رویداد۲۴| بعد از حادثه معدن طبس و مرگ دردناک ۵۱ نفر کارگران آن، دستور‌های پیگیری بسیاری صادر شد. کمیسیون‌های صنایع و معادن و اجتماعی و اصل ۹۰ قانون اساسی در مجلس در همین راستا مامور پیگیری شده بود.
این کمیسیون‌های مجلس در جلسه علنی امروز گزارش خود را خوانده و جزئیات بیشتری را درباره این حادثه برای مردم مشخص کردند.
بر اساس این گزارش، ارائه راهکار‌های پیشنهادی وقوع حوادث متعدد با تعداد کشته‌های بالا در معادن زغال سنگ کشور نشان می‌دهد که سلسله بازرسی‌ها و نظارت‌های فعلی دارای اشکالات متعدد است و موجب عدم تأثیر ویژه آیین‌نامه ایمنی معادن (مصوب ۱۳۹۱) در روند حوادث این معادن شده است. همچنین وجود الزامات متعدد در بحث ایمنی معادن (بدون هر نوع نظام اولویت بندی) منجر به نوعی عادی سازی در زمینه نقایص ایمنی معادن شده است.
دلایل حادثه
طبق این گزارش دلایل مرتبط با این حادثه مجموعه‌ای از عوامل از جمله شرایط کاری نامناسب شامل عدم رعایت قوانین، استاندارد‌های ایمنی و قواعد حرفه‌ای، کمبود تجهیزات حفاظتی، ایمنی و آموزش ناکافی، استفاده از ماشین‌آلات قدیمی یا نامناسب، ضعف در عملکرد دستگاه‌های مسئول دارای وظیفه قانونی در امر نظارت بر فعالیت و محیط کار معدن و خطا‌های انسانی ناشی از بی احتیاطی‌ها ارزیابی شده است.
عامل بروز حادثه در بلوک سی این معدن ناشی از تجمع تدریجی گاز و عدم تهویه مناسب جهت جلوگیری از آن و عدم زهکشی مناسب، عدم وجود حسگر‌های دقیق و ثابت، سیستم مانیتورینگ گاز و سیستم‌های هشدار خودکار، حفاری غیر اصولی و ریزش بخشی از توده ناشی از گام اول استخراج کارگاه ۸۲ که منجر به مدفون شدن تعدادی از کارگران و افزایش غلظت گاز متان و بروز انفجار در آن محل شده است.
همچنین بروز حادثه در بلوک B به دلیل انتشار گاز CO حاصل از انفجار و انتقال از بلوک C به بلوک B بوده است که متاسفانه اطلاع‌رسانی فوری به کارگران مشغول در بلوک B و تخلیه سریع به منظور نجات جان آنها، صورت نپذیرفته است.
از سوی دیگر از نظر نقشه تهویه، اتصال بلوک C و B به یکدیگر اقدامی اصولی نبوده وسبب انتقال گاز CO از بلوک C به بلوک B شده است. عدم توقف سریع فن‌ها یا تغییر جهت تهویه که سبب ادامه یافتن جریان گاز CO از بلوک C به بلوک B شده است.
فاصله با استاندارد‌های جهانی
محمدباقر قالیباف بعد از قرائت گزارش مشترک کمیسیون‌های مجلس با بیان اینکه مجلس با پیگیری علل حادثه تا نتیجه نهایی پیش خواهد رفت، تاکید کرد: در دنیا حدود ۳۰ درصد برق از زغال سنگ تامین می‌شود که سهم ما صفر است به این دلیل که ما دارای منابع گاز هستیم و همین موضوع یکی از علل ناترازی به شمار می‌آید. نمونه آن چین است که بیش از ۱.۲ میلیارد تن مخازن کشف شده زغال سنگ دارد. همین وضعیت را در حوزه فولاد داریم در جهان ۷۱.۵ درصد از زغال سنگ و کک برای تهیه فولاد استفاده می‌شود. ما ظرفیت تولید داریم، اما به دلیل استفاده از انرژی‌های فسیلی مثل گاز از روش‌های دیگر استفاده می‌کنیم و عملا به این موضوع توجه نمی‌شود. فولاد را به روش احیای سیستم‌ها در دکل‌های توسعه الکترونیک و گاز تولید می‌کنیم که تبعاتی در حوزه ناترازی دارد.
وی با بیان اینکه طبق گزارش وزرا، معادن کوچک و با ظرفیت خیلی کم هستند، اظهار کرد: در کشوری مثل هند ۱.۳ میلیون تن از هر معدن برداشت می‌شود در چین ۷۰۰ هزار تن از هر معدن برداشت می‌شود، اما میزان برداشت ما از هر معدن ۳۵ هزار تن است که این از اشکالات موجود به شمار می‌آید. لزوم رعایت ایمنی و توجه به آن به عنوان یک رویکرد اصلی است، باید ما در مجلس شورای اسلامی به عنوان یک سیاست‌گذار این موضوع را مورد توجه قرار داده و برنامه‌های بلندمدت داشته باشیم.
قالیباف افزود: بر اساس شاخص دنیا به ازای هر ۱۰ میلیون تن برداشت از معدن زغال سنگ یک نفر تلفات است، اما در کشور ما در هر میلیون تن برداشت ۳.۵ درصد تلفات داریم این بدان معناست که ما فاصله زیادی با استاندارد‌های جهانی از بعد مصرف، سیاست‌گذاری و بهره‌برداری داشته که این اشکالات در حوزه سیاست‌گذاری و اجرا هم است ما باید در مجلس به این موضوع توجه کنیم.
وی با اشاره به آیین‌نامه ایمنی افزود: اگر این آیین‌نامه رعایت می‌شد عملا این اتفاق رخ نمی‌داد به طوری که در ماده ۳۸۴ آیین‌نامه موضوع مانیتورینگ به صورت واضح آمده است که اگر اجرا می‌شد شاهد این حادثه نبودیم. این آیین‌نامه عملا به دلایل مختلف اجرایی نمی‌شود اگر هر کسی به درستی وظایف خود را انجام می‌داد این اتفاق رخ نمی‌داد البته به نظر می‌رسد آیین‌نامه به سطربندی نیاز دارد که مثلا اگر مانیتورینگ نباشد باید کار‌های معدن تعطیل شود. این گزارش براساس ماده ۴۵ و تبصره‌های یک و دو آن به دولت ارجاع می‌شود تا دولت پاسخ خود به گزارش را به مجلس شورای اسلامی بدهد سپس موضوع به کمیسیون اصل ۹۰ ارجاع داده شده تا کمیسیون اصل ۹۰ نظرات را از همه کمیسیون‌ها بگیرد.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه قانون معادن برای ۲۴ سال قبل است باید تغییرات و اصلاحاتی صورت گیرد که گزارش اصل ۹۰ در این روند مهم است. بخشی از موضوع هم جنبه قضایی دارد که به دستگاه قضایی ارجاع می‌شود تا خارج از نوبت این موارد مورد رسیدگی قرار گیرد. حقوق این کارگران پایین است حتما باید بررسی شود تا مشکلی برای آنها به وجود نیاید.
جای خالی نظارت
پس از ارائه این گزارش مشترک، نمایندگان مجلس نظرات و دیدگاه‌های خود را در این باره بیان کردند.
علیرضا نثاری نماینده نهاوند در این باره گفت: رعایت مسائل ایمنی در معادن باید در دستورکار ویژه مسئولان قرار بگیرد تا التیامی بر آلام خانواده‌های داغدار باشد، همه مسئولان این کار بزرگ را به رعایت قانون ایمنی معادن ارجاع می‌دهند که در آن تمامی موارد ذکر شده و حتی برای متخلفان نیز جرائمی پیش بینی شده است.
وی با بیان اینکه نبود نظارت بر اجرای قوانین ایمنی معادن باعث بروز حوادث معدنی اخیر شده است، تصریح کرد: انفجار و حادثه در معادن در حال تبدیل شدن به یک روند عادی است که نباید سهل انگاری‌ها عادی انگاری شود، ۱۷ هزار کارگر مشغول در معادن در خطر بوده و در صورت تداوم بی توجهی به قوانین ایمنی شاهد تکرار اینگونه حوادث خواهیم بود.
نماینده مردم نهاوند با تاکید بر اینکه الزامات ایمنی رعایت نشده و باید از فناوری‌های نوین و تجهیزات شرکت‌های دانش بنیان استفاده شود، تصریح کرد: نباید تنها با جریمه پیمانکاران به دنبال پاک کردن صورت مسئله باشیم، این روند تا چه زمانی قرار است ادامه پیدا کند و خانواده کارگران همواره نگران جان نان آوران خود باشند.
نثاری خاطرنشان کرد: زمزمه‌هایی شنیده شده که معدن طبس با همان شرایط در حال احیا است، این موضوع بسیار مهمی است و نباید به موضوع نظارت بر رعایت قوانین و مسائل ایمنی بی توجهی شود. وزارت صمت و وزارت بهداشت و سایر دستگاه‌های مرتبط نسبت به این موضوع توجه لازم را داشته باشند.
توجه دیگرهنگام به کارگران
سلمان اسحاقی نماینده قائنات هم در تذکری گفت: استنکاف از قانون در گزارش‌ها درباره حادثه معدن طبس مشخص شده است، اما متاسفانه تا زمانی که کارگر در قید حیات است به حقوق او توجهی نداریم، اما پس از وفات به فکر مستمری دادن به خانواده‌اش هستیم.
وی ادامه داد: چرا تا زمانی که کارگر زنده است به فکر ایمنی او نیستیم، چرا حتما باید اتقاقی رخ دهد تا به فکر کارگران بیفتیم. آقای قالیباف ورود جدی به حادثه معدن طبس کردید، اما کارگران توقع دارند تا زمانی که زنده هستند به موضوعاتی همچون حقوق و ایمنی آنان توجه شود.
اهمیت ایمن‌سازی معادن
رحمت الله نوروزی نماینده مردم علی آباد کتول هم در تذکری گفت: کارگران به سختی در معادن کار می‌کنند و ماهی ۱۰ یا ۱۲ میلیون تومان هزینه رفت و آمد آنان می‌شود. متأسفانه برخی کارفرمایان، کارگران را بیمه خیاطی یا آرایشگری می‌کنند.
نوروزی گفت: اگر معدن طبس دارای کاستی‌های متعدد بود، چرا کارفرما اجازه داد تا کارگران در معدن کار کنند؟ چرا آژیر‌های هشدار معدن فعال نبود؟ نوروزی در پایان گفت: ۶ هزار معدن در کشور باید ایمنی‌سازی شود. وضعیت سامان دهی کارگران و سختی کار باید در دستور کار مجلس قرار بگیرد.