رویداد۲۴ | امیرحسین جعفری: بحران‌های صنعت دارو، از کمبود دارو تا فرسوده‌شدن صنایع تولیدی، چالشی سخت در پیش روی رئیس جمهور جدید است. با توجه به سابقه پزشکیان در حوزه بهداشت و درمان، این انتظار از او شکل گرفته که هرچه سریع‌تر نسبت به مسأله کمبود دارو و به‌روزرسانی تأسیسات آن اقدام کند.
آرش محبوبی، رئیس انجمن داروسازان تهران، معتقد است که میزان واردات دارو، حجم ریالی قابل توجهی را به خود اختصاص می‌دهد و این مسأله در درازمدت خطرناک است؛ او همچنین معتقد است که به‌روزرسانی تجهیزات داروسازی، جز اولویت‌های اصلاحی این صنعت است. او در این‌باره به «رویداد۲۴» می‌گوید: «ما یک فهرست دارویی داریم که تعداد اقلام آن بیش از هزار قلم است. بنابراین به‌طور عمومی نمی‌توان گفت درگیر کمبود یا وفور هستیم. ما دوره‌هایی داشتیم که کمبود‌هایمان به ۲۰۰ قلم هم رسیده است. در بازار دارویی کشور بیش از ۹۰ درصد دارو را از جهت قلمی در داخل می‌سازیم. کمتر از ده درصد از دارو را وارد می‌کنیم. نکته جالب اینجاست که آن ۱۰ درصد، از نظر ریالی، نزدیک ۵۰ درصد حجم بازار است. شما تصور کنید آن ۹۰ درصد هم به شکل این ۱۰ درصد دربیاید و صنایع دارویی نتوانند تولید کنند. در آن صورت اگر کل نفت کشور را هم بدهیم، داروی مورد نیاز کشور تأمین نمی‌شود. ما باید به داد صنعت دارو برسیم. صنعت دارو یک صنعت روزآمد است و روزانه تولید دارو در حال تغییر است. ما باید فناوری و زیرساخت‌ها را دائم به‌روز کنیم؛ نسبت به دوره‌های قبلی این به‌روزرسانی‌ها خیلی کمتر انجام می‌شود. به علت کمبود پول این به‌روزرسانی‌ها انجام نشده است.»
وی معتقد است که دخالت نهاد‌های غیرمتخصص در حوزه قیمت‌گذاری و توزیع دارو، باعث چالش‌های اساسی در این زمینه شده است؛ او می‌گوید: «وقتی کل سیستم قیمت‌گذاری دارو را به نرخ‌گذاری دولتی تبدیل می‌کنیم، در صورت عدم نرخ‌گذاری مناسب، خدمات دارویی با بحران مواجه می‌شود. این بحران در کمبود خود را نشان می‌دهد. در نتیجه یکی از نگرانی‌های جدی صنعت دارو، نرخ‌گذاری دستوری و کمبود است. یکی از نگرانی‌هایی که در سال‌های اخیر تشدید شد، دخالت نهاد‌های غیرمتخصص در دارو است. شورای رقابت در تولید و توزیع دخالت کرد و هرکدام از این دخالت‌ها ضربه‌ای به وضعیت دارویی کشور بود. امیدواریم در این دولت صنعت دارو به عنوان یک صنعت تخصصی نگاه شود و افراد فاقد صلاحیت برای آن تصمیم نگیرند.»
رئیس انجمن داروسازان تهران، معتقد است که با تأمین ارز و ریال کافی، ثبت سفارش‌ها به دقت انجام شده و کمبودی رخ نخواهد داد؛ او می‌گوید: «اگر برنامه‌ریزی مناسب باشد، تأمین ارز مناسب صورت بگیرد، ریال مناسب تأمین شود، کمبودی نخواهیم داشت. در سه سال اخیر برای ثابت نگه داشتن قیمت دارو، طرح دارویار تصویب شد. در این طرح قرار شد تفاوت قیمت ارز توسط سازمان برنامه و بودجه تأمین شود و بیمه‌ها نیز سهم خود را پرداخت کنند تا ریال به موقع وارد چرخه دارو شود. در عمل بیمه‌ها به تعهدات خود عمل نکردند، سازمان برنامه و بودجه هم خوب عمل نکرد و بیمه‌ها بدون دلیل منطقی، پرداخت پول داروخانه‌ها را به تعویق انداختند و ورود ریال به دارو دچار مشکل شد. ما ارز برای خرید مواد اولیه داشتیم اما ریالی برای خرید ارز نبود. راه جبران این مسأله تأمین ریال از طریق شبکه بانکی از طریق وام بود؛ بانک مرکزی در این زمینه هم همکاری خوبی با ما نداشت. میزان ثبت سفارش دارو نسبت به ادوار قبلی نیز کاهش یافته است.»
محبوبی در ادامه از نقاط مثبت صنعت دارویی و انتظارات فعالان این عرصه از رئیس‌جمهور می‌گوید: «وضعیت دارویی کشور از جهت ظرفیت صنعت داروسازی بسیار بالاست. به نسبت صنایع دیگر در داخل و خارج، دارو صنعت وسیعی است. دارو نیز در ایران قیمت بالایی ندارد. داروخانه‌ها نیز شبکه دسترسی قابل توجهی ایجاد کرده‌اند و دارو و خدمات دارویی جز معدود کالاهایی‌ست که در تمام کشور قیمت یکسانی دارد. از این جهت فرصت‌هایی برای صنعت دارو وجود دارد. انتظار ما از پزشکیان این است که سراغ متخصصین بروند. در طرح دارویار دنبال تأمین منابع پایدار باشند و مسیر را اصلاح کنند. زیرساخت نسخه‌های الکترونیک و پزشک خانواده نیز فراهم شود. از بحث مصرف القایی و سوءاستفاده‌های احتمالی در قالب اجرا ناقص نسخه الکترونیک جلوگیری شود.»
در سه سال اخیر با فشار دولت جهت ثابت نگه داشتن نرخ دارو، بحران‌های شدید‌تری از گرانی دارو پیش آمده است. بحران‌هایی که خود را با کمبود نشان می‌دهند و پزشکیان باید موضع‌گیری قاطعی نسبت به آن داشته باشد. کاهش ثبت سفارش‌های دارویی و عدم تأمین ارز و ریال کافی بابت آن، شرایط خطرناکی برای ماه‌های پیش رو دارو رقم‌زده است.