رویداد۲۴| رئیس کرسی یونسکو در بازیافت آب، نامه‌ای با موضوع دعوت از دانشمندان حوزه آب جهان اسلام برای یکی از چهره‌های ضدایرانی طالبان ارسال کرده است. «فاروق اعظم» مشاور وزارت آب و انرژی افغانستان در این نامه از سوی کرسی یونسکو در بازیافت آب دانشگاه تهران دعوت شده است. در متن نامه با اشاره به شعار امسال یونسکو در روز جهانی آب یعنی «آب برای صلح» اشاره و نوشته شده هرساله از یکی از دانشمندان برجسته مسلمان در کشور‌های اسلامی دعوت به عمل می‌آید که با ارائه یک سخنرانی تخصصی در حوزه آب و نشر دانش و تخصص در حوزه آب، موجب پیشرفت کشور‌های اسلامی و همفکری در حوزه آب شوند. انتشار تصویر این دعوتنامه از سوی کرسی یونسکو در بازیافت آب و اساس دعوت از چهره‌ای مانند فاروق اعظم، اما واکنش‌هایی از جانب چهره‌های علمی حوزه سیاستگذاری آب داشته است. اهمیت حضور اعظم به دلیل استفاده از برخی عناوین در دعوتنامه و بهانه دعوت از این چهره است. کرسی یونسکو در بازیافت آب در متن دعوتنامه خود برای اعظم از واژه «دانشمند حوزه آب در اسلام» استفاده کرده است. همچنین شعار امسال یونسکو «آب برای صلح» است. این درحالی است که پس از روی کار آمدن مجدد طالبان در افغانستان، ایران با چالش‌های جدی درخصوص تأمین حقابه هیرمند روبه‌رو بود. از این‌رو انتقادات جدی چهره‌های علمی حوزه سیاستگذاری آب دقیقاً متوجه همین دو مسئله است که اعظم اساساً در جایگاه سخنرانی برای موضوع حوزه دیپلماسی آب، آن هم آب با شعار صلح نیست.
فاروق اعظم کیست؟
فاروق اعظم، فارغ‌التحصیل دانشکده اقتصاد در دانشگاه کابل است. مقطع تحصیلی بعدی خود را در دانشگاه آمریکایی بیروت گذرانده و مقطع دکترا را در رشته اکتشاف منابع آب در دو کشور آمریکا و انگلستان گذرانده است. همچنین اعظم در الازهر مصر دوره علوم دینی خود را گذرانده است. آنچه مشخص است، این است که فاروق اعظم سال‌هاست در حوزه آب به دولت‌های افغانستان مشاوره می‌دهد. مواضع او در رابطه با ایران مشخص است. او بر این باور است که روح معاهده هیرمند توسط ایران اجرا نشده است. همچنین او بر این باور است طبق این معاهده، ایران در سال ۱۹۷۷ متعهد شده که حدود دومیلیارد دلار برای اجرای معاهده در اختیار افغانستان بگذارد. این درحالی است که در هیچ‌یک از بخش‌های معاهده هیرمند، هیچ‌گونه اشاره‌ای به این موضوع نشده است. همچنین فاروق اعظم، به‌شدت طرفدار سدسازی بر روی هیرمند است. از دیگر باور‌های این چهره طالبان، این است که طبق معاهده هیرمند باید بندر چابهار به‌طور کامل در اختیار افغانستان قرار بگیرد. همچنین خط چابهار تا دلارام افغانستان باید با هزینه ایران احداث شود. تمام این سخنان، برداشت شخصی فاروق اعظم از یک معاهده مشخص و روشن است.
در پروتکل‌های ثبت‌شده معاهده هیرمند، هیچ کجا مسئله واگذاری بندر چابهار به افغانستان به میان نیامده است. اما در معاهده هیرمند، حتی هر دو پروتکل آن، هیچ کجا، بحث تسهیل دسترسی افغانستان به راه‌های ترانزیتی به میان نیامده است. نکته اصلی این است که فاروق در حوزه سیاستگذاری آب، در تمام این سال‌ها تنها منافع افغانستان را درنظر گرفته است. اکنون دفتر بازیافت آب یونسکو از این چهره ضدایرانی برای حضور دعوت به عمل‌آورده است.
برای کدام صلح؟
ازجمله مشکلات اصلی سیستان‌وبلوچستان در سال‌های اخیر، خلف وعده همسایه شرقی در سال‌های اخیر در بحث تأمین حقابه است. همچنین در سمت دیگر ماجرا، افغانستان و خصوصاً طالبان در سال‌ها اخیر مسئله آب را به یک ابزار فشار سیاسی تبدیل کرده و با گسترش جدی سدسازی از یک‌سو و در سوی دیگر عدم رهاسازی حقابه هیرمند حتی در مواقع پرآبی، به دنبال ایجاد تنش‌های اجتماعی و سیاسی در شرق کشور و فشار به مقامات ایرانی‌اند.
اکنون پرسش جدی دراین‌بین این است که حضور چهره‌ای مانند فاروق اعظم، آیا دهن‌کجی به رنج بی‌آبی هموطنان سیستان‌وبلوچستانی‌مان نیست؟ نتیجه این مسامحه در رابطه با حضور این چهره ضدایرانی در عرصه دیپلماسی آب، به نفع ایران خواهد بود؟