رویداد۲۴| مازیار وکیلی: همیشه این سوال میان منتقدان سینما مطرح بوده که آیا در دنیای انیمیشن فرم هنری اصیلی وجود دارد که بتواند با انیمیشن‌های خوش ساخت و موفق آمریکایی رقابت کند؟در پاسخ به این سوال باید گفت بله. انیمه‌های ژاپنی. انیمه‌های ژاپنی تنها فرم هنری در جهان انیمیشن‌ها هستند که تاریخ، اصالت و هویتی مستقل از انیمیشن‌های آمریکایی دارند و این قابلیت را دارند که به رقابت با انیمیشن‌های آمریکایی بپردازند. سران پیکسار (به عنوان بزرگ‌ترین کمپانی انیمیشن سازی آمریکا) همیشه هایائو میازاکی غول انیمه ساز ژاپنی را یکی از منابع الهام خود معرفی و بارها اعلام کردند که توانایی خلق جهانی که به اندازه جهان آثار میازاکی پیچیده باشد را ندارند. همین اعتراف نشان می‌دهد که انیمه‌ها چقدر مهم هستند. به دلیل اهمیتی که انیمه‌های ژاپنی در جهان سرگرمی دارند به معرفی پنج تن از کارگردانان بزرگ انیمه‌ها پرداختیم.
هایائو میازاکی همان جایگاهی را برای انیمه‌های ژاپنی دارد که جان فورد برای وسترن. آثار میازاکی به قدری درخشان، پیچیده و جادویی هستند که تاثیر شگرفی بر روی تاریخ سینما (نه فقط تاریخ انیمیشن سازی) گذاشته‌اند. میازاکی که با درهم آمیحتن نگاهی صلح آمیز و فمنیستی با فرهنگ ژاپن موفق به خلق تعداد زیادی شاهکار سینمایی شده است درباره چگونگی کارگردانی یک انیمه گفته است:« گر وقت خود را صرف تماشای افراد واقعی نکنید، نمی‌توانید این کار [ساخت انیمه] را انجام دهید، زیرا هرگز آن را ندیده‌اید. برخی از افراد زندگی خود را فقط در این چیزها می‌گذرانند. تقریباً تمام انیمه‌ها از اساس مشاهده افراد واقعی تولید نمی‌شوند… این انیمه‌ها توسط افرادی تولید شده که تحمل نگاه به انسان‌های دیگر را ندارند. و به همین خاطر صنعت پر از اوتاکو است.»
بیشتر بخوانید: بهترین انیمیشن های ۲۰۲۴ که باید ببینید
اوتاکو به افرادی گفته می‌شود که شیفته انیمه و مانگا هستند. برای تحلیل و بررسی دنیای پیچیده میازاکی نیاز به یک پرونده مفصل است. میراث جادویی میازاکی چند نسل از عشاق انیمیشن را شیفته خود کرده است و توانسته اکثر جوایز سینمایی مانند خرس طلایی برلین و اُسکار را برای او به ارمغان بیاورد. می‌توان ادعا کرد بدون میازاکی جهان سینما و انیمیشن‌ها انقدر جادویی نبود. با تماشای آثاری مانند شهر اشباح، قلعه متحرک هاول و شاهزاده خانم مونونوکه است که ما متوجه می‌شویم مرزهای تخیل تا کجا می‌تواند پیش برود.
مامورو اوشی را خالق انیمه‌های فلسفی و پیچیده‌ای می‌دانند که جهانی تاریک و به شدت تلخ را به نمایش می‌گذارند. او که مانند تمام خالقان انیمه‌های ژاپنی به قصه گویی تصویری (و نه مبتنی بر دیالوگ) وفادار است با ساخت شبح درون پوسته در سال ۱۹۹۵ به شهرت رسید. او در این فیلم آینده‌ای تیره و تار را به تصویر می‌کشد که به لحاظ مضمونی بسیار غامض و پیچیده است. اما برای مخاطب ایرانی اوشی بیش از هر چیز به خاطر ساخت دو مجموعه پرطرفدار انیمه ماجراجویی‌های شگفت انگیز نیلز و بل و سباستیان شناخته شده است. اوشی با خلق آثاری پیچیده و وهم آور یکی از مهم‌ترین چهره‌های جهان انیمه سازی است که نقش مهمی در رشد و گسترش این فرم هنری داشته است.
ماکوتو شینکای یکی از چهره‌های جوان این لیست است که به واسطه تحصیل در رشته ادبیات ژاپنی شناخت عمیقی از فرهنگ این کشور دارد و همین شناخت باعث شده تا آثارش اصالت زیادی داشته باشد. شینکای که بیشتر به عنوان یک گرافیست بزرگ شناخته می‌شود و پیش از ورود به دنیای کارگردانی انیمه‌ها برای بازی‌های کامپوتری طراحی می‌کرده است در ژاپن به میازاکی جدید مشهور است. خود شینکای درباره نحوه علاقه‌مند شدنش به انیمه‌ها بعد از تماشای آثار میازاکی می‌گوید: «فوق‌العاده بود! هیچ‌چیزی مثل آن ندیده بودم. البته آن‌طور نبود که بخواهم انیمه‌هایی شبیه به این اثر میازاکی بسازم، اما می‌خواستم روزی به آن بار احساسی‌ای که میازاکی به مخاطبانش از جمله من توانسته بود نشان دهد، دست پیدا کنم.» مشهورترین انیمه شینکای انیمه‌ای بنام نام تو است که داستان تو دانش آموز را روایت می‌کند که بدون این که همدیگر را دیده باشند بدن‌هایشان با هم عوض می‌شود. این انیمه اکران بسیار موفقی داشت و با فروشی بیش از ۳۸۰ میلیون دلاری تبدیل به سومین فیلم پرفروش ژاپن در تاریخ سینما شد و از طرف دیگر در وبگاه نقد فیلم راتن تومیتوز هم توانست امتیاز ۹۸% درصد را کسب کند. باغی از کلمات، فرزند آب و هوا و سوزومه از دیگر آثار مشهور شینکای هستند.
ساتوشی کُن بدون شک یکی از اساطیر بزرگ جهان انیمه است که با ساخت آثار درخشان و تکان دهنده‌ای مانند آبی تمام عیار، بازیگر هزاره و پاپریکا جهان انیمه‌ها را کیلومترها جلوتر برد. مضمون اصلی آثار ساتوشی کُن درهم آمیختگی رویا و واقعیت است. کُن تا جایی در استفاده از این مضمون پیش می‌رود که تماشاگر گاهی متوجه نمی‌شود سکانسی که تماشا می‌کند مربوط به واقعیت زندگی شخصیت اصلی فیلم است یا رویای او. دین دبلوا کارگردان انیمیشن مشهور چگونه اژدهای خود را تربیت کنیم درباره آثار ساتوشی کُن می‌گوید:« ساتوشی کن از رسانه ای که با دست طراحی شده بود برای کشف ننگ‌های اجتماعی و روان انسان‌ها استفاده کرد و پیچیدگی‌های ما را به روش‌هایی که ممکن بود در فیلم لایو اکشن شکست بخورد، نمایش داد. کن در استفاده از موضوعات بالغ یا حساسیت‌های لایو اکشن در آثارش ابایی نداشت، و فیلم‌های او همیشه به عنوان یک اثر جذاب بین انیمیشن‌ها و دنیایی که ما می‌شناسیم باقی خواهند ماند.» در اهمیت ساتوشی کن همین بس که بسیاری از کارگردانان بزرگ جهان مانند دارن آرونفسکی و گیلرمو دل‌تور اعلام کرده‌اند شیفته آثار این کارگردان هستند و هم چنین بسیاری از منتقدان شباهت‌های انکارناپذیری میان تلقین کریستوفر نولان و پاپریکا ساتوشی کُن کشف کرده‌اند. کُن در ۴۳ سالگی درگذشت. اما در همین مدت کوتاه میراث گرانبهایی از خود به جای گذاشته که شگفت انگیز است.
تاکاهاتا یکی از بزرگ‌ترین کارگردانان انیمه در سراسر جهان است تا جایی که یک شاهکار فناناپذیر بنام مدفن کرم‌ها شب تاب را خلق کرده است. فیلمی ضدجنگ و به شدت گزنده که نه تنها یکی از بزرگ‌ترین انیمه‌ها که یکی از بزرگ‌ترین فیلم‌های تاریخ سینما هم هست. اما تاکاهاتا نه فقط به خاطر کارگردانی انیمه‌های مشهور که به خاطر همکاری نزدیک با بزرگ‌ترین چهره ساخت انیمیه جهان یعنی هایائو میازاکی شناخته می‌شود. بسیاری از منتقدان اعتقاد دارند که اگر تاکاهاتا نبود انیمه‌های میازاکی هم کیفیت امروز را پیدا نمی‌‌کرد. برای تماشاگران عام ایرانی هم تاکاهاتا با ساخت سریال‌هایی مانند آن‌شرلی، مارکو و هایدی شناخته می‌شود.