رویداد۲۴ | زینب غبیشاوی: در چند هفته اخیر عراقچی وزیرخارجه کشورمان شلوغ ترین روزهای خود را می‌گذراند. از مذاکرات فشرده در نیویورک تا سفر با کشورهای عربی برای رسیدن به یک راه‌حل برای جلوگیری از گسترش جنگ و بحران در منطقه؛ اتفاقی که فلاحت‌پیشه رئیس سابق کمیسیون امنیت ملی از آن به عنوان دیپلماسی شکست‌خورده یاد می‌کند. او در گفتگو با رویداد۲۴ مشخصا اعلام می‌کند که ایران و آمریکا برای جلوگیری از بحران جنگ، باید تعارف را کنار بگذارند و به میز سرخ مسقط برگردند.
در ادامه اهم این گفتگو را می‌خوانید:
*اتفاقی که ما الان می‌بینیم این است که عملا جنگی که در منطقه وجود دارد، فقط برای ایران و اسرائیل است و سایر کشورها این جنگ را به شکل فرصت‌طلبانه‌ای می‌بینند. از همین رو می‌بینیم هیچ یک از کشورها حاضر نیستند برای جلوگیری از جنگ کوچکترین اقدام دیپلماتیکی انجام دهند.
*کشورهایی مانند عراق و لبنان و کشورهای عربی -که اصولا در موضوع فلسطین و اسرائیل بخشی از حقارت دنیای عرب هستند- حاضر نیستند سیاست فرصت‌طلبانه خود را در برابر این جنگ تغییر دهند و بعضا برخی از آنها منتظر هستند این جنگ باعث شود دو قدرت عمده منطقه توان همدیگر را تحلیل کنند و نوع رفتارشان به شکلی است که این جنگ منافع آنها را تهدید نکند. حتی دولت‌های لبنان، سوریه، عراق و تشکیلات خودگردان فلسطین هم این جنگ را جنگ ایدئولوژیک نمی‌دانند. به همین دلیل همه فرصت‌طلب شده‌اند.
بیشتر بخوانید:
پیام استقرار سامانه تاد در اسرائیل چیست؟ | آمریکا مهیای ورود مستقیم به منازعات خاورمیانه
*گفته می‌شود روز سه‌شنبه سامانه تاد آمریکا به اسرائیل می‌رسد این سامانه هرچند که نشان‌دهنده عملیاتی‌شدن موافقت‌نامه‌های نظامی آمریکا و اسرائیل است، اما انتقال این سامانه، یک پیام نظامی و یک پیام سیاسی دارد. کشورهای عرب منطقه تحت درخواست ایران به آمریکا اعلام کردند اجازه نمی‌دهند از پایگاه‌های آنها در کشورشان علیه خاک ایران اقدامی صورت بگیرد.
*امریکا با انتقال سامانه تاد به اسرائیل عملا سعی کردند دغدغه اعراب را رفع کنند که سیاست پدافندی در حمایت از اسرائیل را از خاک اسرائیل که یک منطقه جنگی است انجام می‌دهند و لذا سعی کردند کشورهای عرب را به سمت بی‌طرفی جنگ احتمالی ایران و اسرائیل ببرند.
*در همین شرایط می‌بینیم آقای عراقچی همان جمله‌ای را که از آغاز سفر به پایتخت سه کشور عربی به کار برد را بعد از پایان سفرش باز هم تکرار می‌کند و می‌گوید اگر دیپلماسی پیروز نشود جنگ در کل منطقه گسترانده می‌شود. وقتی یک دیپلمات در ابتدا و انتهای سفرش یک جمله را تکرار می‌کند یعنی دیپلماسی در آن حوزه موفق نشده است. به عبارتی کشورهای عربی حاضر نشدند برای جلوگیری از جنگ قدمی فراتر از منافع ملی خود بردارند. از همین رو گفتم دیپلماسی در حاشیه است.
*معتقدم این دیپلماسی دیرهنگام است. آقاق عراقچی بعداز روی کار آمدن سعی کرد کارش را آغاز کند اما من معتقدم در طول یک سال گذشته، دیپلمات‌های ایران می‌توانستند عملکرد بهتری داشته باشند. به عنوان مثال، وقتی ایران و اسرائیل عملاً هیچگونه رسمیتی برای یکدیگر قائل نیستند، فقط در قالب مذاکرات ایران و آمریکا است که می‌توان مانع افتادن منطقه در دام جنگ شد. اما دیدیم این اتفاق صورت نگرفت و عملا میز سرخ مسقط که مانعی برای گسترده‌تر‌شدن جنگ بود هم تعطیل شود.
*هرچند در طول چند هفته اخیر دیپلمات‌ها فعال شدند اما این نظامیان هستند که در منطقه حرف اصلی را می‌زنند.
*من معتقدم با توجه به اینکه آمریکایی‌ها با وارد کردن سامانه تاد به اسرائیل، موضع خودشان را مشخص کردند، تنها عاملی که می‌تواند نقش بازندارنده داشته باشد و با توجه به فرصت‌طلبی همه کشورهای عربی منطقه، تنها عامل بازدارنده، شکل‌گیری یک توازن فرا‌منطقه‌ای است. برای همین آقای عراقچی بعد از سفر ششم خود با وزیر خارجه چین تماس گرفت. این یک نشانه است مبنی بر اینکه تداوم بی‌تفاوتی چین و روسیه، برای کشوری مانند ایران آسیب‌زا است.
*در حالی که آمریکا در شرایط فعلی بیش از ۷۰ درصد تسلیحات اسراییل را تامین کرده و هر خلع نظامی آنها را پر می‌کند، ما می‌بینیم چینی‌ها به چیزی جز افزایش تجارت خود فکر نمی‌‌کنند.
*روس‌ها نیز عملا در تحویل اس ۴۰۰ و هواپیمایی سوخو ۳۵ به ایران خودداری می‌کنند. معنای این خودداری، این است جنگی که شرایط منطقه‌ای دارد، عملا از ناحیه قدرت‌ها دچار عدم توازن شده است. روی سخن من با کسانی است که سال‌ها سیاست خارجی کشور را فریب دادند و عنوان کاذب «ارتباط راهبردی با شرق» را به سیاست خارجی کشور تحمیل کردند.
*در طول ده سال گذشته بارها رابطه راهبردی با شرق را یک فریب خواندم، اما کسانی که همواره نسبت به خیانت شرق به ایران هشدار دادند، تخریب شدند، اما الان در میانه جنگ می‌بینیم که کذب بودن نگاه راهبری به شرق اثبات می‌شود.
*این سوال به صورت جدی وجود دارد، در اوج جنگ ایران و اسرایئل، شورای اتحادیه اروپا تحریم‌های دیگری را به خاطر اوکراین به ایران تحمیل کردند. روس‌ها هیچ‌گاه به خاطر ایران تحریم نشدند، اما ایران در اوج جنگ با اسرائیل به خاطر روسیه تحریم می‌شود! خصوصا اینکه روس‌ها سابقه قربانی کردن دوستان خودشان را دارند و آخرین آن هم ارمنستان بود. معتقدم روس‌ها و چینی‌ها برای قربانی‌کردن ایران هم زیاد دچار عذاب وجدان نخواهند شد.
*با همه این شرایط، جنگ ایران و اسرائیل، جنگی است که در روابط بین‌الملل در قالب نظریه جبری صفر تعریف می‌شود. یعنی دو طرف به دنبال محو یکدیگر هستند و وقتی چنین موضوعی مطرح شود، این جنگ عملا در منطقه گسترش پیدا می‌کند. من به همه کشورهای منطقه هشدار می‌دهم جلوی این جنگ را بگیرند. وقتی سربازان آمریکا در خاک اسرائیل مستقر شوند، جان همه همرزمانشان در همه پایگاه‌های آمریکایی منطقه به خطر می‌افتد. ایران و آمریکا تعارف را کنار بگذارند و قبل از اینکه اوضاع از کنترل خارج شود، میز قرمز را احیا کنند.