رویداد۲۴ | محمد آزاد: برنج هم گرفتار تله قیمت شد. اخباری که از سطح بازار می‌رسد حاکی از نایاب شدن برنج خارجی است؛ کالایی که عمدتا در اقشار کم‌درآمد کشور مصرف می‌شود که شاید پرجمعیت‌تر از اقشار دیگر ایران هستند.
واردات برنج به کشور از ۳۱ تیر به مدت ۴ ماه ممنوع است که به اعتقاد مسوولان و کارشناسان این بخش همین امر موجب افزایش قیمت برنج در بازار خواهد شد. رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی از افزایش قیمت برنج خبر داده و گفته: «بازار برنج پاکستانی و هندی بدلیل کمبود با نوسان قیمت روبرو شده است به طوریکه قیمت برنج پاکستانی از ۳۷ هزارتومان به ۵۰ هزارتومان و هندی از ۴۶ هزارتومان به ۶۵ هزارتومان رسیده است.»
دولت چهاردهم نخستین گام‌های خود را برمی‌دارد؛ شاید حساسترین تصمیماتی که دولت اتخاذ می‌کند مربوط به همین موضوع منبع غذایی اقشار کم‌درآمد باشد. گرانی شدید و سپس نایاب شدن برنج خارجی بار دیگر توجه را به این کالای اساسی کشاند.
سید تقی جعفریان، رییس اتحادیه تولیدکنندگان برنج در گفتگو با رویداد ۲۴ خبر می‌دهد که به ظاهر دوشنبه‌شب در جلسه بودجه برای واردکردن برنج به حوزه قیمت‌گذاری صحبت‌هایی شده است.
به گفته او «اگر قصد این کار خودکفایی است دولت اشتباه می‌زند؛ امسال بدون این طرح هم ۳۰ درصد کسر برداشت برنج طارم شمال داشته‌ایم.» او همچنین می‌گوید «امروز که برنج ارزان وجود دارد نیز بازار راکد و جیب مردم خالی‌تر از آن است که حتی برنج خارجی بخرند، حالا چه شود اگر همه را اجبار کنند برنج لوکس ایرانی بخورند؟» او درباره امنیت هم تذکری محتاطانه مطرح می‌کند مبنی بر اینکه دولت در شرایط پرنوسان کنونی باید توان خود را جمع کند که انبارها خالی نماند. انبارها خالی است؟ حداقل از قبل خالی‌تر است.
سید تقی جعفریان درباره اتفاقات این روزهای بازار برنج می‌گوید: «ظاهراً دیشب (شب دوشنبه) تصمیم گرفته‌اند قیمت برای برنج تعیین کنند. من بی‌اطلاع هستم که این تصمیم از سوی چه مرجعی اتخاذ شده اسد، اما آن‌چه که ما از آن مطلع شدیم این بود که دولت برای برنج داخلی تعیین قیمت کند.»
او در پاسخ به این پرسش که آیا در قانون برنج مشمول قیمت‌گذاری است می‌گوید: «اصلاً قانون به کمک کنار؛ در این زمینه دخالت دولت اصلا چه معنی دارد؟ قیمت‌گذاری چه مشکلی را حل می‌کند؟ دولت اصلا بودجه خرید برنج طارم را مگر دارد؟»
این فعال صنفی درباره جزییات طرح دولت اظهار بی‌اطلاعی می کند؛ با این حال می‌گوید: «اگر برنامه این باشد که همه ایران را برنج ایرانی بدهند شدنی نیست. ما امروز در موقعیتی قرار داریم که مردم اقشار ضعیف و کم‌برخوردار نه تنها برنج ایرانی نمی‌توانند بخرند، بلکه از خرید همان برنج خارجی هم ناتوان مانده‌اند. در این شرایط این تصمیم دولت به مصرف‌کننده ضعیف آسیب می‌زند که مشتری برنج ارزان خارجی است.»
جعفریان درباره تاثیر این تصمیم بر گرانی و نایاب‌شدن برنج خارجی آن را به موضوع دیگری مرتبط می‌داند و خبر می‌دهد: «برنج خارجی وارداتی را در گمرک معطل نگه داشته‌اند و اجازه ورود آن را به کشور نمی‌دهند. انتظار دارید چه اتفاقی بیافتد؟»
او درباره برنج خارجی و مصرف‌کننده آن می‌گوید: «اول باید گفت مشکل تصمیمات این‌چنینی در اصل گرفتن اختیار از مردم است درباره این که چه چیزی بخورند. دوم اینکه برای بسیاری، شاید عمده مردم ایران در شرایط کنونی اصلا اختیاری وجود ندارد و به اجبار باید برنج ارزان خارجی مصرف کنند.»
او در توضیح می‌افزاید: «ما در شرایطی هستیم که سه قشری که سابق بر این به شکل سنتی فقیر، متوسط و متمول خوانده می‌شد دیگر وجود ندارد و عملا قشر متوسط با قشر فقیر در یک رده قرار گرفته است. در نتیجه این اصلا منطقی نیست که خرید کالایی لوکس را به مردم تحمیل کنند؛ اصلا این به کنار، مگر دولت پولی در بساط دارد که برنج بخرد؟ پول گندم را هم نمی‌تواند پرداخت کند.»
یعنی تصمیم دولت بر این قرار گرفته است که کل ایران را برنج ایرانی بدهد؟ فلانی پاسخ می‌دهد: «ما هم بی‌خبریم؛ اگر در شورای اقتصاد تصویب شود و در بودجه سنواتی بگنجد قاعدتاً بله. اما ما هنوز اطلاعات کافی نداریم.»
او به مسأله دیگری اشاره می‌کند که هشدار دهنده است: «امروز و با وجود برنج ارزان خارجی هم در بازار رکود هست. یعنی مردم پول خرید برنج از هیچ مدلش را ندارند. با این اوضاع اصلا این حرف‌ها بی‌معنی است.»
این کارشناس بازار برنج دو مسأله هشدار‌دهنده دیگر نیز مطرح می‌کند: «ما امروز در شمال ۳۰ درصد کسری تولید داشتیم، یعنی این حرف‌ها که در برخی وزارتخانه‌ها درباره خودکفایی گفته می‌شود اصلا بی‌معنی است. مسأله‌ای هم نیست که با حرف یک مسئول پنهان شود وقتی کشاورز خودش می‌داند که چه میزان برداشت کرده است.»
دومین هشدار او درباره وضعیت حساس کشور و میزان انبار برنج است. جعفریان می‌گوید: «در این وضعیت شبه‌جنگی نباید تصمیمی اتخاذ کرد که سفره مردم جمع شود و مهم‌تر انبارهای ما که به امنیت ملی گره خورده است با کمبود مواجه باشد.»
رییس انجمن تولیدکنندگان برنج ایران درباره وضعیت انبار برنج کشور محتاطانه پاسخ می‌دهد و نخست می‌گوید نمی‌دانم؛ اما بلافاصله اضافه می‌کند: «من واقعیتش را بگویم تصور نمی‌کنم وضعیت امسال انبارهای ما خیلی مساعد باشد. ما باید حداقل برای ۲ سال ذخیره داشته باشیم، اما من که شاهدی برای آن ندارم. این‌ها مسائلی است که دولت باید پیگیری کند.»