغات «انتخابات» در واکنش به این حرف‌ها گفته بود: حاشیه درست کردند که دو همسر یکی در تهران و یکی در قم دارم؛ شرم نمی‌کنند؟ من چه خاری در گلوی آن‌ها هستم؟ وقتی روی کار بیایم آن‌ها را راحت نمی‌گذارم هر چه خوردند و بردند از گلویشان بیرون می‌کشم.
حواشی اطراف خانواده زاکانی قابل تامل است و شایعات و اخبار درباره خانواده او بیش از سایر شهرداران بوده و هست. در شورای شهر دوره پنجم «قانون تعارض منافع در شهرداری» به تصویب رسید و در آن اعلام شده که مدیران نمی‌توانند بستگان خود را در شهرداری به کار گیرند. در تعریف بستگان نیز اسامی پدر، مادر، خواهر، برادر، فرزند، همسر، داماد، عروس لحاظ شده است. حتی در دوره ششم پارلمان شهری پایتخت مصوبه «قانون تعارض منافع» را اصلاح کردند.
نکته جالب اینجاست که علیرضا زاکانی از یک‌سو شعار مبارزه با غرب و آمریکا سر می‌داد، اما دخترش در سوئیس تحصیل کرد و قابل تامل‌تر از آن، نوه‌اش است که در این کشور به‌دنیا آمد.
داماد زاکانی از قافله حواشی عقب نمانده و یکی از این انتصابات حکم مشاوره زاکانی برای دامادش به‌عنوان «مشاور و دستیار ویژه شهردار تهران در هوشمندسازی» بود که با هجمه منتقدان و رسانه‌ها، شهردار این حکم را لغو کرد، اما آنطور که اعضای شورای شهر تهران می‌گویند حسین حیدری، داماد زاکانی نقش پررنگی را در شهرداری ایفا می‌کند. کار به آنجا رسید که ۹ نفر از اعضای شورای شهر تهران (مهدی عباسی، مهدی اقراریان، ناصر امانی، علی‌اصغر قائمی، جعفر شربیانی، زهرا شمس‌احسان، جعفر تشکری‌هاشمی، سوده نجفی و حبیب کاشانی) تذکری را درباره اقدامات حسین حیدری، داماد علیرضا زاکانی امضا کردند.
انتشار این خبر کافی بود تا موجی از نقد‌ها و اعتراض‌های شدید به سمت زاکانی هدایت شود. با این حال شهردار جدید اصرار داشت، دامادش بر اساس شایستگی برای تاثیرگذاری به بدنه شهرداری اضافه شده است. تا اینکه بعد از چند هفته کناره گیری داماد شهردار از شهرداری اعلام شد. با این وجود، هر از گاهی خبر دخالت «داماد» سر و صدا به راه می‌اندازد.
علی‌اصغر قائمی، عضو شورای شهر تهران گفته: «نمی‌دانم اعضای شورای شهر که با ایما و اشاره سخن گفتند، منظورشان چه کسی بود، اما برداشت من این بود که می‌تواند داماد آقای زاکانی باشد. البته شواهدی در این زمینه ارائه نشده، اما من خودم نیز در این رابطه از افراد موثقی سخنانی شنیده‌ام که داماد ایشان همچنان در شهرداری حضور دارند»
علی‌اصغر قائمی همچنین مدعی بود: «این موضوعاتی است که ما شنیدیم و می‌گویند که پدر دامادش در یک طبقه از سازمان فرهنگی و هنری نشسته و در بسیاری از اقدامات در این سازمان– مالی و غیرمالی - امر و نهی می‌کند.»
شهردار تهران در نشست ۱۵ آذر خود با دانشجویان شریف هم این موضوع را رد نکرد و زمانی که دانشجویان درباره حضور دامادش سؤال پرسیدند، گفت «ایشان مورد وثوق‌شان است و فردی توانمند و نخبه است که به‌صورت رایگان خدمت می‌کند و درست است که حکمشان لغو شده، اما همچنان فی‌سبیل‌الله کار می‌کند.»
داماد دیگر او حسین حیدری به‌همراه همسرش مریم زاکانی از مدیران شرکت عمید رایانه شریف هستند که این شرکت مشتریان بزرگی، چون همراه اول و شرکت ارتباطات زیرساخت مخابرات ایران دارد. همچنین یکی از شرکت‌های مرتبط با حسین حیدری شرکت «ایده‌نگار عرش» است.
فیاضی برادر داماد علیرضا زاکانی هم در دوره حضور زاکانی در مرکز پژوهش‌های مجلس به‌عنوان معاون او معرفی شده بود. غلامرضا تاجگردون؛ نماینده سابق که اعتبار نامه‌اش در مجلس رد شد، در توئیتی مدعی شد: «زاکانی برادر داماد خودش را به‌عنوان معاونش انتخاب کرده است!» این توئیت با هشتگ دستمال کثیف منتشر شده است. این گونه انتصابات در شهرداری تهران همچنان ادامه داشت و به انتصاب پسر وزیر کار و وزیر آموزش و پرورش دولت نهم رسید.
از سوی دیگر اول آبان سال گذشته مهدی اقراریان، رئیس کمیته نظارت و حقوق شهروندی شورا در جریان بررسی اساسنامه سازمان‌های وابسته شهرداری تهران اظهارکرد: از یکی از مدیران شهرداری پرسیده شد که استخدام خواهرزاده وی در مدیریت شهری، چگونه انجام شده است؟ وی در پاسخ گفت که شهردار دستور داده‌اند! آیا همه این موقعیت را دارند که خواهرزاده خود را جهت استخدام به شهردار تهران معرفی کنند. جالب اینجاست که آقای شهردار با دفاع از معاون خود بیان داشت: آقای شعبانی نه در جریان انتصاب خواهرزاده خود بوده، نه برای انتصاب ایشان هیچ توصیه‌ای کرده است که البته اگر هم توصیه‌ای می‌کرد، هیچ تاثیری روی من نمی‌گذاشت. افرادی از شورای شهر یا هر جای دیگری هم که موضوع انتصاب خواهرزاده معاون شهردار را مطرح کردند، نزد خدا توبه کنند، چون با این صحبت‌های خود هم در حق آقای شعبانی و هم در حق آن شخص ظلم کرده‌اند.
انصافا اینان از کدام دین حرف میزنند که اینگونه بر مسند قدرت چسبیده اند