رویداد۲۴| امیرحسین جعفری: انتظار جامعه از وزارت ارتباطات دولت پزشکیان، شاید از شخص پزشکیان بیشتر باشد. جامعه منتظر است که این وزارتخانه مهم، محدودیت‌های اینترنت را رفع کرده و شاهد بازگشت به سال‌های قبل در حوزه اینترنت باشیم. اگرچه برخی معتقدند که تصمیم‌گیر نهایی وزارت ارتباطات نیست و آن‌ها صرفاً می‌توانند یک ابزار تأثیرگذار در این بین باشند. اگرچه این انتظار هم از وزارت ارتباطات وجود دارد که هرچه زودتر نقشه راه و رویکرد‌های جدید را تدوین و به اجرا برساند.
حامد بیدی، مدیرپلتفرم کارزار، معتقد است که وزیر ارتباطات در گام نخست باید ایده‌های جایگزین شرایط فعلی را در گفتگو با کنشگران اینترنت و فعالان صنفی این حوزه پیگیری کند: «اولین انتظار از وزیر ارتباطات این است که در همین روز‌های اول کارویژه خود را اقناع سایر بازیگران و تصمیم‌گیران در لایه‌های مختلف حاکمیتی برای تغییر فرمان سیاست‌گذاری و حکمرانی حوزه فناوری و اینترنت قرار دهد. تغییر سیاست می‌تواند با همگرایی جامعه مدنی، نهاد‌های صنفی، کنشگران اینترنت که بعد از طرح صیانت ادبیات بسیار غنی تولید کردند همراه باشد.»
بیدی اضافه می‌کند: «قبل از اینکه هر تصمیمی به عنوان ایده جایگزین سیاست شکست خورده فیلترینگ در لایه‌های مختلف مطرح شود، ایده‌های جایگزین را با متخصصین و کنشگران این حوزه مطرح کنند. تعدادی از فعالان اینترنت به دلیل افشا اختلالات و سیاست‌های فیلترینگ بازداشت شدند و مورد بازجویی و تهدید قرار گرفتند و می‌توانند راهکارهای مطلوب را مطرح و بررسی کنند.»
بیشتر بخوانید:
گزینه پیشنهادی وزارت ارتباطات: شیوه مدیریت فضای مجازی باید اصلاح شود
ببینید | تصمیمات اصلی درباره اینترنت را چه کسانی می‌گیرند؟
ستار هاشمی کیست؟ + سوابق سیاسی
این فعال حوزه فناوری و اینترنت هشدا می‌دهد ممکن است برخی از راهکارهای جایگزین از وضعیت موجود بدتر باشند: «با توجه به اینکه تمام لایه‌های حاکمیت بر شکست فیلترینگ معتقدند، نگرانی این است که با راهکارهای دیگری این مسیر را توجیه کنند؛ از جمله طرح پوسته‌های نرم‌افزاری و اینترنت طبقاتی و افزایش شکاف دیجیتال با نقض بیش از پیش بی‌طرفی شبکه که پیش از این هم مطرح شده است. نتایج این اقدامات بدتر از فیلترینگ است.»
مدیرپلتفرم کارزار معتقد است که وزارت ارتباطات تصمیم‌گیر نهایی حوزه اینترنت و فناوری نیست اما باید در ارتباط با دیگر دستگاه‌ها، نقش مؤثری ایفا کند؛ او می‌گوید: «هرچند تصمیم‌گیری در این حوزه به طور خاص بر عهدهٔ وزیر ارتباطات نیست و در سطح کلان حاکمیت تصمیم‌گیری می‌شود، به طور خاص مردم این توقع را از وزیر پزشکیان و شخص پزشکیان دارند که درباره فیلترینگ و اینترنت موضع‌گیری شود. وزیر ارتباطات به عنوان مدیر این موضوع می‌تواند ادبیات مطالبه مردم را گردآوری کرده و ایده‌های جایگزین را با شخص رئیس جمهور مطرح کند. کلیت دولت با همراهی نهاد‌هایی مانند وزارت کشور، وزارت اطلاعات و مرکز بررسی استراتژیک وارد این چانه‌زنی شوند.»
گام‌های نخست رفع فیلتر
بیدی معتقد است که در نخستین گام باید گوگل‌پلی و سپس شبکه‌های اجتماعی رفع فیلتر شوند: «در اولین گام و با قید فوریت باید گوگل پلی رفع فیلتر شود چون هر روزی که این مرکز فیلتر باشد، شبکه ناامن‌تر می‌شود. این عملاً یعنی یک بمب ساعتی در حال کار کردن است. با فیلتر کردن آن بسیاری از گوشی‌ها نمی‌توانند آپدیت‌های امنیتی را دریافت کنند. جدای از آن نتایج دیگری هم دارد و بخشی از اختلالات شبکه هم به خاطر همین مسأله است. درخواست‌هایی که گوشی‌های اندروید به گوگل‌پلی ارسال می‌کنند، منجر به اشغال بخشی از ظرفیت شبکه می‌شود و با رفع فیلترینگ گوگل‌پلی، می‌توان این مشکل را حل کرد. به نظر می‌رسد آمادگی رفع فیلتر وجود دارد.»
این فعال حوزه فناوری و اینترنت می‌گوید اولویت رفع‌فیلتر باید کسب‌وکارها و عدالت آموزشی باشد: «باید رفع فیلتر شبکه‌های اجتماعی اصلی که مردم و کسب و کار‌ها به واسطه آن بسیار ضربه خوردند انجام شود. طبیعتا از اینستاگرام و تلگرام و واتساپ به عنوان اولویت اصلی می‌توان نام برد اما رفع فیلتر یوتیوب هم می‌تواند ظرفیت بسیار بالایی از عدالت آموزشی را فعال کند. رفع فیلتر توییتر که اکثر مسئولین در آنجا حضور دارند، می‌تواند توازن بهتری بین پلتفرم‌های مختلف قرار دهد. در گام‌های بعدی تغییر فرمان کلی سیاست‌گذاری و حکمرانی اینترنت و فناوری است. ایده‌های منفعلانه‌ای که در حوزه فناوری مصوب شده و منجر به تصمیمات عجیبی مانند ممنوعیت گوشی‌های آیفون و محروم شدن بخشی از جمعیت از آخرین تکنولوژی‌ها شده است. ارائه پوسته‌های اپلیکیشن‌ها و قرارگیری خدمات توسط واسطه‌های نامعتبر هم کنار گذاشته شود و به دنبال یک رویکرد ایجابی برای توسعه فناوری باشیم.»
خطر شبکه ملی اطلاعات
بیدی بیان می‌کند که شبکه ملی اطلاعات کماکان به عنوان یک خطر جدی، فعالان اینترنت را تهدید می‌کند؛ او در این‌باره می‌گوید: «اینترنت ملی که اصطلاح نادرستی برای شبکه ملی اطلاعات است، همچنان یک مسأله جدی است. بخشی از این مسائل زیرساختی می‌تواند برای بهبود خدمات صورت بگیرد اما ایده یک شبکه جدید مستقل از اینترنت جهانی، ایده مبتنی بر امنیتی دیدن شبکه اینترنت است و ایده خطرناکی است. اینترنت ملی هنوز جز مصوبات است و دولت ناچار است آن را اجرا کند. توسعه شبکه ملی اطلاعات می‌تواند با معماری بسیار بسیار بهتر و با رویکرد یکپارچه‌تر کردن شبکه ما با شبکه جهانی و وابسته کردن بازیگران جهانی به خودمان صورت بگیرد. در این صورت دیگر از رویکرد منفعلانه و سلبی درمی آییم. وقتی بتوانیم میزبان سرور‌ها و بخشی از ترافیک بین‌المللی در کشورمان باشیم، آنجا می‌توانیم با معادلات جهانی هم نقش بهتری به صورت ایجابی ایفا کنیم. تا زمانی‌که دنبال ایجاد یک شبکه مستقل از اینترنت باشیم تا راحت‌تر آن را قطع کنیم، بسیار خطر بزرگی است.»
حامد بیدی معتقد است که با رفع فیلترینگ، اختلالات اینترنت نیز برطرف می‌شود؛ او می‌گوید: «با یک وفاق داخلی همانطور که شعار دولت هست، می‌توان گام‌های مؤثری برداشت. با برداشته شدن آن محدودیت‌ها و عزم برداشتن فیلترینگ، بخش عمده‌ای از اختلالات رفع می‌شود. بخش عمده اختلال در اینترنت، به خاطر استفاده از فیلترشکن، تلاش دولت برای جلوگیری استفاده از آن و عوارض آن است. طبیعتا با کمترشدن محدودیت‌ها، استفاده مردم از فیلترشکن کمتر می‌شود و اختلالات کمتری پیدا می‌کنیم. رفع فیلترینگ در سرعت درک‌شده توسط مردم هم مؤثر است.»
مسأله فیلترینگ امروز دیگر فقط مسأله محدودیت و کاهش سرعت نیست، بلکه مسأله امنیت کاربران هم درمیان است. لزوم افزایش امنیت کاربران با رفع فیلتر گوگل پلی و شبکه‌های اجتماعی پرطرفدار، بخشی از مطالبه جامعه از دولت است. کنار گذاشتن سیاست‌های انفعالی در حوزه اینترنت و تمرکززدایی از شبکه ملی اطلاعات، گام‌های مهمی هستند که دولت پزشکیان برای نشان دادن تغییر، باید به آن‌ها توجه کند. از سوی دیگر جامعه فعال اینترنت انتظار دارد که اختلالات اینترنت که بر اثر فیلترینگ رخ داده نیز برطرف شود.