رویداد۲۴ | لیلا فرهادی: اگرچه سیاست خارجی در همه کشور‌ها و به طور خاص در ایران بیش از اینکه تحت تاثیر وزیر خارجه باشد، تحت تاثیر سیاست‌های کلی نظام است، اما همواره مدیرانی که در راس این وزارت خانه قرار گرفته اند توانسته اند جهت را به سمت مورد نظرشان منحرف کنند؛ خواه با توانایی‌هایی که در امر سیاست خارجی داشته اند، خواه با ناتوانی شان در پیشبرد اهداف. این واقعیت در دولت‌های مختلف از ابتدای انقلاب به خوبی نمایان شده است. دولت احمدی نژاد و رئیسی به همان اندازه که اعتقادی به تنش زدایی نداشتند، مانع تنش زدایی شدند و دولت روحانی، خاتمی و هاشمی به اندازه‌ای که تنش زدایی با جهان را در دستور کار قرار دادند موفق شدند در‌های ایران را به سمت جهان باز کنند و تنش‌ها با غرب را کاهش دهند. این تغییر رویکرد‌ها در حالی رخ داده که سیاست کلی نظام در امور خارجی همواره در سطوحی بالاتر از دولت‌ها تدوین شده است؛ بنابراین اینکه رئیس جمهور و وزیر چه کسی است، مهم است.
محمدباقر قالیباف یک چهره شناخته شده را به عنوان کارشناس در نشست سیاست خارجی صدا و سیما با خود همراه کرد؛ کاظم غریب آبادی. ظاهرا غریب آبادی گزینه وزارت خارجه قالیباف در دولت احتمالی اوست.
کاظم غریب آبادی در حال حاضر معاون امور بین الملل و حقوق بشر قوه قضاییه است که همزمان دبیری ستاد حقوق بشر شورای عالی امنیت ملی را برعهده دارد.
کاظم غریب آبادی در زمره داماد‌های خوشبخت جمهوری اسلامی ایران است. او داماد محمدباقر ذوالقدر از فرماندهان سپاه پاسداران و معاون پیشین ستاد کل نیرو‌های مسلح در امور بسیج است. ذوالقدر از چهره‌های برجسته مخالف جریان اصلاحات در ایران، پدر همسر کاظم غریب آبادی است. «فریدون قاسمی» در کتاب «جمهوری اسلامی؛ از بازرگان تا روحانی» نوشته است: «در جریان حمله به کوی دانشگاه، کسانی مانند سردار حسین نجات فرمانده سپاه، ولی امر به همراه سردار محمدرضا نقدی، سردار محمدباقر ذوالقدر و دیگران طرح سرکوب دانشجویان و حتی عزل سیدمحمد خاتمی، رییس جمهوری وقت را ریخته بودند.
غریب آبادی متولد ۱۳۵۳ است. او سال ۱۳۷۵ از دانشکده روابط بین الملل وزارت خارجه فارغ التحصیل شده و بعد‌ها دکترای خود را حین خدمت در قوه قضاییه از دانشگاه علامه طباطبایی دریافت کرده است. غریب آبادی به واسطه ارتباط خانوادگی خود پله‌های ترقی را دو تا یکی پیموده. او در سن ۲۹ سالگی موفق شده مدیریت ارتباطات و امور بین‌الملل، برون مرزی صدا و سیما را برعهده بگیرد و در دولت احمدی نژاد مشاور متکی، وزیر خارجه وقت در امور هسته‌ای و سفیر ایران در هلند شود. سال ۱۳۸۴ احمدی نژاد طی حکمی، غریب آبادی را به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی منصوب کرد و در این دوره او عضو تیم مذاکره کننده هسته‌ای بود. او در دولت دوم احمدی نژاد هم به عنوان «سفیر ایران در هلند و نماینده دائم نزد سازمان‌های بین‌المللی مستقر در لاهه» منصوب شد.
با آغاز دولت روحانی، غریب ابادی وزارت خارجه را به مقصد ستاد حقوق بشر ترک کرد، اما با تصویب برجام، ابتدا دبیر به کمیته برجام در شورای امنیت و سپس نمایندگی ایران در سازمان‌های بین المللی وین رفت.
او واقعا به زبان انگلیسی تسلط دارد (تاکید بر قید واقعا به دلیل خاطرات بد مردم ایران از وزرای خارجه ایست که زبان نابلدند). غریب آبادی یک بار بین سال‌های ۱۳۹۳ تا ۹۷ و یک بار با پایان دولت روحانی، با حکم محسنی اژه‌ای به عنوان معاون امور بین الملل و حقوق بشر قوه قضاییه منصوب شد و بار دوم جانشین علی باقری کنی شد که از قوه قضاییه به وزارت خارجه نقل مکان کرده بود.
یکی از موارد جنجالی در دوره معاونت بین الملل و حقوق بشر غریب آبادی در قوه قضاییه، ابتکار عمل او در دعوت از سفرای خارجی برای بازدید از زندان اوین بود. تیر ماه ۱۳۹۶ غریب آبادی معاون وقت امور بین الملل قوه قضاییه از ۴۵ سفیر خارجی دعوت کرد که از زندان اوین بازدید کنند.
کاظم غریب‌آبادی، معاون امور بین‌الملل ستاد حقوق بشر قوه قضائیه، هدف از این بازدید را «ادعا‌های بی‌اساس و واهی برخی کشور‌ها پیرامون مسائل حقوق بشری علیه ایران» خواند و گفت که سفرا «از شرایط و وضعیت زندان اوین و مددجویان این زندان شگفت‌زده شده بودند.»
سفرا در مصاحبه‌هایی با صدا و سیما از اینکه وضعیت در زندان این اندازه خوب است ابراز تعجب کرده بودند. سفیر پرتغال گفته بود: «انتظار نداشتم اینجا این‌قدر شرایط خوب باشد و این بازدید من را تحت تأثیر قرار داد».
این رویداد با انتقادات بسیاری از جانب فعالان و زندانی‌های سیاسی مواجه شد.
بیشتر بخوانید:
منتظر رفع تحریم‌ها نباشید | قالیباف قرار است با اقتصاد ایران چه کار کند؟
همیشه پای یک قالیباف در میان است | همه چیز درباره پرونده‌های نافرجام محمدباقر قالیباف
غریب آبادی سابقه هسته‌ای قابل توجهی دارد. او رئیس کمیته تخصصی هسته‌ای شورای امنیت ملی لاریجانی، یکی از اعضای تیم مذاکره کننده هسته‌ای در آن دوران، مشاور وزیر خارجه دولت احمدی نژاد در امور هسته‌ای و نماینده ایران در سازمان‌های بین المللی وین در دولت روحانی بوده است. او از سال ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷ همزمان با معاونت بین الملل قوه قضاییه، دبیر کمیته برجام شورای عالی امنیت ملی هم بود.
غریب آبادی یک سال بعد از امضای برجام در مهر ماه ۱۳۹۷ از معاونت بین الملل ستاد حقوق بشر قوه قضاییه راهی وین شد و مسئولیت دفتر نمایندگی ایران در سازمان‌های بین المللی در اتریش را برعهده گرفت. حضور او در این سمت در شرایطی که ایران در مسیر اجرای برجام موظف به گزارش دهی مستمر به آژانس بین المللی انرژی اتمی بوده، اهمیت زیادی داشته است.
غریب آبادی چندین ماه بعد از روی کار آمدن دولت رئیسی همچنان مسئولیت دفتر نمایندگی ایران در سازمان‌های بین المللی وین را برعهده داشت. حضور او مصادف بود دورانی که دولت رئیسی مذاکرات احیای برجام را متوقف کرده و عنوان آن را به «مذاکرات لغو تحریم ها» تغییر داده بود. غریب آبادی در توضیح این وضعیت گفته بود ایران باید «با دست پر و از موضع قدرت» به میز مذاکرات برگردد و درخواست امتیاز‌های بیشتری را روی میز بگذارد.
این اظهارات غریب آبادی نشان دهنده رویکرد جدید او برجام است. او در گفتگویی با وب سایت رسمی بیت رهبری درباره اختلافات عمده در مذاکرات به موضوع حضور نظامی جمهوری اسلامی ایران در کشور‌های منطقه و فعالیت‌های موشکی به عنوان «دو اهرم قدرت» ایران اشاره کرده بود.
در همان زمان مذاکره کنندگان هسته‌ای آمریکا گفته بودند دلیل به نتیجه نرسیدن مذاکرات، فاصله زیاد انتظارات جمهوری اسلامی با آمادگی‌های آمریکا برای آورده کردن آنهاست.
غریب‌آبادی در میزگرد صدا و سیما به عنوان نماینده قالیباف در حوزه سیاست خارجی از اهداف دولت قالیباف پرده برداشت و گفت «مقابله با تحریم‌ها به‌ویژه از طریق خنثی‌سازی تحریم با استفاده از فعال‌سازی تمامی ظرفیت‌های داخلی یک برنامه کاملاً قطعی خواهد بود.»
او گفت مذاکرات رفع تحریم را دنبال خواهیم کرد، اما در مذاکرات هدف اصلی ما «لغو واقعی تحریم‌ها است نه لغو حقوقی تحریم‌ها روی کاغذ».
غریب آبادی در سیاست خارجی دولت‌های مختلف با رویکرد‌های مختلف حضور داشته و همین کارنامه نشان می‌دهد او بیش از اینکه صاحب سبک باشد، مجری سیاست دولت‌های متبوع است.
با روی کار آمدن قالیباف و قرار گرفتن غریب آبادی در راس دستگاه دیپلماسی نباید انتظار معجزه‌ای در پیشرفت مذاکرات داشت. غریب آبادی مجری سیاست‌های دولت قالیباف خواهد بود که ظاهرا به سیاق دولت رئیسی، اعتقادی به احیای توافق هسته‌ای ندارد بلکه به دنبال گرفتن امتیاز‌هایی است که طرف مقابل آماده دادن آن‌ها نیست.