رویداد۲۴ اقتصاد نیوز نوشت: این روز‌ها همه نگاه‌ها به بازی‌های المپیک تابستانی ۲۰۲۴ پاریس دوخته شده است؛ یکی از مشهورترین رقابت‌های جهان که بیش از ۱۰ هزار ورزشکار از ۲۰۴ کشور در ۳۰۰ مسابقه از ۲۸ رشته ورزشی با هم رقابت می‌کنند تا پرچم کشور خود را به اهتزاز دربیاورند. اما این همه داستان المپیک نیست و در پشت صحنه این رقابت ورزشی پرهیجان، پای میلیون‌ها یورو پول در میان است که بر خلاف تصور بسیاری از افراد همه آن در جیب کشور برگزار کننده یعنی فرانسه نخواهد رفت و فارغ از سودآوری این مسابقات برای میزبان، هزینه‌ها و تبعات اقتصادی سنگینی را هم در پی خواهد داشت.
تقریباً تمام (۹۶ درصد) بودجه بازی‌های المپیک و پارالمپیک پاریس ۲۰۲۴ از بخش خصوصی، IOC (کمیته بین المللی المپیک) شرکت‌های شریک، دفتر فروش بلیط بازی‌ها و صدور مجوز تأمین می‌شود. براساس آنچه سایت استورک اعلام کرده است؛ امسال ۴.۳۸ میلیارد یورو برای کمیته سازماندهی پاریس ۲۰۲۴ در نظر گرفته شد و IOC ۴۰۰ میلیون یورو از هزینه‌های پخش میزبان را پوشش داد. به گفته وب سایت المپیک، این بدان معناست که بازی‌های پاریس باید کمتر از حد معمول هزینه داشته باشد.
بودجه سازمان بازی‌ها از جمله سازمان مسابقات، محل برگزاری، نیروی کار، فناوری و حمل و نقل، تقریباً به طور کامل به صورت خصوصی همراه با مشارکت قابل توجه IOC تأمین می‌شود.
اما رقابت بین شهر‌هایی که برای میزبانی بازی‌ها رقابت می‌کنند، حداقل به اندازه مسابقات ورزشی شدید است و شهر‌ها به دلایل مختلف به دنبال افتخار میزبانی هستند؛ پتانسیل برای دستاورد‌های اقتصادی قابل توجه همچنان یک انگیزه غالب است. شهر‌ها انگیزه میزبانی بازی‌های المپیک را دارند تا اقتصاد خود را از طریق گردشگری و سرمایه‌گذاری تقویت کنند، زیرساخت‌های بلندمدت را توسعه دهند، به رسمیت شناخته شوند، شغل ایجاد کنند و با به گزدش درآمدن اقتصاد شهری، پروژه‌های قدیمی را اجرا کنند که می‌تواند مدت‌ها پس از این رویداد به کار آیند و به نفع جامعه باشند.
با این همه میزبانی المپیک همواره برای کشور‌هایی که قرعه به نامشان خورده است، خوش یمن نبوده و نیست و تجربه نشان داده با پایان این رویداد ورزشی پرمخاطب و جذاب بسیاری از میزبانان با تبعات مالی سنگین دست و پنجه نرم کرده اند و برخی از شهر‌های میزبان ده‌ها سال برای بازیابی بدهی‌ها زمان صرف کرده‌اند. این در حالیست که برخی دیگر از میزبانان همچنان گرفتار حل مشکلات مالی ناشی از برگزاری المپیک هستند و در گیر و دار این فرآیند قرار دارند.
به عنوان مثال مونترال کانادا در سال ۱۹۷۶ میزبان بازی‌های تابستانی بود و در نهایت با میلیارد‌ها دلار بدهی رو به رو شد و پس از سه دهه توانست از پس پرداخت این بدهی بربیاید و در سال ۲۰۰۶ به ثبات نسبی اقتصادی دست پیدا کند.
آتن یونان نیز برای حل این معضل کار آسانی نداشت و بحران بدهی یونان در سال ۲۰۰۹ اتفاق افتاد و برخی استدلال می‌کنند که بازی‌های تابستانی ۲۰۰۴ کشور را به سمت ورشکستگی سوق داد. به گفته جیمز مک براید و ملیسا مانو از شورای روابط خارجی (CFR) «تقریباً تمام تأسیسات ساخته شده برای المپیک ۲۰۰۴ آتن، که هزینه‌های آن به بحران بدهی یونان کمک کرد، اکنون متروک شده است.»
یکی از بزرگترین شهر‌هایی که بهای برگزاری المپیک را پرداخت کرده است، سوچی است. این شهر که میزبان بازی‌های المپیک زمستانی ۲۰۱۴ بود، با صرف هزینه حدود ۴۷ میلیارد یورویی، عنوان برگزارکننده گران‌ترین بازی‌های المپیک تاکنون را به خود اختصاص داد. این درحالی‌است که بودجه اولیه برگزاری این مسابقات ۹، ۵ میلیارد یورو بوده است.
با این حال، تعداد بسیاری از اقتصاددانان استدلال می‌کنند که مزایای میزبانی بازی‌ها اغراق آمیز است و در بهترین حالت نتایج مطلوبی وجود ندارد، زیرا بسیاری از کشور‌های میزبان را با بدهی‌های بزرگ و تعهدات تعمیر و نگهداری مواجه خواهد کرد. این تحلیلگران پیشنهاد می‌کنند که کمیته‌های المپیک فرآیند مناقصه و انتخاب را اصلاح کنند تا برنامه‌ریزی بودجه واقع‌بینانه را تشویق کنند، شفافیت را افزایش دهند و سرمایه‌گذاری‌های پایداری را که در خدمت منافع عمومی هستند، ارتقا دهند.
این در حالی‌است که بسیاری از اصرار دارند که بحران‌های مالی کشور‌های میزبان المپیک ناشی از برگزاری این رویداد ورزشی نیست. در مقاله‌ای که توسط IOC در مورد تحلیل قرار گرفته در این باره آمده است: «هزینه بازی‌های المپیک کمتر از ۰.۲۸ درصد تولید ناخالص داخلی است؛ بنابراین، واضح است که بازی‌ها نمی‌توانند یک بحران شدید اقتصادی ملی ایجاد کنند.»
کمیته بین‌المللی المپیک به یورونیوز گفت: «بهبود برنامه‌ریزی شهری، همراه با دید جهانی که در طول بازی‌ها به شهر داده شد، منجر به رشد قابل‌توجه گردشگری پس از بازی‌ها شد: در سال ۲۰۰۳، یونان ۱۲ میلیون بازدید گردشگر را ثبت کرد؛ در حالی که در سال ۲۰۱۵، بانک یونان حدود ۲۳.۵ میلیون بازدید کننده از این کشور گزارش کرده است. هیچ مدرک محکمی وجود ندارد که نشان دهد المپیک ۲۰۰۴ بحران بدهی یونان را آغاز کرد، اما هزینه‌های متحمل شده توسط این شهر و کشور ممکن است به وضعیت مالی آن کمک نکرده باشد.»
کمیته المپیک معتقد است بخش عمده‌ای از افزایش هزینه‌های برگزاری المپیک به ولخرجی میزبانان بازم می‌گردد. این کمیته رسمی توضیح می‌دهد که پروژه‌هایی احداث شده برای بازی‌ها مورد نیاز نبودند و میزبانان با رویاپردازی‌های خود در تدارک طراحی مجدد سیستم حمل و نقل و زیرساخت‌های شهری به امید ایجاد یک مقصد تفریحی جدید بودند و همین موضوع عامل شکل گیری بحران‌های اقتصادی در این شهر‌ها شده است.
نکته جالب توجه اینجاست که کمیته بین المللی المپیک در پی تداوم ثمرات ناخوشایند المپیک تصمیم به تغییر رویکرد میزبانی این مسابقات گرفت. در گذشته، بخش عظیمی از بودجه المپیک برای ساخت زیرساخت‌های لازم مانند دهکده المپیک، مکان‌های بزرگ برای مراسم افتتاحیه و اختتامیه، امکانات ورزشی و مسکن اختصاص داده شده است، اما این کمیته به تازگی تلاش کرده است تا بازی‌های امسال را برای محیط زیست و اقتصاد دوستانه کند.
در سال ۲۰۱۴، کمیته بین المللی المپیک مجموعه‌ای از اصلاحات را برای دستور کار المپیک ۲۰۲۰ ارائه کرد. اولین توصیه این بود که تا حد امکان از امکانات موجود و از مکان‌های موقت و قابل نصب استفاده شود؛ موضوعی که در المپیک ۲۰۲۴ هم اتفاق افتاد و پاریس به عنوان نخستین تجلی چگونگی اجرای کامل این توصیه‌ها در کانون توجه قرا گرفت تا ضمن کاهش احتمالی بدهی و با اهداف پایداری محیط زیست همگام شود.
پاریس در نخستین گام از برخی مکان‌های دیدنی برای میزبانی مسابقات استفاده خواهد کرد که از آن جمله می‌توان به برگزاری والیبال زیر برج ایفل، سوارکاری و پنج‌گانه در کاخ ورسای، و استادیوم‌های موجود، رولان گاروس برای تنیس و استادیوم ملی فوتبال استادو فرانس برای مسابقات دوومیدانی.
بیشتر بخوانید: ماجرای شکایت کمیته ملی المپیک رومانی به CAS | اختتامیه المپیک پاریس به خاطر اعتراض به داوری تحریم می‌شود
فرانسه تنها یک سایت هدفمند برای بازی‌های المپیک ساخت و آن هم مرکز آبی بود که پس از بازی‌ها به یک مرکز ورزشی اجتماعی در سن-سن-دنیس تبدیل خواهد شد. آدیداس آرنا یکی دیگر از امکانات جدید ساخته شده است که به طور خاص برای المپیک ساخته نشده است، اما برای المپیک و پارالمپیک استفاده خواهد شد.
المپیک ۲۰۲۴ پاریس یک مطالعه موردی منحصر به فرد را برای ارزیابی اینکه آیا اصلاحات اخیر میزبانی را مزیت بیشتری داده است ارائه می‌دهد.
از لحاظ تاریخی، کشور‌های صنعتی و شهر‌های میزبان هزینه‌های سازمانی را با کمک مالی کمیته بین المللی المپیک (IOC) بر عهده دارند. آخرین برآورد‌ها بودجه المپیک و پارالمپیک پاریس را برای تأسیسات و عملیات ۸.۹ میلیارد یورو یا حدود ۹.۷ میلیارد دلار نشان می‌دهد. این امر باعث می‌شود این المپیک ارزان‌تر از لندن (۱۶.۸ میلیارد دلار)، ریو (۲۳.۶ میلیارد دلار) و توکیو (بیش از ۱۳.۷ میلیارد دلار) باشد. گفتمان اخیر میان اقتصاددانان به طور فزاینده‌ای ماهیت مشکوک عواید اقتصادی ناشی از میزبانی بازی‌ها را برجسته کرده است.
کمیته بین المللی المپیک دستور می‌دهد که شهر‌های میزبان باید حداقل ۴۰ هزار اتاق هتل در دسترس داشته باشند، که اغلب نیاز به پروژه‌های ساختمانی گسترده‌ای دارد. هزینه‌های زیرساختی برای بازی‌های المپیک می‌تواند به طور چشمگیری متفاوت باشد، از ۵ میلیارد دلار تا ۵۰ میلیارد دلار. بودجه المپیک ۲۰۲۴ پاریس ۴.۷ میلیارد دلار تعیین شده است و ۴.۷ میلیارد دلار اضافی برای زیرساخت‌ها اختصاص داده شده است که عمدتاً توسط بخش خصوصی تأمین می‌شود.
بر اساس گزارش INSEE، موسسه ملی آمار فرانسه، انتظار می‌رود بازی‌های المپیک در کوتاه مدت بر اقتصاد فرانسه تأثیر مثبت بگذارد. این موسسه پیش بینی می‌کند که بازی‌های المپیک رشد اقتصادی فرانسه را در سال ۲۰۲۴ افزایش می‌دهد و به دلیل فروش بلیط، حق پخش تلویزیونی و افزایش گردشگری، ۰.۳ درصد به رشد سه ماهه در سه ماهه سوم کمک می‌کند. با این حال، INSEE همچنین هشدار می‌دهد که وضعیت سیاسی بی ثبات در فرانسه می‌تواند خطراتی را برای این پیش بینی‌ها ایجاد کند.
انتظار می‌رود صنعت مهمان نوازی در پاریس مزایای قابل توجهی از هجوم گردشگران داشته باشد. طبق گزارش Oxford Economics، انتظار می‌رود قیمت هتل‌ها در طول این رویداد افزایش یابد و گردشگران با افزایش تقریباً ۲۰۰ درصدی مالیات توریستی در هر شب روبرو شوند. میانگین قیمت هتل برای اقامتگاه‌های سه تا پنج ستاره ۴۱ تا ۶۴ درصد بالاتر از میانگین سالانه افزایش یافته است. نرخ اشغال هتل‌های مورد انتظار در ابتدای سال جاری به کندی افزایش یافت که احتمالاً به دلیل افزایش قیمت‌ها بود. با این حال، آخرین داده‌های STR نشان می‌دهد که نرخ اشغال در پاریس و در سراسر منطقه ایل دو فرانس تا پایان ژوئن افزایش یافته است.
در حالی که سرمایه‌گذاری در بخش هتلداری از نظر تئوری می‌تواند مزایای بلندمدت داشته باشد، هزینه‌های قابل توجهی که برای برآورده کردن نیاز‌های اوج بازی‌ها مورد نیاز است ممکن است منجر به مازاد ظرفیت پس از رویداد شود. یک مثال قابل توجه بازی‌های المپیک زمستانی ۱۹۹۴ در لیلهامر نروژ است که در آن ۴۰ درصد از هتل‌های شهر با خدمات کامل پس از بازی‌ها ورشکست شدند. به طور مشابه، بازی‌های المپیک تابستانی ۲۰۰۴ آتن شاهد سرمایه‌گذاری‌های گسترده در هتلداری و زیرساخت‌ها بود، اما این سرمایه‌گذاری‌ها به منافع اقتصادی پایدار تبدیل نشد. بسیاری از هتل‌ها و مکان‌هایی که برای بازی‌ها ساخته شده‌اند، پس از آن برای یافتن کاربری با مشکل مواجه شدند که به فشار مالی بر شهر و تشدید بحران اقتصادی یونان کمک کرد. مازاد ظرفیت و هزینه‌های نگهداری این تاسیسات بر بار بدهی بلندمدت آتن افزود. به عنوان مثال، استادیوم المپیک سیدنی سالانه ۳۰ میلیون دلار هزینه برای این شهر دارد. استادیوم معروف «آشیانه پرنده» پکن برای ساخت ۴۶۰ میلیون دلار هزینه داشت و برای نگهداری به ۱۰ میلیون دلار در سال بودجه نیازمند بود و عمدتاً پس از بازی‌های سال ۲۰۰۸ بدون استفاده ماند تا اینکه شهر دوباره از آن برای میزبانی بازی‌های زمستانی ۲۰۲۲ استفاده کرد. تقریباً تمام تأسیسات ساخته شده برای المپیک ۲۰۰۴ آتن، که هزینه‌های آن به بحران بدهی یونان کمک کرد، اکنون متروک شده است.
اقتصاددانان استدلال می‌کنند پرداخت بدهی‌های باقی‌مانده پس از میزبانی بازی‌ها می‌تواند برای چندین دهه بودجه عمومی را تحت فشار قرار دهد.
دهکده المپیک که توسط ۴۰ معمار بر اساس طرح اصلی توسط دومینیک پررو طراحی شده است، پس از بازی‌ها به ۲۸۰۰ آپارتمان تبدیل می‌شود. بیش از یک سوم از آن‌ها به ساکنان و دانشجویان کم درآمد اجاره داده می‌شود؛ در حالی که مابقی در بازار خصوصی در دسترس خواهد بود. این رویکرد انتظارات مالیات دهندگان برای مسکن مقرون به صرفه را با تقاضا‌های سودآوری سرمایه گذاران خصوصی متعادل می‌کند.
مناطق کلیدی مانند سنت دنیس و لو بورژه از بازسازی شهری و حمل و نقل عمومی پیشرفته بهره‌مند خواهند شد. این پروژه‌ها برای ارائه مزایای بلندمدت طراحی شده‌اند و تضمین می‌کنند که سرمایه‌گذاری‌های انجام شده برای المپیک پس از پایان بازی‌ها همچنان به جامعه خدمت می‌کند.
پیامد‌های اقتصادی میزبانی بازی‌های المپیک پیچیده و چندوجهی است. در حالی که مزایای بالقوه از نظر دید جهانی و توسعه زیرساخت وجود دارد، خطرات مالی و بار اقتصادی بلندمدت قابل توجه است. بازی‌های المپیک ۲۰۲۴ پاریس به عنوان یک مورد آزمایشی حیاتی برای تعیین اینکه آیا اصلاحات اخیر می‌تواند منجر به نتیجه مالی متعادل‌تر و پایدارتر برای شهر‌های میزبان شود یا خیر، عمل خواهد کرد.