رویداد۲۴ | لیلا فرهادی: انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳ با پایین‌ترین مشارکت مردمی در طول تاریخ به دور دوم کشیده است. مسعود پزشکیان، تنها کاندیدای جریان اصلاح طلب باید با سعید جلیلی، یکی از کاندیدا‌های جبهه انقلاب رقابت کند. آنچه در دور دوم تعیین کننده است، آرای دو کاندیدای دیگری است که مانع یک دوره‌ای شدن انتخابات شده اند؛ آرای قالیباف و پورمحمدی. از آنجایی که آرای پورمحمدی از تعداد آرای باطله هم کمتر بوده، به نظر می‌رسد در صورت ثابت ماندن میزان مشارکت، حامیان قالیباف قرار است نقش «کینگ میکر» (رئیس جمهور ساز) را بازی کنند.
محمد باقر قالیباف در سومین تلاش خود برای ریاست جمهوری موفق شده کمترین رای را نسبت به دوره‌های قبلی به دست بیاورد. او که در انتخابات ۹۲ و ۹۶ بیش از ۴ و ۶ میلیون رای گرفته بود، در این دوره کار را با ۳ میلیون ۳۰۰ هزار رای به پایان رساند. اگر فرض کنیم میزان مشارکت در دور دوم انتخابات همین ۴۰ درصد باقی خواهد ماند، رای قالیباف، آرای باطله و رای پورمحمدی در سبد هر یک از کاندیدا‌ها میتواند رئیس جمهور بعدی را تعیین کند. مجموع آرای پورمحمدی و آرای باطله کمی کنتر از ۱.۵ میلیون رای است؛ بنابراین حامیان قالیباف نقش مهمتری بازی خواهند کرد. اگرچه محمدباقر قالیباف در بیانیه‌ای حمایت خود را از جلیلی برای دور دوم اعلام کرده، اما مکانیزم تقسیم آرای یک کاندیدا، بر اساس خواست او نیست.
هنوز هیچ نظرسنجی منحصر به دور دوم انتخابات و رقابت بین پزشکیان و جلیلی منتشر نشده است. نظرسنجی‌های نهاد‌های معتبر قبل از انتخابات تقریبا درست از آب درآمدند. بر اساس نظرسنجی ایسپا در روز ۶ تیر، پزشکیان ۳۳ درصد، جلیلی ۲۸ درصد و قالیباف ۱۹ درصد رای داشتند و میزان مشارکت ۴۳ درصد بود.
در نتایج نهایی، میزان مشارکت کمی پایین‌تر از نظرسنجی‌ها (۴۰ درصد) بوده است. با توجه به انصراف کاندیدا‌ها بعد از ۶ تیر، درصد آرای کاندیدا‌ها کمی بالاتر رفته و پزشکیان ۴۲ درصد، جلیلی ۳۸ درصد و قالیباف ۱۳ درصد رای به دست آورده است. فاصله پزشکیان و جلیلی و ترتیب آرا با نظرسنجی‌ها مطابقت داشت.
در حال حاضر آنچه اهمیت دارد، وضعیت آرا در دور دوم انتخابات است. برخی نهاد‌ها قبل از دور نخست انتخابات دست به یک ارزیابی دیگر هم زده اند. مرکزی وابسته به دانشگاه امام صادق وضعیت آرای کاندیدا‌ها بعد از انصراف قالیباف را تخمین زده بود. این مرکز مدعی بود که در صورت انصراف قالیباف، ۴۰.۸ درصد آرای او به سبد جلیلی، ۲۱ درصد به سبد پزشکیان و مجموعا ۳۹ درصد آرای او به سبد دیگر کاندیدا‌ها سرازیر می‌شود.
مرکز افکار سنجی ایسکانیوز! میزان رای وارده به سبد پزشکیان در صورت انصراف قالیباف را کمی بیشتر ارزیابی کرده بود. این مرکز گفته بود ۲۸ درصد رای او به صندوق پزشکیان و ۳۷ درصد به صندوق جلیلی سرازیر می‌شود.
برخی کارشناسان این ارقام را تخمین زده و گفته بودند حداقل یک سوم آرای قالیباف به سبد پزشکیان سرازیر می‌شود.
همه این ارزیابی‌ها به قبل از دور نخست و کنار رفتن برخی پرده‌ها از اختلاف‌های دو جریان اصولگرایی بر میگردد. آنچه در روز‌های پایانی رخ داده نمایشی از یک نبرد خونین میان دو کاندیدای جبهه انقلاب بود.
بیشتر بخوانید:
گزارش‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد روز ششم تیرماه یعنی دو روز مانده به انتخابات جلسه محرمانه اجماع بین قالیباف و جلیلی در مشهد برگزار شده است. علی غفاریان مدیرمسئول صراط نیوز خبر جلسه فوق العاده با حضور سردار اسماعیل قاآنی، سعید جلیلی، قالیباف و یکی از سران مقاومت را منتشر کرد.
نتیجه جلسه با حضور این مقامات عالی رتبه این بود که هیچ یک از این دو کاندیدا به نفع دیگری کناره گیری نکرد. اما این عدم کناره گیری ناشی از محاسبات عددی نبود بلکه ظاهرا علت آن عدم توافق طرفین برای کوتاه آمدن در مقابل رقیب بود. امیرحسین ثابتی چهره نزدیک به جلیلی دقایقی بعد از جلسه شکست خورده اجماع خطاب به رسانه‌هایی که از انصراف جلیلی به نفع قالیباف خبر داده بودند نوشت از همه آنها شکایت خواهند کرد.
نشانه‌های این اختلاف در بیرون اتاق‌های دربسته مذاکرات محرمانه اجماع به خوبی قابل رویت بود. این نشانه‌ها سال‌ها قبل بروز کرده و در هفته منتهی به انتخابات سال ۱۴۰۳ روشن‌تر شد.
به گفته تحلیل گران، جریان سعید جلیلی در واقع عامل اصلی افشاگری‌ها علیه قالیباف و خانواده او در سال‌های اخیر بوده است. عبدالرضا داوری چهره نزدیک به احمدی نژاد در توییتر خود خطاب به حامیان جلیلی گفته «بیست سال تمام قالیباف را تخریب کردند. پروژه بگیران را زیر بال و پر گرفتند، حتی به همسر و فرزندان قالیباف رحم نکردند. از دروغ سیسمونی و فساد یاس و... لجن ساختند و صورت قالیباف پرتاب کردند حالا که رای می‌خواهند میگویند گذشته را فراموش کنیم و متحد شویم. زهی خیال باطل.»
محسن عالی پور یکی از حامیان قالیباف در توییتر خود نوشته: «ما هیچ عهدی با شما نداریم شما جریان را فدای عقده‌هایتان کردید و یقینا فی مابین پزشکیان و جلیلی، پزشکیان انتخابی عاقلانه‌تر و بهتر است. هم از جلیلی انقلابی‌تر است هم کشور را فدای عقده‌هایش نمیکند.»
دو روز مانده به انتخابات جمعیت حامی قالیباف در مقابل دانشگاه تهران حملات تندی به سعید جلیلی کردند. در این میتینگ انتخاباتی، سخنران با لحن تندی گفت «آقایان درگیری هایشان با حاج قاسم سلیمانی را فراموش کردند. برید بگردید ببینید آیا مقام معظم رهبری یک کلام درباره این‌ها دارد؟ مدام میگویند ما نماینده آقا در فلان جاییم. خب حسن روحانی که ۲۳ سال بود، علی شمخانی که ۱۶ سال بود. شما که به آنها هم نرسیدید ادعای چی دارید؟. میگویند ما برنامه‌ای داریم که هیچ کس ندارد، پس چرا آقا هیچ کاری به شما نسپارده؟»
شب قبل از انتخابات اوج تقابل بین حامیان جلیلی و قالیباف بود. تقابلی که نماد آن هراس‌افکنی از رای آوری جلیلی توسط حامیان قالیباف بود. احدیان، مشاور ارشد قالیباف این هراس افکنی را به اوج رساند و علنا از هواداران جلیلی خواست که به او رای ندهند و جلیلی را دارای قابلیت ترسناک بودن برای طبقه متوسط توصیف کرد.
این حملات متقابل بود. حامیان سعید جلیلی به جز تلاش‌های پیشینی خود برای افشاگری‌های مختلف علیه قالیباف، در آستانه انتخابات نیز بیکار ننشستند. محمد حسین رنجبران مجری تلویزیون و چهره‌های نزدیک به قالیباف در یک گفتگوی تصویری خطاب به «انقلابی ها» گفت که اجازه ندهند کسی رای بیاورد که فضا را به یک فضای تند تبدیل کند، چون کشور واقعا کشش فضای تند را ندارد.
او بدون نام بردن از جلیلی گفته: ما یادم نمی‌رود شهید امیرعبداللهیان همانند برادر برایم بود ایشان زمستان ۱۴۰۰ تعریف می‌کردند که تمام شده بود؛ کار مذاکرات تمام شده بود و به نقطه نهایی رسیدیم ایشان اسم نمی‌بردند، اما برخی از طیف‌ها اجازه ندادند کار انجام شود مردم بروند و پیدا کنند و به این فرد رای ندهند.
منظور رنجبران از کسی که در مسیر رسیدن به توافق سنگ اندازی می‌کرده، سعید جلیلی است.
نقوی حسینی نماینده پیشین مجلس گفته: اظهارات حامیان جلیلی و مسئولین ستاد‌های ایشان حرفهای تندی علیه قالیباف زده اند و و مرز بین خودشان و قالیباف را مرز بین اسلام و کفر می‌دانند.
او می گوید: نگاه آقای جلیلی به قالیباف یک نگاه وحشتناک است. تلاش این‌ها برای رأی نیاوردن قالیباف در مجلس را هم به یاد داریم؛ بنابراین طرفداران قالیباف بیشتر به سوی پزشکیان می‌آیند.
بعد از مشخص شدن نتایج آرای مرحله نخست، حمله حامیان جلیلی به قالیباف آغاز شد. آنها علت یک دوره ای نشدن و شکست جلیلی در برابر پزشکیان را مقاومت قالیباف دربرابر انصراف می دانستند. حملات آنها به قالیباف به حدی شدید بود که مالک شریعتی نماینده نزدیک به قالیباف در توییتی دست پیش را گرفت و نوشت: نتایج روشن کرد که انصراف قالیباف باعث برنده شدن پزشکیان می‌شد. بنابراین باید از قالیباف تشکر کنیم.
با وجود این اختلاف نظر میان حامیان جلیلی و قالیباف به نظر می‌رسد شرایط در دور دوم انتخابات در دو سناریو به نفع پزشکیان خواهد بود؛ نخست افزایش مشارکت به بیش یا حتی نزدیک ۵۰ درصد و دیگری حمایت سلبی بخشی از رای دهندگان به قالیباف از پزشکیان به دلایل ذکر شده.
اگر سناریوی نخست رخ ندهد و میزان مشارکت در دور دوم بالاتر از دور نخست نباشد، بر اساس نظرسنجی‌ها حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد آرای قالیباف به سبد پزشکیان و ۶۵ درصد به سبد جلیلی خواهد رفت. به این ترتیب آرای هر دو کاندیدا چیزی حدود ۱۱.۵ میلیون خواهد شد و نتیجه نهایی را آرای باطله و تک رای هایی که تا امروز ارزش آن را نمی دانستید، تعیین خواهند کرد.