رویداد۲۴| مهدی رهنما در گفتگو با ایسنا افزود: ازن (O ۳) موجود در لایه استراتوسفر جو به عنوان لایه محافظ در برابر تابش اشعه فرابنفش عمل می‌کند و کاهش غلظت ازن در این لایه اثرات زیانباری برای ساکنان کره زمین خواهد داشت. نوع دیگر ازن در لایه تروپوسفر یا سطح زمین وجود دارد که افزایش غلظت آن برای سلامت انسان مضر است چراکه سیستم ایمنی بدن به‌ویژه دستگاه تنفسی را به‌شدت درگیر می‌کند و عملکرد ریه در مقابله با ازن کاهش می‌یابد. بر اساس نتایج یک پژوهش انجام شده در اروپا به ازای ۱۰ میکروگرم بر مترمکعب افزایش مقدار ازن، ۰.۴ درصد حملات قلبی بیشتر میشود و ۰.۳ درصد مرگ روزانه بر اثر این آلاینده جوی افزایش می‌یابد.
رییس پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو با بیان اینکه آلاینده ازن بر اثر یک عمل فوتوشیمیایی تولید میشود، اظهارکرد: ازن یک آلاینده ثانویه است. با افزایش همزمان اکسید‌های نیتروژن (NOx) در سطح زمین و شدت و مدت زمان تابش نور خورشید فعل و انفعالی شیمیایی رخ می‌دهد و ازن (O ۳) تولید میشود که خاصیت اکسیدکننده بسیار قوی دارد.
وی افزود: میزان غلظت اکسید‌های نیتروژن (NOx) در طول شبانه روز متغیر است. روز‌ها معمولا مقادیر اکسید‌های نیتروژن بیشتر است و با نزدیک شدن به شب میزان آن کاهش می‌یابد. طبق مطالعات انجام شده معمولا میزان انتشار اکسید‌های نیتروژن از ساعت ۶ تا ۱۲ به علت فعالیت‌های روزانه و حجم ترافیک افزایش می‌یابد. با توجه به وابستگی تولید ازن به تابش خورشید و افزایش دما غلظت‌های حداکثر ازن در بعد از ظهر رخ می‌دهد.
رییس پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو اضافه کرد: آلاینده ازن به‌طور کلی یک آلاینده تابستانه محسوب میشود. بر اساس منابع علمی مختلف غلظت‌های حداکثر ازن در سطح زمین حدود دو تا سه ساعت دوام دارد.
رهنما در زمینه منابع انتشار اکسید‌های نیتروژن اظهارکرد: بیشترین تولیدکننده این آلاینده سیستم حمل و نقل عمومی است چراکه احتراق ناقص در موتور‌های وسایل نقلیه عمومی و شخصی صورت می‌گیرد و باعث تولید آلاینده‌هایی مانند دی‌اکسید نیتروژن میشود. حمل و نقل عمومی، نیروگاه ها، صنایع و منابع ثابت خانگی در زمینه انتشار ناکس موثر هستند. ۲۰ تا ۳۰ درصد منابع آلاینده هوای شهری، منابع ثابت هستند که از جمله آن‌ها می‌توان به موتورخانه‌های ساختمان‌ها اشاره کرد که بسیاری از آن‌ها به‌صورت ناقص سوخت را مصرف می‌کنند بنابراین می‌توانند موجب تولید اکسید‌های نیتروژن شوند.
وی درباره راهکار‌های کاهش آلاینده ازن گفت: اقدامات کنترلی برای کاهش غلظت ازن تروپوسفری عمدتاً بر انتشار پیش‌ساز‌های ازن نظیر اکسید‌های نیتروژن متمرکز است. استفاده از فناوری‌هایی که باعث تولید و انتشار کمتر اکسید‌های نیتروژن می‌شوند مانند بهره‌گیری از سیستم حمل و نقل عمومی مبتنی بر فناوری‌های روز دنیا، استفاده از انرژی‌های پاک نظیر انرژی خورشیدی و تجدید نظر در نحوه طراحی ساختمان و ابنیه ثابت با نگاه تمرکزگرایی در تاسیسات تامین گرمایش و سرمایش می‌تواند باعث کاهش تولید اکسید‌های نیتروژن در بلندمدت شودذ.
رییس پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو با بیان اینکه لازم است برنامه‌های کوتاه‌مدت برای کاهش آلاینده ازن داشته باشیم، اظهارکرد: به عنوان نمونه اعلام و هشدار به‌موقع به مردم درباره این آلاینده مهم است تا در ساعات افزایش غلظت اکسید‌های نیتروژن و به تبع آن ازن، حضور در فضای باز را کاهش دهند و حداقل از قرارگیری کودکان - که آسیب‌پذیرترین قشر در برابر ازن هستند- در خارج از فضای بسته خودداری کنند.
رهنما در پایان درباره اطلاق اصطلاح «آلاینده لس‌آنجلسی» به ازن تصریح کرد: این اصطلاح در منابع و اسناد هواشناسی ذکر نشده است و استفاده از آن نمی‌تواند بیانگر نوع آلاینده و اثرات مرتبط با آن باشد. با توجه به منابع علمی بیشترین غلظت ازن در عرض‌های جغرافیایی محدوده ۲۰ تا ۶۰ درجه شمالی است که بیشترین مقدار آن در محدوده قاره اروپا ثبت شده است البته در غرب قاره آفریقا در محدوده ۵ تا ۳۰ درجه جنوبی نیز مقادیر بالای ازن اندازه گیری شده است لذا بهتر است از اصطلاح آلاینده لس آنجلسی به عنوان معرف آلاینده ازن استفاده نشود.